Kasatka
Касатка

Okręt między 1902 a 1917 rokiem
Klasa	niszczyciel
Typ	Kit
Historia
Stocznia	Schichau, Elbląg
Położenie stępki	1898
Wodowanie	17 marca 1900
MW Imperium Rosyjskiego
Nazwa	„Kasatka” → „Biesszumnyj” (od 1902)
Wejście do służby	lipiec 1900
Wycofanie ze służby	marzec 1918
Los okrętu	złomowany w 1924
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	normalna: 346–350 ton pełna: 445 ton
Długość	61,75 metra
Szerokość	6,7 metra
Zanurzenie	2,9 metra
Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 4 kotły moc 6000 KM, 2 śruby
Prędkość	27 węzłów
Zasięg	1500 Mm przy prędkości 10 węzłów
Uzbrojenie
1 działo kal. 75 mm 5 dział kal. 47 mm (5 × I) 6 torped
Wyrzutnie torpedowe	3 × 381 mm (3 × I)
Załoga	64

Kasatka (ros. Касатка) – rosyjski niszczyciel z przełomu XIX i XX wieku, jedna z czterech jednostek typu Kit. Okręt został zwodowany 17 marca 1900 roku w niemieckiej stoczni Schichau w Elblągu, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego został wcielony w lipcu 1900 roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. W 1902 roku nazwę jednostki zmieniono na „Biesszumnyj” (ros. „Бесшумный”). Niszczyciel został przerzucony na Daleki Wschód, gdzie wszedł w skład Eskadry Oceanu Spokojnego. Podczas wojny rosyjsko-japońskiej jednostka została internowana w niemieckim podówczas porcie Qingdao. W czasie I wojny światowej okręt początkowo służył na Dalekim Wschodzie, a następnie w Arktyce. Podczas wojny domowej został przejęty przez Brytyjczyków, a następnie złomowany w czerwcu 1924 roku.

Projekt i budowa

„Kasatka” był jednym z czterech niszczycieli zamówionych i zbudowanych w Niemczech^[1] . Jednostki te z racji niewielkiej wyporności bardziej odpowiadały klasie torpedowców^[1] . Okręt zbudowany został w stoczni Schichau w Elblągu (numer stoczniowy 660)^[1] [2]. Stępkę jednostki położono w 1898 roku, a zwodowany został 17 marca 1900 roku^[2][3].

Dane taktyczno-techniczne

Okręt był niewielkim, dwukominowym niszczycielem z dwoma masztami^[2]. Długość całkowita wynosiła 61,75 metra, szerokość 6,7 metra i zanurzenie 2,9 metra^{[2][uwaga 1]}. Wyporność normalna wynosiła 346–350 ton, zaś pełna 445 ton^[1] [2]. Okręt napędzany był przez dwie pionowe maszyny parowe potrójnego rozprężania o łącznej mocy 6000 KM, do której parę dostarczały cztery kotły Schichau^{[1] [2][uwaga 2]}. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 27 węzłów^[1] [2]. Okręt mógł zabrać zapas węgla o maksymalnej masie 80 ton, co zapewniało zasięg wynoszący 1500 Mm przy prędkości 10 węzłów^[1] [2].

Uzbrojenie artyleryjskie okrętu stanowiły: pojedyncze działo kalibru 75 mm L/48 Canet oraz pięć pojedynczych dział trzyfuntowych Hotchkiss M1885 L/40 kalibru 47 mm^[1] [2]. Jednostka wyposażona była w trzy pojedyncze obracalne nadwodne wyrzutnie torped kalibru 381 mm: dwie umieszczone na pokładzie między kominami i trzecią za drugim kominem, z łącznym zapasem sześciu torped^[1] [2].

Załoga okrętu liczyła 64 oficerów, podoficerów i marynarzy^{[1] [2][uwaga 3]}.

Służba

„Kasatka” został wcielony do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego w lipcu 1900 roku^[1] . Jednostka weszła w skład Floty Bałtyckiej^[4]. W marcu 1902 roku nazwę okrętu zmieniono na „Biesszumnyj” (ros. „Бесшумный”)^[1] . Między 1902 a 1903 rokiem niszczyciel został przerzucony na Daleki Wschód^[4][5].

W momencie wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej jednostka wchodziła w skład 1. Flotylli Niszczycieli I Eskadry Oceanu Spokojnego, stacjonując w Port Artur^[6][7]. Wieczorem 30 marca^?/12 kwietnia 1904 roku niszczyciele „Biesszumnyj”, „Wynosliwyj”, „Grozowoj”, „Bojewoj”, „Storożewoj”, „Rastoropnyj”, „Strasznyj” i „Smiełyj” wyszły z misją rozpoznawczą w rejon Wysp Elliota, a powracając starły się rankiem następnego dnia z okrętami japońskimi osłaniającymi operację minowania redy Port Artur (bez utraconego „Strasznyja”)^[8]. Następnie niszczyciele dołączyły do wychodzącego w morze zespołu z pancernikiem „Pietropawłowsk” z dowódcą I Eskadry admirałem Stiepanem Makarowem na pokładzie, który wkrótce zatonął z większością załogi na postawionej przez Japończyków minie^[9]. W nocy z 19 kwietnia^?/2 maja na 20 kwietnia^?/3 maja okręt wraz z niszczycielami „Skoryj” i „Sierdityj” oraz kanonierkami „Otważnyj”, „Giljak” i „Griemiaszczij” uczestniczył w odparciu japońskiego ataku na Port Artur, mającego na celu zablokowanie toru wodnego wypełnionymi balastem branderami^[10]. 8 maja^?/21 maja „Biesszumnyj” podczas operacji trałowania wszedł na minę, doznając poważnych uszkodzeń części rufowej kadłuba i śrub napędowych^[11]. W lipcu lub sierpniu jednostkę przystosowano do stawiania min; pierwszą (i jedyną), zakończoną powodzeniem misję okręt odbył 23 lipca^?/5 sierpnia, stawiając dwie miny u wybrzeży półwyspu Laotieshan^[12].

28 lipca^?/10 sierpnia „Biesszumnyj”, dowodzony przez kpt. mar. Andrieja Maksimowa, wraz z większością zgromadzonych tam okrętów wyszedł z oblężonego portu, podejmując kolejną próbę przedarcia się do Władywostoku^[13]. Doprowadziło to do bitwy na Morzu Żółtym, w wyniku której eskadra rosyjska została rozproszona, a niszczyciele „Biesszumnyj”, „Biesstrasznyj” i „Biesposzczadnyj” w dniach 29 lipca^?/11 sierpnia i 30 lipca^?/12 sierpnia weszły do niemieckiego podówczas portu Qingdao, gdzie zostały internowane trzy dni później (2 sierpnia^?/15 sierpnia)^[14][15]. W listopadzie 1905 roku, po zakończeniu działań wojennych, okręt został zwrócony Rosji^[1] .

W 1912 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działa kal. 47 mm, instalując w zamian trzy pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 450 mm oraz drugą armatę kalibru 75 mm L/48 Canet i sześć pojedynczych karabinów maszynowych kalibru 7,62 mm^[1] [16]. Wyeksploatowany niszczyciel w tym czasie osiągał prędkość do 22 węzłów^[16]. Podczas I wojny światowej początkowo bazował we Władywostoku, a w październiku 1917 roku został przerzucony do Arktyki^[16][17]. Podczas wojny domowej okręt został w marcu 1918 roku przejęty przez Brytyjczyków, a następnie przekazany Białym^[1] [16]. Zdobyty przez Armię Czerwoną w marcu 1920 roku nie został wcielony do służby i złomowano go w czerwcu 1924 roku^[1] [3].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. Robert Gardiner, Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik (red.). London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.).
• Conway’s All the World’s Fighting Ships 1906–1921. Robert Gardiner, Randal Gray (red.). London: Conway Maritime Press, 1985. ISBN 0-85177-245-5. (ang.).
• Józef Wiesław Dyskant: Port Artur 1904. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1996. ISBN 83-11-08517X.
• Ivan Gogin: KIT torpedo boats (1900). Navypedia. [dostęp 2022-01-07]. (ang.).
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Jane’s Fighting Ships 1900. Fred T. Jane (red.). London: Sampson Low, Marston & Co., 1900. (ang.).
• Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 1: Port Artur. Sandomierz: Stratus, 2011. ISBN 978-83-61421-55-9.
• Piotr Olender: Rosyjsko-japońska wojna morska 1904-1905. T. 2: Bitwa pod Cuszimą. Sandomierz: Stratus, 2012. ISBN 978-83-61421-56-6.
• The Naval Annual, 1902. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1902. (ang.).
• The Naval Annual, 1903. T.A. Brassey (red.). Portsmouth: J. Griffin and Co., 1903. (ang.).