Wzorce osobowe w literaturze Średniowiecza.

Głównym zadaniem średniowiecznej literatury jest upowszechnianie ideałów osobowych, wzorców postaw i zachowań ludzkich godnych naśladowania. Upowszechniano trzy podstawowe wzorce osobowe: świętego, władcy i rycerza.
Święty Aleksy prezentuje sobą wzór osobowy świętego-ascety, cały swój byt podporządkowując Bogu, spędzając czas na modlitwie i kontemplacji. Jego ziemskie życie jest tylko etapem w drodze ku Bogu. Asceta odrzuca świat, nawet najbliższych, koncentrując się jedynie na własnej świętości. Święty Aleksy urodził się w bogatej rodzinie w Rzymie. W wieku 24 lat poślubił cesarską córkę, jednakże w czasie nocy poślubnej opuszcza ją oraz dom rodzinny. Ze sobą zabrał dużą ilość pieniędzy po to jedynie, by natychmiast rozdać ją ubogim. Udał się do innego miasta, gdzie nierozpoznany mógł "zamieszkać" w głodzie i chłodzie pod murami świątyni. Pewnej nocy obraz z ołtarza nakazał klucznikowi otworzyć kościół i wpuścić Aleksego do środka. Od tej pory święty zyskał chwałę. Chcąc od niej uciec, wypływa w podróż do Ziemi Świętej, lecz nigdy tam nie dociera. Niepomyślne wiatry skierowały okręt do Rzymu. Aleksy postanowił zamieszkać pod klatką schodową swojego rodzinnego domu, w miejscu, gdzie były wylewane pomyje. W ten sposób żył 16 lat. Chwilę przed śmiercią napisał list. Gdy Aleksy umarł, dzwony w całym Rzymie zaczęły bić, każdy chory, który podszedł do ciała, od razu zdrowiał. Nikt oprócz żony Aleksego nie był w stanie wyjąć listu z zaciśniętej dłoni. Z owego rękopisu ludzie dowiedzieli się kim był zmarły żebrak.
Drugim obok hagiografii wielkim gatunkiem literatury średniowiecza był epos rycerski. W Europie powstały cztery epopeje: starofrancuska "O Karolu Wielkim i dwunastu paladynach", staroruski "Słowo o wyprawie pułku Igora", angielski "O królu Arturze i rycerzach okrągłego stołu", niemiecki "O karłach Nibelungach". Historia Rolanda, siostrzana Karola Wielkiego, wydarzyła się podczas podboju Hiszpanii w VIII w. w celu nawrócenia niewiernych. Rycerz średniowieczny to człowiek, który służy Bogu, królowi i ojczyźnie. Roland to rycerz, który wysoko cenił honor. Gdy Hiszpanie napadli na jego oddział, bohater nie wezwał pomocy, lecz sam stawił czoła nieprzyjacielowi. Efektem tej nie wyrównanej walki (wojska Saracenów były znacznie bardziej liczne niż oddział Rolanda) musiała być klęska Francuzów. Roland wezwał pomoc dopiero wówczas, gdy jego ludzie są już prawie całkowicie powybijani. Ponadto wojska Karola były już za daleko by przyjść z pomocą. Roland przyjmuje śmierć ze spokojem i odwagą. Wzorem Chrystusa, umierając modli się za swoich żołnierzy. Dopiero na końcu wspomina siebie i swoją duszę. Bóg docenia ofiarę życia i wysyła Anioła Gabriela, który zabiera duszę rycerza do raju. Zbawienie daje życie ascety, ale również rycerza, który walczy w obronie Boga i ojczyzny. Roland był pobożny i bogobojny. Miał świadomość tego, co zrobił. Ponadto był on Bardzo ambitny. Umarł patrząc na ziemie Saracenów, będąc przekonanym, że walczył w dobrej sprawie. Symbolem wiary, siły, świętości i zwycięstwa jest także Durendal - miecz ze świętymi relikwiami, który daje Rolandowi moc.
Godnych naśladowania władców przedstawił w swojej "Kronice polskiej" Gall Anonim. Relacjonuje on dzieje Polski od czasów legendarnych (przytacza legendę o Popielu), do wypadków mu współczesnych, czyli zwycięskich walk Krzywoustego z Niemcami (1109 - 1113). "Kronika polska" przedstawia przede wszystkim sylwetki dwóch Bolesławów. Za panowania Chrobrego Polska przeżywała szczyt swej potęgi, prawdziwie złoty wiek. Król został przez Galla przedstawiony jako ojciec narodu, troskliwy i kochający, nawet na łożu śmierci troszczący się o przyszłość swojego państwa. We wplecionej w tekst kroniki "Pieśni o śmierci Bolesława" Polska jest wdową rozpaczającą po zmarłym mężu-królu. Księciem, którego życiową misją jest odrodzenie potęgi i chwały Polski, okazuje się Krzywousty, zwycięski wódz (podbił Pomorze) oraz bohaterski obrońca ojczyzny przed niemieckim najazdem - jest zatem godnym spadkobiercą pierwszego, wielkiego Bolesława.