śpieszyć (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈɕpʲjɛʃɨʨ̑], AS: [śpʹi ̯ešyć], zjawiska fonetyczne: zmięk.• i → j  ​

​

znaczenia:

czasownik nieprzechodni niedokonany

(1.1) książk. zdążać dokądś szybko

(1.2) książk. zabierać się do czegoś tak szybko, jak to możliwe, ochoczo

czasownik zwrotny niedokonany śpieszyć się

(2.1) robić coś szybko, chcieć z czymś zdążyć

odmiana:

(1.1-2) koniugacja VIb

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		śpieszyć
czas teraźniejszy		śpieszę	śpieszysz	śpieszy	śpieszymy	śpieszycie	śpieszą
czas przeszły	m	śpieszyłem	śpieszyłeś	śpieszył	śpieszyliśmy	śpieszyliście	śpieszyli
	ż	śpieszyłam	śpieszyłaś	śpieszyła	śpieszyłyśmy	śpieszyłyście	śpieszyły
	n	śpieszyłom	śpieszyłoś	śpieszyło
tryb rozkazujący		niech śpieszę	śpiesz	niech śpieszy	śpieszmy	śpieszcie	niech śpieszą
pozostałe formy czas przyszły m będę śpieszył, będę śpieszyć będziesz śpieszył, będziesz śpieszyć będzie śpieszył, będzie śpieszyć będziemy śpieszyli, będziemy śpieszyć będziecie śpieszyli, będziecie śpieszyć będą śpieszyli, będą śpieszyć ż będę śpieszyła, będę śpieszyć będziesz śpieszyła, będziesz śpieszyć będzie śpieszyła, będzie śpieszyć będziemy śpieszyły, będziemy śpieszyć będziecie śpieszyły, będziecie śpieszyć będą śpieszyły, będą śpieszyć n będę śpieszyło, będę śpieszyć będziesz śpieszyło, będziesz śpieszyć będzie śpieszyło, będzie śpieszyć czas zaprzeszły m śpieszyłem był śpieszyłeś był śpieszył był śpieszyliśmy byli śpieszyliście byli śpieszyli byli ż śpieszyłam była śpieszyłaś była śpieszyła była śpieszyłyśmy były śpieszyłyście były śpieszyły były n śpieszyłom było śpieszyłoś było śpieszyło było forma bezosobowa czasu przeszłego śpieszono tryb przypuszczający m śpieszyłbym, byłbym śpieszył śpieszyłbyś, byłbyś śpieszył śpieszyłby, byłby śpieszył śpieszylibyśmy, bylibyśmy śpieszyli śpieszylibyście, bylibyście śpieszyli śpieszyliby, byliby śpieszyli ż śpieszyłabym, byłabym śpieszyła śpieszyłabyś, byłabyś śpieszyła śpieszyłaby, byłaby śpieszyła śpieszyłybyśmy, byłybyśmy śpieszyły śpieszyłybyście, byłybyście śpieszyły śpieszyłyby, byłyby śpieszyły n śpieszyłobym, byłobym śpieszyło śpieszyłobyś, byłobyś śpieszyło śpieszyłoby, byłoby śpieszyło imiesłów przymiotnikowy czynny m śpieszący, nieśpieszący ż śpiesząca, nieśpiesząca śpieszące, nieśpieszące n śpieszące, nieśpieszące imiesłów przysłówkowy współczesny śpiesząc, nie śpiesząc rzeczownik odczasownikowy śpieszenie, nieśpieszenie

