Trędowaty
Trędowaty
Najbardziej zaciekawiły mnie długie wypisy z dokumentów o życiu trędowatych od średniowiecza po XVII wiek, które Ambroise Paré znalazł w archiwach Hotel Dieu w Paryżu. Był tam średniowieczny dekalog trędowatego, zabraniający mu z rozkazu króla wszystkiego, co mogłoby go pośrednio choćby zbliżyć do ludzi, czyli wszystkiego z wyjątkiem samego pozostawania przy życiu i oddychania (a i tu jeden z punktów pozwalał mu odpowiadać na pytania tylko z twarzą odwróconą w kierunku wiatru). Potem opis...
„Choroba mistyczna”
W tym samym opowiadaniu Gustaw Herling-Grudziński przytacza uwagę Octave’aMirbeau, iż „Trąd jest chorobą, z której ani się człowiek nie leczy, ani na nią nie umiera”. Przypomina też, że trąd był traktowany jako „choroba mistyczna”. Chory miał świadomość, że jego stan wciąż się pogarsza i nie ma nadziei na wyzdrowienie ani powrót do społeczeństwa – w tej sytuacji jedyną nadzieją była śmierć, a rozpacz była „brakiem nadziei, że można umrzeć”. Przytacza też Grudziński słowa z Księgi...
Epidemia jako pretekst do snucia opowieści
Jeszcze inni opuszczają miasto i spędzają czas na pod florenckiej wsi, licząc na to, że unikną śmierci. To właśnie ich przymusowy wyjazd, ucieczka na prowincję, odosobnienie i spotkanie stały się okazją do snucia opowieści, często nieprzyzwoitych, pikantnych, dotyczących miłości. W historiach ludzi, którzy niejako cudem uniknęli śmierci, odnajdziemy niezwykły apetyt na życie, głód wrażeń typowy dla tych, którzy nieoczekiwanie poznali wartość życia. Dotyczące trędowatych mity i legendy także...
Metafora trądu
Trąd może mieć również znaczenie metaforyczne. Bywa metaforą samotności, cierpienia i niemożności śmierci, ale także wykluczenia ze społeczności. Z sytuacją taką spotykamy się w popularnym romansie Heleny Mniszkówny Trędowata , w którym pojawia się uboga, piękna, młoda guwernantka Stefcia Rudecka, odizolowana przez część rodziny i znajomych bogatego narzeczonego. Niezaakceptowana przez środowisko Waldemara z powodu niższej pozycji społecznej i braku majątku umiera, czując się gorsza od...
Wyuzdani, odrażający, okrutni
Średniowieczne Dzieje Tristana i Izoldy ukazują trędowatych jako wyuzdanych, odrażających i okrutnych. Odizolowani od społeczeństwa, niespodziewający się już niczego dobrego od życia łamią normy moralne i społeczne. Domagają się od króla Marka wydania im królowej Izoldy, która ma być ukarana za swój grzech. Chcą żyć z nią jak z ladacznicą, która odda się setce trędowatych i oczywiście się od nich zarazi. Ich obraz przeraża czytelnika: Owoż sto trędowatych, poczwarnych, ze zżartą i...
Epidemia jako morze cierpienia
Wieża jest studium przerażającej samotności cierpiącego człowieka skazanego na oszpecenie, wyniszczenie, bezsenność i bardz o powolną śmierć. Lebbroso przyjmuje swój los godnie i dzielnie. Jest bardzo wyrozumiały, pozbawiony egoizmu, dba o to, by nie szokować siostry ani dzieci swym odrażającym widokiem, stara się nie zarazić obcych. Podczas chwilowego załamania, kiedy ogarnia go chęć popełnienia samobójstwa, pomaga mu Pismo Święte , wspomnienie siostry i pozostawiony przez zmarłą...
Lebbroso – „dobry trędowaty”
Opowiadanie Gustawa Herlinga-Grudzińskiego Wieża przynosi obraz „dobrego trędowatego”, który nie tylko nie ulega niskim żądzom, ale wręcz wydaje się święty. Może stanowić wzór pobożności, łagodności i pokory. Jest współczesnym Hiobem. Człowiek ten godnie, w milczeniu znosi swe cierpienie. Szuka sobie małych przyjemności, takich jak hodowanie kwiatów, oglądanie pięknych widoków czy zabawy z pieskiem Miracolo. Siły dodaje mu modlitwa i obecność za murem mniej chorej, jak wydaje się...
Załamanie wiary czy wiara mimo wszystko? – dylemat Kochanowskiego
Jan z Czarnolasu – zbolały ojciec, autor Trenów , po śmierci ukochanego dziecka stanął przed dylematem: wierzyć nadal w Boga czy zbuntować się? Po długiej wewnętrznej walce, którą oddają (bądź symulują) Treny, powrócił do postawy ufności wobec Boga i zgodził się z wolą Bożą. Przypominał tą postawą Hioba. Podobne dylematy: załamać się, targnąć na własne życie czy nadal chwalić Pana miał Hiob współczesny – trędowaty Lebbroso, bohater Wieży Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Choć zachorował na...
Najbardziej znany trędowaty
Najbardziej znany trędowaty to niewątpliwie biblijny Hiob. Zdumiewa jego pokora i posłuszeństwo woli Bożej, wiara i wytrwałość, wbrew urąganiom żony i złym radom przyjaciół. Bóg „obdarzył” go strasznym cierpieniem w wyniku zakładu z szatanem, potem jednak podwójnie go wynagrodził, gdy okazało się, że wierny sługa Boży wytrwał w wierze i cierpieniu. Hiob to pierwszy w Biblii przykład dramatu jednostki i cierpienia niezawinionego.
Pustelnicy wbrew własnej woli
Przymusową pustelnią można nazwać wieżę trędowatego Lebbroso – bohatera Wieży Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Do życia w odosobnieniu zmusza go choroba – trąd. Przez pewien czas chory mieszka wraz z siostrą (a raczej w jej bezpośrednim sąsiedztwie – rodzeństwo stara się wzajemnie nie oglądać, Lebbroso pragnie ochronić kobietę i obcych przed widokiem swej oszpeconej przez trąd twarzy). Oboje modlą się, rozmawiają, a Lebbroso w wolnych chwilach także podziwia piękne widoki i hoduje kwiaty,...
Pustelnik – doradca i powiernik
Pustelnika Ogryna spotykamy np. w średniowiecznych Dziejach Tristana i Izoldy . Mieszkający w lesie, w którym ukrywają się kochankowie, Ogryn napomina ich, by zrezygnowali z grzesznej miłości i jak najszybciej pojednali się z królem Markiem, Bogiem i Kościołem. Przypomina, że Izolda, jako małżonka króla Marka, należy wyłącznie do niego i że jej związek z Tristanem jest grzeszny. Grzech dobrym postępowaniem łatwo zmazać, ale życie w grzechu jest objawem szaleństwa i... oznaką śmierci. Młodzi...
Istota postaci Hioba
Bohater biblijnej Księgi Hioba to człowiek, który z pokorą poddał się wyrokom boskim. Bóg ciężko doświadczył swego sługę w wyniku zakładu z szatanem, że Hiob nie ugnie się pod brzemieniem nieszczęść i nie przestanie służyć swemu Panu. Trędowaty, choć stracił rodzinę, cały majątek i nie otrzymał wsparcia od przyjaciół, pozostał posłuszny Bogu i dlatego został sowicie wynagrodzony: Bóg na nowo obdarzył go wszelkim dobrem, a nawet pomnożył jego majątek. Hiob jest symbolem godności, pokory i...