bodaj (język polski)

wymowa:

IPA: [ˈbɔdaj], AS: [bodai ̯], ​

znaczenia:

partykuła

(1.1) sygnalizuje wątpliwość mówiącego odnośnie prawdziwości przekazywanych informacji (np. zasłyszanych)

(1.2) przest. sygnalizuje że przedstawione oczekiwania są najmniejszymi dopuszczalnymi

(1.3) wprowadza życzenie lub przekleństwo

spójnik

(2.1) wyraża obojętność wobec wyboru i jednocześnie sugeruje jedno z rozwiązań

odmiana:

(1.1-3, 2.1) nieodm.

przykłady:

(1.1) Pojechali bodaj w góry.

(1.2) Pożycz bodaj stówę.

(1.2) Czy on cię bodaj przeprosił?

(1.3) Bodaj go piorun trzasnął!

(1.3) Bodajbyś się nie urodził!

(2.1) Kup cokolwiek na obiad, bodaj kurczaka.

składnia:

(1.1) Używane na ogół w zdaniu oznajmującym, przed wyrażeniem do którego się odnosi.

(1.2) Używane na ogół w zdaniu rozkazującym i pytającym, przed wyrażeniem do którego się odnosi.

(1.3) Zawsze na początku zdania, łączy się z czasownikiem w czasie przeszłym. Jeśli zdanie dotyczy 1,2 os. lub lm, do bodaj dołączana jest odmieniona końcówka -by, a czasownik występuje w 3 os. lp. W 3 os. lp końcówka -by jest dołączana fakultatywnie.

(2.1) Przed bodaj stawia się przecinek. Spójnik przyłącza do zdania składnik, ale nie całe zdanie podrzędne. Zwykle używany z czasownikiem w trybie rozkazującym.

kolokacje:

synonimy:

(1.1) bodajże, chyba, podobno

(1.2) choć, choćby, przynajmniej

(1.3) bodajby, niech, a niech, oby, żeby

(2.1) bodajby, choćby, chociażby

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

związki frazeologiczne:

przysłowie: bodajbyś cudze dzieci uczył

etymologia:

pol. Bog daj (= daj Boże)

(1.3) odpowiada pierwotnemu znaczeniu

uwagi:

tłumaczenia:

• angielski: (1.2) at least; (1.3) may, let
• jidysz: (1.3) זאָלן (zoln)
• rosyjski: (1.1) пожалуй, что ли; (1.2) хоть, хотя бы; (1.3) чтоб
• ukraiński: (2.1) бода́й, хоч би

źródła: