dil

See also: DIL, Dil, díl, and dił

Azerbaijani

Etymology 1
Other scripts
Cyrillic дил
Abjad دیل

From Proto-Turkic *til, *tïl (“tongue; language”).[1] Cognate with Turkish dil.

Further cognates

Cognate with Old Uyghur [script needed] (dïl), Karakhanid [script needed] (dïl), Turkmen dil (“to rise”), Crimean Tatar til, Uzbek til, Uyghur تىل (til) Kazakh тіл (tıl), Kyrgyz тил (til), Southern Altai тил (til), Tatar тел (tel), Bashkir тел (tel), Tuvan дыл (dıl),Yakut тыл (tıl), Chuvash чӗлхе (čĕlh̬e).

Pronunciation
  • IPA(key): [dil]

Noun

dil (definite accusative dili, plural dillər)

  1. (anatomy) tongue
    Axtardığım söz tam dilimin ucundadır. ― The word I'm looking for is on the tip of my tongue.
  2. language
    Synonyms: lisan, zəban
  3. (geography) spit (a narrow peninsula)
Declension
    Declension of dil
singular plural
nominative dil
 dillər
definite accusative dili
 dilləri
dative dilə
 dillərə
locative dildə
 dillərdə
ablative dildən
 dillərdən
definite genitive dilin
 dillərin
    Possessive forms of dil
nominative
singular plural
mənim (“my”) dilim dillərim
sənin (“your”) dilin dillərin
onun (“his/her/its”) dili dilləri
bizim (“our”) dilimiz dillərimiz
sizin (“your”) diliniz dilləriniz
onların (“their”) dili or dilləri dilləri
accusative
singular plural
mənim (“my”) dilimi dillərimi
sənin (“your”) dilini dillərini
onun (“his/her/its”) dilini dillərini
bizim (“our”) dilimizi dillərimizi
sizin (“your”) dilinizi dillərinizi
onların (“their”) dilini or dillərini dillərini
dative
singular plural
mənim (“my”) dilimə dillərimə
sənin (“your”) dilinə dillərinə
onun (“his/her/its”) dilinə dillərinə
bizim (“our”) dilimizə dillərimizə
sizin (“your”) dilinizə dillərinizə
onların (“their”) dilinə or dillərinə dillərinə
locative
singular plural
mənim (“my”) dilimdə dillərimdə
sənin (“your”) dilində dillərində
onun (“his/her/its”) dilində dillərində
bizim (“our”) dilimizdə dillərimizdə
sizin (“your”) dilinizdə dillərinizdə
onların (“their”) dilində or dillərində dillərində
ablative
singular plural
mənim (“my”) dilimdən dillərimdən
sənin (“your”) dilindən dillərindən
onun (“his/her/its”) dilindən dillərindən
bizim (“our”) dilimizdən dillərimizdən
sizin (“your”) dilinizdən dillərinizdən
onların (“their”) dilindən or dillərindən dillərindən
genitive
singular plural
mənim (“my”) dilimin dillərimin
sənin (“your”) dilinin dillərinin
onun (“his/her/its”) dilinin dillərinin
bizim (“our”) dilimizin dillərimizin
sizin (“your”) dilinizin dillərinizin
onların (“their”) dilinin or dillərinin dillərinin
Derived terms
Collocations
language

Etymology 2

From Persian دل.

Noun

dil (definite accusative dili, plural dillər)