(2.1) koniugacja VIb

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		śpieszyć się
czas teraźniejszy		śpieszę się	śpieszysz się	śpieszy się	śpieszymy się	śpieszycie się	śpieszą się
czas przeszły	m	śpieszyłem się	śpieszyłeś się	śpieszył się	śpieszyliśmy się	śpieszyliście się	śpieszyli się
	ż	śpieszyłam się	śpieszyłaś się	śpieszyła się	śpieszyłyśmy się	śpieszyłyście się	śpieszyły się
	n	śpieszyłom się	śpieszyłoś się	śpieszyło się
tryb rozkazujący		niech się śpieszę	śpiesz się	niech się śpieszy	śpieszmy się	śpieszcie się	niech się śpieszą
pozostałe formy czas przyszły m będę się śpieszył, będę się śpieszyć będziesz się śpieszył, będziesz się śpieszyć będzie się śpieszył, będzie się śpieszyć będziemy się śpieszyli, będziemy się śpieszyć będziecie się śpieszyli, będziecie się śpieszyć będą się śpieszyli, będą się śpieszyć ż będę się śpieszyła, będę się śpieszyć będziesz się śpieszyła, będziesz się śpieszyć będzie się śpieszyła, będzie się śpieszyć będziemy się śpieszyły, będziemy się śpieszyć będziecie się śpieszyły, będziecie się śpieszyć będą się śpieszyły, będą się śpieszyć n będę się śpieszyło, będę się śpieszyć będziesz się śpieszyło, będziesz się śpieszyć będzie się śpieszyło, będzie się śpieszyć czas zaprzeszły m śpieszyłem się był śpieszyłeś się był śpieszył się był śpieszyliśmy się byli śpieszyliście się byli śpieszyli się byli ż śpieszyłam się była śpieszyłaś się była śpieszyła się była śpieszyłyśmy się były śpieszyłyście się były śpieszyły się były n śpieszyłom się było śpieszyłoś się było śpieszyło się było forma bezosobowa czasu przeszłego śpieszono się tryb przypuszczający m śpieszyłbym się, byłbym się śpieszył śpieszyłbyś się, byłbyś się śpieszył śpieszyłby się, byłby się śpieszył śpieszylibyśmy się, bylibyśmy się śpieszyli śpieszylibyście się, bylibyście się śpieszyli śpieszyliby się, byliby się śpieszyli ż śpieszyłabym się, byłabym się śpieszyła śpieszyłabyś się, byłabyś się śpieszyła śpieszyłaby się, byłaby się śpieszyła śpieszyłybyśmy się, byłybyśmy się śpieszyły śpieszyłybyście się, byłybyście się śpieszyły śpieszyłyby się, byłyby się śpieszyły n śpieszyłobym się, byłobym się śpieszyło śpieszyłobyś się, byłobyś się śpieszyło śpieszyłoby się, byłoby się śpieszyło imiesłów przymiotnikowy czynny m śpieszący się, nieśpieszący się ż śpiesząca się, nieśpiesząca się śpieszące się, nieśpieszące się n śpieszące się, nieśpieszące się imiesłów przysłówkowy współczesny śpiesząc się, nie śpiesząc się rzeczownik odczasownikowy śpieszenie się, nieśpieszenie się

przykłady:

(2.1) Śpieszyła się z przygotowaniem kolacji, żeby zdążyć przed jego przyjściem.

składnia:

kolokacje:

(1.2) śpieszyć z wyjaśnieniem • śpieszyć z pomocą • śpieszyć na ratunek

synonimy:

(1.1) spieszyć

(1.2) spieszyć

(2.1) spieszyć się

antonimy:

(2.1) ociągać się

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. pośpiech m, spieszność ż, spieszenie n, śpieszenie n, pospieszanie n, pośpieszanie n, pośpieszenie n, pospieszenie n, pospieszny mrz

czas. spieszyć ndk., pośpieszać ndk., pospieszać ndk., pośpieszyć dk., pospieszyć dk.

przym. śpieszny, spieszny, pospieszny, pośpieszny

przysł. śpiesznie, spiesznie

związki frazeologiczne:

śpieszy się komuś do kogoś / czegoś • przysłowia: gdy się człowiek śpieszy, to się diabeł cieszy • śpiesz się powoli

etymologia:

uwagi:

istnieją dwa sposoby zapisu: „śpieszyć” i „spieszyć”; oba są poprawne^[1]

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) hurry, hasten; (2.1) rush, hurry, hurry up
• arabski: (1.1) عجل, أسرع‎ (2.1) اندفع
• bułgarski: (2.1) бързам
• chiński standardowy: (2.1) 急 (jí)
• chorwacki: (2.1) žuriti se
• czeski: (2.1) spěchat, pospíchat, chvátat
• dolnołużycki: (1.1) chwataś; (1.2) chwataś; (2.1) spěšyś se, chwataś
• hiszpański: (1.1) apurarse, darse prisa; (1.2) apurarse, darse prisa; (2.1) apurarse, darse prisa
• ido: (1.1) hastar; (1.2) hastar; (2.1) hastar
• islandzki: (2.1) liggja, flýta sér
• japoński: (2.1) 急ぐ (いそぐ, isogu)
• jidysz: (2.1) כאַפּן (chapn)
• łotewski: (2.1) steigties
• niderlandzki: (1.1) haasten; (2.1) zich haasten
• rosyjski: (1.1) спешить; (2.1) торопиться
• rumuński: (1.1) grăbi; (2.1) se grăbi
• slovio: (2.1) spesxit (спешит)
• słowacki: (2.1) ponáhľať sa
• szwedzki: (1.1) skynda, skynda på; (2.1) skynda sig
• turecki: (2.1) acele etmek

źródła: