Powieść sytuuje się na pograniczu realizmu, naturalizmu i symbolizmu.
Dzieło
Chłopi to najbardziej znane polskie dzieło o wsi. Wydanie książkowe – rok 1904. Za Chłopów Władysław Stanisław Reymont otrzymał literacką Nagrodę Nobla. Czas i miejsce akcji – fikcyjna wieś Lipce, przełom wieków XIX i XX.
Forma utworu
Gatunek literacki: powieść (epopeja chłopska). Akcja powieści obejmuje jeden pełny rok z życia wsi. Cztery części dzieła odpowiadają porom roku. Na maturze obowiązuje Was znajomość jedynie pierwszego tomu.
Bohaterowie
• Maciej Boryna – najbogatszy gospodarz we wsi, człowiek w podeszłym wieku, uosabiający z jednej strony chłopską pazerność, z drugiej umiłowanie ziemi i pracy. Zakochany nieprzytomnie w pięknej Jagnie – swej młodej żonie…
• Antek Boryna – syn Macieja. Rywalizuje z ojcem na polu gospodarczym (spadek, chęć przejęcia gospodarstwa) i erotycznym (wdzięki Jagny). W toku akcji powieści obserwujemy rosnącą nienawiść ojca i syna, a w końcu coś na kształt pojednania.
• Jagna – wiejska piękność, obiekt zwierzęcego pożądania męskiej części społeczności. Sama również nie stroni od zmysłowych uciech – ba, jest uosobieniem naturalistycznej seksualności – w związku z czym kilku mężczyzn zostaje jej kochankami.Bardzo ciekawa postać – trochę naiwna dziewczynka, trochę femme fatale, przede wszystkim jednak uosobienie Bergsonowskiego lan vitale.
Konteksty
• Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz
• Eliza Orzeszkowa, Nad Niemnem
• Henryk Sienkiewicz, Janko Muzykant
• Bolesław Prus, Antek
• Witold Gombrowicz, Ferdydurke
Autor
Władysław Stanisław Reymont
Jeden z najważniejszych powieściopisarzy Młodej Polski. Autor Ziemi obiecanej i Chłopów, także powieści grozy Wampir. Czuły na problematykę społeczną i kulturową, uwielbiany przez czytelników (był jednym z najlepiej zarabiających polskich pisarzy wszech czasów).]
Chłopi jako powieść o:
• Naturalistycznych prawach bytu – trudno o temat bardziej wdzięczny dla naturalisty. Prosta, zacofana społeczność lipieckich chłopów żyje zgodnie z prawami przyrody. Silniejszy zwycięża słabszego, w stadzie każdy ma określoną rolę i dąży do jej zwiększenia. Sprawy bytowe są podstawowymi problemami każdego członka wsi. A reszta – to seksualny popęd…
• Obyczajowości wsi – wspaniałe, reporterskie wręcz, opisy wesela Boryny, jarmarku w Tynowie, Zaduszek dają nam bardzo wiarygodny obraz wiejskich zwyczajów. Zwraca uwagę ich rytualność, uświęcona tradycja. Prócz tego wszak możemy przyjrzeć się obyczajowości w małej
skali, w zachowaniach, dialogach, zalotach i sporach, których w społeczności LipiecLipiec nie brakuje.
• Kulturze chłopskiej – Reymont nie tylko opisuje wiejskie obyczaje. Dociera także do podstawowych praw kultury chłopskiej – regulowanej przez cykliczność przyrody, obrzędowość i rytm prac polowych. Oto społeczność podporządkowana naturze, żyjąca w pełnej z nią harmonii, rządząca się odwiecznymi, zakodowanymi we wręcz mitycznej świadomości prawami.