  1. (Classical Azerbaijani, anatomy) heart
Declension
    Declension of dil
singular plural
nominative dil
 dillər
definite accusative dili
 dilləri
dative dilə
 dillərə
locative dildə
 dillərdə
ablative dildən
 dillərdən
definite genitive dilin
 dillərin
    Possessive forms of dil
nominative
singular plural
mənim (“my”) dilim dillərim
sənin (“your”) dilin dillərin
onun (“his/her/its”) dili dilləri
bizim (“our”) dilimiz dillərimiz
sizin (“your”) diliniz dilləriniz
onların (“their”) dili or dilləri dilləri
accusative
singular plural
mənim (“my”) dilimi dillərimi
sənin (“your”) dilini dillərini
onun (“his/her/its”) dilini dillərini
bizim (“our”) dilimizi dillərimizi
sizin (“your”) dilinizi dillərinizi
onların (“their”) dilini or dillərini dillərini
dative
singular plural
mənim (“my”) dilimə dillərimə
sənin (“your”) dilinə dillərinə
onun (“his/her/its”) dilinə dillərinə
bizim (“our”) dilimizə dillərimizə
sizin (“your”) dilinizə dillərinizə
onların (“their”) dilinə or dillərinə dillərinə
locative
singular plural
mənim (“my”) dilimdə dillərimdə
sənin (“your”) dilində dillərində
onun (“his/her/its”) dilində dillərində
bizim (“our”) dilimizdə dillərimizdə
sizin (“your”) dilinizdə dillərinizdə
onların (“their”) dilində or dillərində dillərində
ablative
singular plural
mənim (“my”) dilimdən dillərimdən
sənin (“your”) dilindən dillərindən
onun (“his/her/its”) dilindən dillərindən
bizim (“our”) dilimizdən dillərimizdən
sizin (“your”) dilinizdən dillərinizdən
onların (“their”) dilindən or dillərindən dillərindən
genitive
singular plural
mənim (“my”) dilimin dillərimin
sənin (“your”) dilinin dillərinin
onun (“his/her/its”) dilinin dillərinin
bizim (“our”) dilimizin dillərimizin
sizin (“your”) dilinizin dillərinizin
onların (“their”) dilinin or dillərinin dillərinin

References
  1. Starostin, Sergei, Dybo, Anna, Mudrak, Oleg (2003) chapter *DIL, in Etymological dictionary of the Altaic languages (Handbuch der Orientalistik; VIII.8), Leiden, New York, Köln: E.J. Brill

Extremaduran

Verb

dil

  1. to go

Fala

Etymology

Inherited from Latin īre.

Pronunciation
  • IPA(key): /ˈdil/

Verb

dil

  1. (intransitive or takes a reflexive pronoun) to go

Conjugation
Conjugation of dil (Lagarteiru)
infinitive dil
gerund dindu
past participle masculine feminine
singular díu día
plural díus días
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
indicative ei tú el/ela nos vos elis/elas
present vo vas vai vamus dis van
imperfect diba dibas diba díbamus dibis
dibais		 diban
preterite foi fotis
fostis		 foi fomus fotis
fostis		 foran
future diré dirás dirá diremus direis dirán
conditional diría dirías diría diríamus diríais
diríis		 dirían
subjunctive ei tú el/ela nos vos elis/elas
present vaya vayas vaya vayamus vayais vayan
imperfect (ra) fora foras fora fóramus foriis foran
imperfect (si) fosi fosis fosi fósimus fosiis fosin
imperative — vai — — di —
Conjugation of dil (Mañegu)
infinitive dil
gerund dindu
past participle masculine feminine
singular díu día
plural díus días
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
indicative ei tú el/ela nos vos elis/elas
present voi vas vai vamus dis van
imperfect diba dibas diba díbamus dibis
dibais		 diban
preterite foi fostis foi fomus fostis foran
future diré dirás dirá diremus direis dirán
conditional diría dirías diría diríamus diríais
diríis		 dirían
subjunctive ei tú el/ela nos vos elis/elas
present vaya vayas vaya vayamus vayais vayan
imperfect (ra) fora foras fora fóramus foriis foran
imperfect (si) fosi fosis fosi fósimus fosiis fosin
imperative — vai — — di —
Conjugation of dil (Valverdeñu)
infinitive dil
gerund dindu
past participle masculine feminine
singular díu día
plural díus días
singular plural
1st person 2nd person 3rd person 1st person 2nd person 3rd person
indicative ei tú el/ela nos vos elis/elas
present voi vas vai vamus vais van
imperfect iba ibas iba íbamus ibais iban
preterite fui fostis foi fuimus fostis foran
future iré irás irá iremus ireis irán
conditional iría irías iría iríamus iríais irían
subjunctive ei tú el/ela nos vos elis/elas
present vaya vayas vaya vayamus vayais vayan
imperfect (ra) fora foras fora fóramus foriis foran
imperfect (si) fosi fosis fosi fósimus fosiis fosin
imperative — vai — — idi —

