aby (język polski)

wymowa:

​, IPA: [ˈabɨ], AS: [aby]

znaczenia:

spójnik międzyzdaniowy

(1.1) …wprowadzający zdanie podrzędne: celu

(1.2) …wprowadzający zdanie podrzędne: skutku

(1.3) …wprowadzający zdanie podrzędne: dopełnienia

(1.4) st.pol. choćby

partykuła

(2.1) dial. jedynie, tylko, zaledwie^[1]

odmiana:

(1.1-4, 2.1) nieodm.

przykłady:

(1.1) Wyciągnąłem rękę, aby się przywitać z przyjacielem.

(1.2) Za stary jestem, aby chodzić po górach.

(1.3) Nie chciałbym, abyś cierpiała z mojej winy.

składnia:

kolokacje:

synonimy:

(1.1) żeby, ażeby, by, iżby

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

aby tylko • aby zbyć

etymologia:

W użyciu od XIV w. Od prasł. *aby → byleby, byleby tylko (partykuła ograniczająca, wtórnie jako spójnik warunkowy, celowy i dopełnieniowy), złożenie z prasł. *a + *by (zob. by, por. aż, żeby)^[1]

ogsłow. jako partykuła i spójnik: por. czes. aby, ros. абы (dial.), scs. aby → gdyby^[1]

uwagi:

Wyraz o charakterze książkowym, nie należy używać go w mowie potocznej^[2].

(2.1) dialekty: małopolski, mazowiecki, wielkopolski

tłumaczenia:

zobacz listę tłumaczeń w haśle: żeby

• białoruski: (1.1) абы, каб; (1.2) абы, каб; (1.3) абы, каб
• esperanto: por ke
• hiszpański: a fin de que
• jidysz: (1.1) כּדי (kedej)
• kaszubski: (1.1) cobë, bë, żebë; (1.2) cobë, bë, żebë; (1.3) cobë, bë, żebë
• łaciński: (1.1) ut, uti
• ukraiński: (1.1) щоб; (1.2) аби; (1.3) щоб
• wilamowski: dos

źródła:

aby (język czeski)

wymowa:

​ ​

znaczenia:

spójnik

(1.1) aby, żeby

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła:

aby (język słowacki)

wymowa:

znaczenia:

spójnik

(1.1) żeby, aby^[1]

odmiana:

przykłady:

składnia:

kolokacje:

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

etymologia:

uwagi:

źródła: