profil

Przeciw Bogu

poleca 50% 14 głosów

Bardzo ważne zagadnienie z obszaru buntu to sprzeciw wobec Boga. Nie tylko starożytni wiedli spór ze swymi bogami. Bóg chrześcijański również stał się adresatem skarg, wyzwań, a nawet pogróżek. Wiódł z nim spór Gustaw-Konrad z III części Dziadów, wadził się z nim Kasprowicz w Hymnach. Konrad buntownik zarzucał Bogu obojętność na losy ojczyzny, poety i całej ludzkości. Sugerował, że sam lepiej rządziłby światem i uszczęśliwiał ludzi. Podmiot liryczny Hymnów Kasprowicza wypowiada śmiałe zdania pod adresem Stwórcy i ostatecznie w jednym z hymnów, choć z żalem, oddaje hołd szatanowi. Również filozofia Nietzschego, ujęta w formę efektownych utworów o dużych walorach literackich, to wyraz buntu przeciwko etyce chrześcijańskiej. Kult siły i witalności zastępuje religię słabych, tworzona jest nowa moralność, wybitna jednostka zostaje uwolniona z okowów dotychczasowej moralności. Podobne przekonanie o wyższości jednostki nad prawem i powszechną moralnością towarzyszy bohaterowi Zbrodni i kary Fiodora Dostojewskiego, Raskolnikowowi. Jednak pod wpływem ekstremalnych doświadczeń (zabicie człowieka) bohater przestanie się buntować i uzna podstawowe wartości, ukorzy się przed Bogiem.
Spór z Bogiem wiodą wrażliwi na ludzką krzywdę poeci. Bolesław Leśmian pokazuje okrucieństwo boskich wyroków wobec materii i człowieka. Przerażające obrazy rozkładu ciała, ubóstwo człowieka, marność ludzkiej kondycji każą mu się buntować przeciw prawom śmierci i... zmartwychwstania:

W czas zmartwychwstania Boża moc
Trafi na opór nagłych zdarzeń.
Nie wszystko stanie się w tę noc
Według niebieskich wyobrażeń.

(...)

Jest takie próchno, co już dość
Zaznało zgrozy w swym konaniu!
Jest taka dumna w ziemi kość,
Co się sprzeciwi – zmartwychwstaniu!

(Bolesław Leśmian, W czas zmartwychwstania – wiersz znany także jako piosenka zespołu Bez Jacka)

Leśmian buntuje się przeciw Boskiej woli, wyrokom, okrutnemu urządzeniu świata. Mnoży dziwne pośrednie byty, funkcjonujące pomiędzy życiem a śmiercią. Eksponuje obrzydliwość rozkładu i przemijania. Kreuje dziwne postaci, tupiące na Boga swymi trupięgami, bluźnierczo każe szewczykowi szykować buty dla Stwórcy, a Urszulce Kochanowskiej modlić się, by niebo wyglądało jak Czarnolas. Dziwaczne prośby, złorzeczenia i kreacje są swego rodzaju buntem przeciw tradycji chrześcijańskiej i sporem z Bogiem, w wierszach Leśmiana nie tak dobrym i nie tak wszechmocnym, jak chce tradycja. Dyskurs na temat zła i brzydoty w świecie nie zawsze toczy poeta śmiertelnie poważnie, niektóre zarzuty ubiera np. w półżartobliwą formę stylizowaną na ludową balladę (Dusiołek):

Rzekł Bajdała do Boga:
O, rety – olaboga!
Nie dość ci, żeś potworzył mnie, szkapę i wołka,
Jeszcześ musiał takiego zmajstrować Dusiołka?

(Bolesław Leśmian, Dusiołek)

Neologizm „potworzył” ma tu podwójne znaczenie – potworzył znaczy stworzył,ale i stworzył potwornie. To swoiste, Leśmianowskie, łagodne, leciutkie, żartobliwe – ale bluźnierstwo.

Warto zobaczyć

filmy "Popiół i diament", reż. Andrzej Wajda – adaptacja powieści Jerzego Andrzejewskiego; akowcy przeciw komunistom, "Pierścionek z orłem w koronie", reż. Andrzej Wajda – adaptacja powieści Aleksandra Ścibora Rylskiego; akowskie podziemie przeciw Niemcom i komunistom, "Kolumbowie" ,reż. Janusz Morgenstern – Polacy przeciw Niemcom w czasie okupacji, "Akcja pod Arsenałem", reż. Jan Łomnicki – Polacy przeciw Niemcom w czasie okupacji, "Nad Niemnem", reż. Zbigniew Kuźmiński– adaptacja powieści Elizy Orzeszkowej; bunt Polaków przeciw Rosjanom; bunt Witolda przeciw ojcu, "Joanna d’Arc", reż. Luc Besson– bunt dziewicy orleańskiej i bunt Francuzów, "Całkowite zaćmienie" ,reż. Agnieszka Holland – szokujący styl życia poetów homoseksualistów: Verlaine’a i Rimbauda, "Z biegiem lat, z biegiem dni", reż. Andrzej Wajda –serial inspirowany utworami Zapolskiej, Bałuckiego, Kisielewskiego; między innymi postać „szalonej Julki”, zbuntowanego lekarza Boya i cała młodopolska bohema, szok spowodowany wystawieniem Szału Podkowińskiego; postaci rewolucjonistów i legionistów; także próby buntu obyczajowego pani Dulskiej i jej syna Zbyszka przeciw mieszczańskiej moralności

Podoba się? Tak Nie