Derived terms
  • dil de bracileti (Lagarteiru, Mañegu)
  • dil de goli in goli (Lagarteiru)
  • dil u matu (Lagarteiru)

References
  • Valeš, Miroslav (2021) Diccionariu de A Fala: lagarteiru, mañegu, valverdeñu (web)‎, 2nd edition, Minde, Portugal: CIDLeS, published 2022, →ISBN

Gagauz

Noun

dil

  1. language

Further reading
  • dil at gagauz.online

Ido

Preposition

dil

  1. Contraction of di la (“of the”).

Usage notes

This is optional, you can also use di l'...

Irish

Etymology

From Old Irish dil (“dear”).

Pronunciation
  • IPA(key): /ˈdʲɪlʲ/

Adjective

dil (genitive singular feminine dile, plural dile, comparative dile)

  1. dear, beloved
    cara dil ― a dear friend

Declension
Declension of dil
Singular Plural (m/f)
Positive Masculine Feminine (strong noun) (weak noun)
Nominative dil dhil dile;
dhile²
Vocative dhil dile
Genitive dile dile dil
Dative dil;
dhil¹		 dhil dile;
dhile²
Comparative níos dile
Superlative is dile

¹ When the preceding noun is lenited and governed by the definite article.
² When the preceding noun ends in a slender consonant.

Derived terms

Mutation
Irish mutation
Radical Lenition Eclipsis
dil dhil ndil
Note: Some of these forms may be hypothetical. Not every possible mutated form of every word actually occurs.

Further reading

Northern Kurdish

Etymology

Cognate with Persian دل (del). from Proto-Iranian *jŕ̥dayam, from Proto-Indo-Iranian *ȷ́ʰŕ̥dayam, ultimately from Proto-Indo-European *ḱḗr.

Cognates with Parthian 𐫉𐫏𐫡𐫅 (zyrd /⁠zirδ⁠/), Avestan 𐬰𐬆𐬭𐬆𐬛 (zərəd), old Mazanderani زیله (zila), Sanskrit हृदय (hṛdaya), Armenian սիրտ (sirt), and English heart.

Pronunciation
  • IPA(key): /dɪl/

Noun
Central Kurdish دڵ (dill)

dil m (Arabic spelling دل)

  1. heart

Derived terms
  • dildar
  • dildarî
  • dilik
  • dilketî
  • dilovan
  • dilpak
  • dilpaqijî
  • dilrehm
  • dilsaf
  • dilteng
  • dilxweş
  • dilzîz
  • dilçakî
  • dilşewat
  • dilşkestî

References
  • Chyet, Michael L. (2003) “dil”, in Kurdish–English Dictionary‎, with selected etymologies by Martin Schwartz, New Haven and London: Yale University Press, page 152

Palauan

Etymology

From Pre-Palauan *ðila, from Proto-Malayo-Polynesian *tina, from Proto-Austronesian *taina (“female of animals”).

Pronunciation
  • IPA(key): /dil/

Noun

dil

  1. female, woman (social role)

Synonyms

Derived terms
  • keldil

References
  • dil in Palauan Language Online: Palauan-English Dictionary, at tekinged.com.
  • dil in Palauan-English Dictionary, at trussel2.com.
  • dil in Lewis S. Josephs, Edwin G. McManus, Masa-aki Emesiochel (1977) Palauan-English Dictionary, University Press of Hawaii, →ISBN, page 79.

Rohingya

Noun

dil

  1. heart
    Synonyms: kolób, qolób

Salar

Etymology

From Proto-Turkic *til.

Pronunciation
  • (Jiezi, Gaizi, Chahandusi, Qingshui, Baizhuang, Xunhua, Qinghai, Ili, Yining, Xinjiang) IPA(key): [til]
  • (Jiezi, Gaizi, Xunhua, Qinghai) IPA(key): [tɤl]
  • (Mengda, Qingshui, Xunhua, Qinghai) IPA(key): [ʝil]
  • (Mengda, Xunhua, Qinghai) IPA(key): [ʒil]
  • (Gandu, Hualong, Qinghai) IPA(key): [tɕil]

Noun

dil

  1. tongue
  2. language

References
  • Dwyer, Arienne M. (2007) “dil”, in Salar: A Study in Inner Asian Language Contact Processes: Part I: Phonology‎, 1st edition, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, →ISBN, page 84
  • Tenishev, Edhem (1976) “dil”, in Stroj salárskovo jazyká [Grammar of Salar], Moscow, pages 248, 304, 510, 565
  • Yakup, Abdurishid (2002) “dil”, in An Ili Salar Vocabulary: Introduction and a Provisional Salar-English Lexicon‎, Tokyo: University of Tokyo, →ISBN, page 78
  • 林 (Lin), 莲云 (Lianyun) (1985) “dil”, in 撒拉语简志 [A Brief History of Salar]‎, Beijing: 民族出版社: 琴書店, →OCLC, page 4
  • 马伟 (Ma Wei), 朝克 (Chao Ke) (2016) “dil”, in 濒危语言——撒拉语研究 [Endangered Languages ​​- Salar Language Studies], 青海 (Qinghai): 国家社会科学基金项目 (National Social Science Foundation Project), page 268
  • Ma, Chengjun, Han, Lianye, Ma, Weisheng (December 2010) “dil”, in 米娜瓦尔 艾比布拉 (Minavar Abibra), editor, 撒维汉词典 (Sāwéihàncídiǎn) [Salar-Uyghur-Chinese dictionary], 1st edition, Beijing, →ISBN, page 82

Serbo-Croatian

Etymology

From English deal.

Noun

dil m (Cyrillic spelling дил)

  1. deal (agreement between parties)

Somali

Etymology

From Proto-Cushitic *daɬ-/*diɬ-.

Verb

dil

  1. to beat, kill

References
  • Puglielli, Annarita, Mansuur, Cabdalla Cumar (2012) chapter DIL, in Qaamuuska Af-Soomaliga‎, Rome: RomaTrE-Press, →ISBN, page 280

Turkish

Etymology

From Ottoman Turkish دل (dil), Proto-Turkic *til, *tïl (“tongue; language”).

Pronunciation
  • IPA(key): /ˈdil/
  • Hyphenation: dil
  • (file)

Noun

dil (definite accusative dili, plural diller)

  1. (linguistics) language
    Synonym: (archaic) lisan
  2. (physiology) tongue (the flexible muscular organ in the mouth)

