Bojkij
Бойкий

„Bojkij” między 1902 a 1905 rokiem
Klasa	niszczyciel
Typ	Bojkij
Historia
Stocznia	Zakłady Newskie, Petersburg
Położenie stępki	1901
Wodowanie	11 sierpnia?/24 sierpnia 1901
MW Imperium Rosyjskiego
Nazwa	„Akuła” → „Bojkij” (od 1902)
Wejście do służby	sierpień 1902
Wycofanie ze służby	czerwiec 1918
Marine nationale
Nazwa	„Quentin Roosevelt”
Wejście do służby	8 września 1918
Wycofanie ze służby	1 sierpnia 1919
Los okrętu	złomowany w 1923
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	350 ton
Długość	64 metry
Szerokość	6,4 metra
Zanurzenie	2,59 metra
Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły, moc 5700 KM, 2 śruby
Prędkość	26 węzłów
Zasięg	1200 Mm przy prędkości 12 węzłów
Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm 5 dział kal. 47 mm (5 × I) 6 torped, 12–18 min
Wyrzutnie torpedowe	3 × 381 mm (3 × I)
Załoga	62–69

Bojkij (ros. Бойкий) – rosyjski niszczyciel z początku XX wieku, jedna z 22 zbudowanych jednostek typu Bojkij. Okręt został zwodowany pod nazwą „Akuła” („Акула”) 11 sierpnia^?/24 sierpnia 1901 roku w krajowej stoczni Zakłady Newskie w Petersburgu. W 1902 roku nazwę jednostki zmieniono na „Bojkij”. Został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w sierpniu 1902 roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. Okręt został przerzucony na Daleki Wschód, gdzie wszedł w skład Eskadry Oceanu Spokojnego i wziął udział w wojnie rosyjsko-japońskiej. W styczniu 1905 roku „Bojkij” został internowany w niemieckim porcie Tsingtau. W czasie I wojny światowej służył na Dalekim Wschodzie. Podczas wojny domowej został przejęty przez Japończyków, a następnie przez Francję, gdzie służył w latach 1918–1919 pod nazwą „Quentin Roosevelt”. Okręt został złomowany w 1923 roku.

Projekt i budowa

Okręt był jednym z 22 niszczycieli zbudowanych w krajowych stoczniach, będących ulepszoną i powiększoną wersją zaprojektowanych w brytyjskiej stoczni Yarrow jednostek typu Sokoł^[1][2] . Zbudowany został w Zakładach Newskich w Petersburgu^[1][2] . Stępkę okrętu położono w 1901 roku, a zwodowany został jako „Akuła” („Акула”) 11 sierpnia^?/24 sierpnia 1901 roku^{[2] [3] [uwaga 1]}. W 1902 roku nazwę jednostki zmieniono na „Bojkij”^[3] .

Dane taktyczno-techniczne

„Bojkij” był niewielkim, czterokominowym niszczycielem, klasyfikowanym do 1907 roku jako torpedowiec^[1][2] . Długość całkowita wynosiła 64 metry, szerokość 6,4 metra i maksymalne zanurzenie 2,59 metra^{[1][uwaga 2]}. Wyporność jednostki wynosiła 350 ton^{[1][4][uwaga 3]}. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 5700 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Yarrow^[1][2] . Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 26 węzłów^[1][2] . Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1200 Mm przy prędkości 12 węzłów^[1][2] .

Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: umieszczone na nadbudówce dziobowej pojedyncze działo kalibru 75 mm L/48 Canet oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych Hotchkiss M1885 L/40 kalibru 47 mm^[1][2] . Jednostka wyposażona była w jedną dziobową stałą i dwie pojedyncze obracalne pokładowe wyrzutnie torped kalibru 381 mm, z łącznym zapasem sześciu torped^[1][2] . Ponadto okręt mógł zabrać na pokład 12–18 min^[1][2] .

Załoga okrętu liczyła 62–69 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][2] .

Służba

Niszczyciel pod banderą francuską jako „Quentin Roosevelt”

„Bojkij” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w sierpniu 1902 roku^[2] . Jednostka weszła początkowo w skład Floty Bałtyckiej^[5]. W październiku 1902 roku „Bojkij” wraz z siostrzanym „Burnym” wyszły w rejs na Daleki Wschód, docierając do Port Artur 14 maja^?/27 maja 1903 roku, po czym zostały skierowane na remont, który zakończył się dopiero w marcu 1904 roku^[6][7].

W momencie wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej jednostka wchodziła w skład 1. Flotylli Niszczycieli I Eskadry Oceanu Spokojnego, stacjonując w Port Artur (wraz z niszczycielami „Wnimatielnyj” (flagowym), „Włastnyj”, „Wnuszytielnyj”, „Wynosliwyj”, „Grozowoj”, „Bditielnyj”, „Biesposzczadnyj”, „Biesstrasznyj”, „Biesszumnyj”, „Bojewoj” i „Burnyj”)^[8][9]. 13 maja^?/26 maja 1904 roku „Bojkij” i „Burnyj” wzięły udział w bitwie pod Kinchou, osłaniając ostrzeliwującą pozycje Japończyków kanonierkę „Bobr”^[10][11]. W nocy z 9 czerwca^?/22 czerwca na 10 czerwca^?/23 czerwca „Bojkij” uczestniczył w zabezpieczeniu pierwszej próby przejścia zablokowanej przez Japończyków w Port Artur Eskadry do Władywostoku (w składzie sześciu pancerników, pięciu krążowników, dwóch krążowników torpedowych i sześciu niszczycieli, dowodzonych przez kontradmirała Wilgelma Witgefta), jednak wobec napotkania przeważających sił przeciwnika okręty rosyjskie nie podjęły walki i powróciły do bazy^[12][13]. 20 czerwca^?/3 lipca jako pierwszy z bazujących w twierdzy niszczycieli „Bojkij” przeprowadził operację stawiania min, powtarzając tę czynność 10 lipca^?/23 lipca na wodach nieopodal półwyspu Laotieshan^[14].

