-by (język polski)

wymowa:
IPA: [bɨ], AS: [by]
znaczenia:

przyrostek

(1.1) …używany do tworzenia trybu przypuszczającego
odmiana:
(1.1) lp -bym, -byś, -by; lm -byśmy, -byście, -by
przykłady:
(1.1) Czy znalazłby się tu ktoś, kto mógłby mi pomóc? (= …kto by mógł mi pomóc?)
(1.1) Myślę, że trzeba by wreszcie wziąć się za to.
(1.1) (Ja) chciałbym już pójść do domu.
składnia:
kolokacje:
(1.1) zobacz słowa kończące się na „-by”
synonimy:
antonimy:
hiperonimy:
hiponimy:
holonimy:
meronimy:
wyrazy pokrewne:
sp. by
partyk. by
związki frazeologiczne:
etymologia:
pol. być, 3. os. lp aorystu słowa posiłkowego być (bych, by, by, bychom, byste, byszę)[1]
uwagi:
  • przyrostek „by” piszemy łącznie z wyrazem, jeśli orzeczenie stanowi czasownik w formie osobowej („poszedłbym”), a osobno – w bezosobowej („można by”, „trzeba by”); w zdaniu w trybie przypuszczającym czasownik przyjmuje formę czasu przeszłego 3. os. (lp lub lm), w odpowiedniej formie rodzajowej (rodzaj męski, żeński, nijaki, męskoosobowy, niemęskoosobowy), odmienny jest sam przyrostek według wzoru odmiany, który decyduje o osobie podmiotu
  • przyrostek jest dodawany do jednego z wyrazów: orzeczenia, spójnika lub zaimka względnego
  • słowa „by”, „gdyby”, „aby”, „żeby” i „coby” w znaczeniu (1.1) zawierają ten przyrostek i nie należy go już dodawać, ale trzeba go odmienić
  • więcej o trybie przypuszczającym znajduje się w artykule Aneks:Język polski - czasowniki
tłumaczenia:
  • angielski: (1.1) would
  • dolnołużycki: (1.1) by
  • duński: (1.1) ville
  • górnołużycki: (1.1) by
  • islandzki: (1.1) munu (czasownik służący do tworzenia konstrukcji przypuszczających)
  • jidysz: (1.1) וואָלט (wolt), t. זאָלן (zoln)
  • niemiecki: (1.1) würde (najczęstszy sposób wyrażania przypuszczenia, obok zanikających w mowie potocznej form trybu przypuszczającego)
  • rosyjski: (1.1) бы
źródła:
  1. Roman Zawiliński, Gdzie jest miejsce w zdaniu dla zaimka zwrotnego „się” i cząstki „by”?, „Poradnik Językowy” nr 1/1922, s. 2.
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.