Declension
Inflection
Nominative dil
Definite accusative dili
Singular Plural
Nominative dil diller
Definite accusative dili dilleri
Dative dile dillere
Locative dilde dillerde
Ablative dilden dillerden
Genitive dilin dillerin
Possessive forms
Nominative
Singular Plural
1st singular dilim dillerim
2nd singular dilin dillerin
3rd singular dili dilleri
1st plural dilimiz dillerimiz
2nd plural diliniz dilleriniz
3rd plural dilleri dilleri
Definite accusative
Singular Plural
1st singular dilimi dillerimi
2nd singular dilini dillerini
3rd singular dilini dillerini
1st plural dilimizi dillerimizi
2nd plural dilinizi dillerinizi
3rd plural dillerini dillerini
Dative
Singular Plural
1st singular dilime dillerime
2nd singular diline dillerine
3rd singular diline dillerine
1st plural dilimize dillerimize
2nd plural dilinize dillerinize
3rd plural dillerine dillerine
Locative
Singular Plural
1st singular dilimde dillerimde
2nd singular dilinde dillerinde
3rd singular dilinde dillerinde
1st plural dilimizde dillerimizde
2nd plural dilinizde dillerinizde
3rd plural dillerinde dillerinde
Ablative
Singular Plural
1st singular dilimden dillerimden
2nd singular dilinden dillerinden
3rd singular dilinden dillerinden
1st plural dilimizden dillerimizden
2nd plural dilinizden dillerinizden
3rd plural dillerinden dillerinden
Genitive
Singular Plural
1st singular dilimin dillerimin
2nd singular dilinin dillerinin
3rd singular dilinin dillerinin
1st plural dilimizin dillerimizin
2nd plural dilinizin dillerinizin
3rd plural dillerinin dillerinin
Predicative forms
Singular Plural
1st singular dilim dillerim
2nd singular dilsin dillersin
3rd singular dil
dildir		 diller
dillerdir
1st plural diliz dilleriz
2nd plural dilsiniz dillersiniz
3rd plural diller dillerdir

Hyponyms
artificial languages
  • betik dili
  • biçimsel dil
  • makina dili
  • programlama dili
  • suni dil (sun'i dil)
  • yapay dil
  • yapısal dil
natural languages
natural languages (grouping)
  • Algonkin dilleri
  • Altay dilleri
  • And-Ekvator dilleri
  • Avustronezya dilleri
  • Çin-Tibet dilleri
  • Dene-Yenisey dilleri
  • Dravid dilleri
  • Eskimo-Aleut dilleri
  • Ge dilleri
  • Güney Asya dilleri
  • Hami-Sami dilleri
  • Hint-Avrupa dilleri
  • Hivaro dili
  • İrokua dilleri
  • izole diller
  • Jivaro dili
  • Kafkas dilleri
  • Karib dilleri
  • Khoisan dilleri
  • Maskoke dilleri
  • Maya dilleri
  • Mişe-Zoke dilleri
  • Nijer-Kongo dilleri
  • Nil-Sahra dilleri
  • Oto-Mange dilleri
  • Paleo-Asya dilleri
  • Pano-Takana dilleri
  • Saliş dilleri
  • Siyu dilleri
  • Tay-Kaday dilleri
  • Tupi-Guarani dilleri
  • Ural dilleri
  • Uto-Aztek dilleri
  • Yuma-Koçimi dilleri
natural languages (kinds)
  • akraba dil
  • ana dil
  • ana dili
  • bitişken dil
  • bükünlü dil
  • çeviri dili
  • çevirici dili
  • çocuk dili
  • diplomatik dil
  • edebî dil
  • eklemeli dil
  • gizli dil
  • halk dili
  • halk dili
  • iltisaki dil
  • işaret dili
  • kayış dili
  • konuşma dili
  • konuşulan dil
  • kuş dili
  • ortak dil
  • ölçünlü dil
  • ölü dil
  • özel dil
  • resmî dil
  • standart dil
  • yabancı dil
  • yapay dil
  • yapma dil
  • yazı dili
  • yazın dili
  • yüksek dil
natural languages (types)
  • analitik dil
  • çekimli dil
  • eklemeli dil
  • fiil-nesne dili
  • nesne-fiil dili
  • oligosentetik dil
  • polisentetik dil
  • sentetik dil
  • yalıtıcı dil

Derived terms

Further reading
  • dil in Reverso (Turkish-English)

Volapük

Noun

dil (nominative plural dils)

  1. part

Declension
declension of dil
singular plural
nominative dil dils
genitive dila dilas
dative dile diles
accusative dili dilis
vocative 1 o dil! o dils!
predicative 2 dilu dilus
  • 1 status as a case is disputed
  • 2 in later, non-classical Volapük only
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.