23 lipca^?/5 sierpnia „Bojkij”, „Biesszumnyj”, „Burnyj”, „Raziaszczij” i „Storożewoj” wyszły z Port Artur z zadaniem postawienia próbnej zagrody minowej, eskortowane przez dziewięć innych niszczycieli; tuż po godzinie 4:00 na redzie zewnętrznej rosyjski zespół natknął się na patrolujące japońskie niszczyciele „Akebono”, „Oboro” i „Ikazuchi”, w wyniku czego mimo przewagi liczebnej postawiono tylko osiem min, a „Bojkij” doznał awarii maszyn^[15]. 28 lipca^?/10 sierpnia „Bojkij”, dowodzony przez kpt. mar. I. Podjapolskiego, wraz z większością zgromadzonych w Port Artur okrętów wyszedł z oblężonego portu, podejmując próbę przedarcia się do Władywostoku^[16]. Doprowadziło to do bitwy na Morzu Żółtym, w wyniku której eskadra rosyjska została częściowo rozproszona, a „Bojkij” wraz z innymi niszczycielami ochraniał przed atakami torpedowymi powracające do Port Artur główne siły floty rosyjskiej^[17]. 5 sierpnia^?/18 sierpnia „Bojkij” wraz z siedmioma innymi niszczycielami wyszedł do Zatoki Gołębiej (chiń. Jiuwan) na spotkanie transportującego żywność francuskiego statku „Georges”, eskortując go w drodze do Port Artur^[18].

W nocy z 7 sierpnia^?/20 sierpnia na 8 sierpnia^?/21 sierpnia, podczas pierwszego szturmu portarturskiej twierdzy przez Japończyków, dowodzony przez kmdra por. Eugeniusza Jelisiejewa zespół niszczycieli („Bojkij”, „Włastnyj”, „Wynosliwyj”, „Silnyj”, „Raziaszczij” i „Skoryj”) został wysłany w rejon gór Laotieshan na wieść o japońskim desancie^[19]. W dzień okręt uczestniczył w odparciu szturmu, ostrzeliwując japońskie baterie^[20]. W nocy z 9 sierpnia^?/22 sierpnia na 10 sierpnia^?/23 sierpnia „Bojkij”, „Statnyj” i „Storożewoj” wzięły udział w odparciu ataku trzech japońskich niszczycieli na rosyjskie trałowce na zewnętrznej redzie Port Artur^[21]. Między 20 września^?/3 października a 22 września^?/5 października w wyniku ostrzału portu przez japońską artylerię oblężniczą okręt został trafiony przez jeden pocisk kalibru 120–152 mm^[22][23]. Od 26 listopada^?/9 grudnia do 3 grudnia^?/16 grudnia „Bojkij” wraz z sześcioma niszczycielami uczestniczył w obronie ostatniego pozostałego w Port Artur pancernika „Siewastopol” przed japońskimi atakami torpedowymi^[24].

W nocy z 19 grudnia^?/1 stycznia na 20 grudnia 1904^?/2 stycznia 1905 roku „Bojkij” i „Smiełyj” wymknęły się z oblężonego Port Artur i dopłynęły do Tsingtau, gdzie zostały internowane 22 grudnia^?/4 stycznia^{[25][26][uwaga 4]}. W listopadzie 1905 roku, po zakończeniu działań wojennych, niszczyciel został zwrócony Rosji^[2] .

W 1909 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wszystkie wyrzutnie torped kalibru 381 mm i wszystkie działka kalibru 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm Canet i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm^[1][2] . Podczas I wojny światowej bazował we Władywostoku^[1]. Podczas wojny domowej okręt został 30 czerwca 1918 roku zdobyty we Władywostoku przez Japończyków^[2] . Następnie niszczyciel został przejęty przez Francuzów i między 8 września 1918 roku a 1 sierpnia 1919 roku służył w Marine nationale pod nazwą „Quentin Roosevelt”^[27]. W 1922 roku jednostka została zdewastowana przez wycofujących się Białych ^[2] . Przejęty przez Armię Czerwoną niszczyciel nie został nigdy naprawiony i złomowano go w 1923 roku^{[2] [3] [uwaga 5]}.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• AKULA (6100988). miramarshipindex.nz. [dostęp 2023-05-23]. (ang.).
• Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860–1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Józef Wiesław Dyskant: Port Artur 1904. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1996. ISBN 83-11-08517X.
• Ivan Gogin: BOYKIY torpedo boats (1902 – 1907). Navypedia. [dostęp 2023-05-23]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski: Od wojny krymskiej do bałkańskiej. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1985. ISBN 83-215-3259-4.
• Liste des Bâtiments et Formations ayant acquis du 2 Août 1914 au 29 octobre 1919. „Le Marin combattant: organe de la Fédération des associations de marins anciens combattants (FAMAC)”. Nr 24. 6, 1936-10-01. Paris. 
• Piotr Olender: Wojna rosyjsko-japońska 1904–1905. Działania na morzu. Oświęcim: Wydawnictwo Napoleon V, 2021. ISBN 978-83-8178-686-7.
• The Naval Annual, 1902. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1902. (ang.).
• The Naval Annual, 1904. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1904. (ang.).
• The Naval Annual, 1906. J. Leyland, T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1906. (ang.).