żąć (język polski)

mężczyzna żnie (1.1)

wymowa:

IPA: [ʒɔ̃ɲʨ̑], AS: [žõńć], zjawiska fonetyczne: nazal.• asynch. ą  ​

​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) roln. ścinać zboże lub trawę ręcznie, za pomocą jakiegoś narzędzia np. sierpa, kosy

(1.2) daw. wyciskać, skręcając coś

odmiana:

(1.1) koniugacja Xc

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		żąć
czas teraźniejszy		żnę	żniesz	żnie	żniemy	żniecie	żną
czas przeszły	m	żąłem	żąłeś	żął	żęliśmy	żęliście	żęli
	ż	żęłam	żęłaś	żęła	żęłyśmy	żęłyście	żęły
	n	żęłom	żęłoś	żęło
tryb rozkazujący		niech żnę	żnij	niech żnie	żnijmy	żnijcie	niech żną
pozostałe formy czas przyszły m będę żął, będę żąć będziesz żął, będziesz żąć będzie żął, będzie żąć będziemy żęli, będziemy żąć będziecie żęli, będziecie żąć będą żęli, będą żąć ż będę żęła, będę żąć będziesz żęła, będziesz żąć będzie żęła, będzie żąć będziemy żęły, będziemy żąć będziecie żęły, będziecie żąć będą żęły, będą żąć n będę żęło, będę żąć będziesz żęło, będziesz żąć będzie żęło, będzie żąć czas zaprzeszły m żąłem był żąłeś był żął był żęliśmy byli żęliście byli żęli byli ż żęłam była żęłaś była żęła była żęłyśmy były żęłyście były żęły były n żęłom było żęłoś było żęło było forma bezosobowa czasu przeszłego żęto tryb przypuszczający m żąłbym, byłbym żął żąłbyś, byłbyś żął żąłby, byłby żął żęlibyśmy, bylibyśmy żęli żęlibyście, bylibyście żęli żęliby, byliby żęli ż żęłabym, byłabym żęła żęłabyś, byłabyś żęła żęłaby, byłaby żęła żęłybyśmy, byłybyśmy żęły żęłybyście, byłybyście żęły żęłyby, byłyby żęły n żęłobym, byłobym żęło żęłobyś, byłobyś żęło żęłoby, byłoby żęło imiesłów przymiotnikowy czynny m żnący, nieżnący ż żnąca, nieżnąca żnące, nieżnące n żnące, nieżnące imiesłów przymiotnikowy bierny m żęty, nieżęty żęci, nieżęci ż żęta, nieżęta żęte, nieżęte n żęte, nieżęte imiesłów przysłówkowy współczesny żnąc, nie żnąc rzeczownik odczasownikowy żęcie, nieżęcie

(1.2) koniugacja Xc

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		żąć
czas teraźniejszy		żmę	żmiesz	żmie	żmiemy	żmiecie	żmą
czas przeszły	m	żąłem	żąłeś	żął	żęliśmy	żęliście	żęli
	ż	żęłam	żęłaś	żęła	żęłyśmy	żęłyście	żęły
	n	żęłom	żęłoś	żęło
tryb rozkazujący		niech żmę	żmij	niech żmie	żmijmy	żmijcie	niech żmą
pozostałe formy czas przyszły m będę żął, będę żąć będziesz żął, będziesz żąć będzie żął, będzie żąć będziemy żęli, będziemy żąć będziecie żęli, będziecie żąć będą żęli, będą żąć ż będę żęła, będę żąć będziesz żęła, będziesz żąć będzie żęła, będzie żąć będziemy żęły, będziemy żąć będziecie żęły, będziecie żąć będą żęły, będą żąć n będę żęło, będę żąć będziesz żęło, będziesz żąć będzie żęło, będzie żąć czas zaprzeszły m żąłem był żąłeś był żął był żęliśmy byli żęliście byli żęli byli ż żęłam była żęłaś była żęła była żęłyśmy były żęłyście były żęły były n żęłom było żęłoś było żęło było forma bezosobowa czasu przeszłego żęto tryb przypuszczający m żąłbym, byłbym żął żąłbyś, byłbyś żął żąłby, byłby żął żęlibyśmy, bylibyśmy żęli żęlibyście, bylibyście żęli żęliby, byliby żęli ż żęłabym, byłabym żęła żęłabyś, byłabyś żęła żęłaby, byłaby żęła żęłybyśmy, byłybyśmy żęły żęłybyście, byłybyście żęły żęłyby, byłyby żęły n żęłobym, byłobym żęło żęłobyś, byłobyś żęło żęłoby, byłoby żęło imiesłów przymiotnikowy czynny m żmący, nieżmący ż żmąca, nieżmąca żmące, nieżmące n żmące, nieżmące imiesłów przymiotnikowy bierny m żęty, nieżęty żęci, nieżęci ż żęta, nieżęta żęte, nieżęte n żęte, nieżęte imiesłów przysłówkowy współczesny żmąc, nie żmąc rzeczownik odczasownikowy żęcie, nieżęcie

przykłady:

(1.1) Żniwiarze żęli dzisiaj żyto.

(1.1) (…) a kto sieje w duchu, z ducha żąć będzie żywot wieczny^[1].

składnia:

(1.1) żąć + B. • żąć + N.

kolokacje:

(1.1) żąć zboże / pszenicę / żyto / owies / jęczmień / grykę / trawę • żąć kosą / sierpem

synonimy:

(1.1) kosić

(1.2) wyżymać

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. żęcie n, żniwa nmos, żeńca m, nażęcie n, pożęcie n, wyżymaczka ż, dożynki nmos

czas. nażąć dk., pożąć dk.

przym. żniwny

związki frazeologiczne:

życie siać, żywot żąć

etymologia:

(1.1) prasł. *žęti, prasł. *žьnǫ → 'ciąć, ścinać ostrym narzędziem'^[2]

por. białor. жаць, ros. жать, ukr. жати, czes. žít, słc. žať

(1.2) prasł. *žęti, prasł. *žьmǫ → 'gnieść, cisnąć, ugniatać, wygniatać, wyciskać'^[3]

uwagi:

(1.1) wyraz w języku polskim, złożony wyłącznie z liter ze znakami diakrytycznymi

tłumaczenia:

• białoruski: (1.1) жаць
• bułgarski: (1.1) жъна
• czeski: (1.1) žít
• esperanto: (1.1) rikolti, falĉi
• rosyjski: (1.1) жать
• słowacki: (1.1) žať
• ukraiński: (1.1) жати
• węgierski: (1.1) kaszál
• włoski: (1.1) mietere

źródła: