Podział władzy w Polsce

Ministerstwa istniejące
? Ministerstwo Budownictwa
? Ministerstwo Edukacji Narodowej
? Ministerstwo Finansów
? Ministerstwo Gospodarki
? Ministerstwo Gospodarki Morskiej
? Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
? Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
? Ministerstwo Obrony Narodowej
? Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej
? Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
? Ministerstwo Rozwoju Regionalnego
? Ministerstwo Skarbu Państwa
? Ministerstwo Sportu i Turystyki
? Ministerstwo Sprawiedliwości
? Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
? Ministerstwo Spraw Zagranicznych
? Ministerstwo Środowiska
? Ministerstwo Transportu
? Ministerstwo Zdrowia
Kadencja :
Prezydent Rzeczypospolitej jest wybierany w wyborach powszechnych na pięcioletnią kadencję i może być ponownie wybrany tylko raz. Kadencja prezydenta rozpoczyna się w dniu złożenia przysięgi przed Zgromadzeniem Narodowym według roty wyznaczonej w Konstytucji. Nowo wybrany prezydent-elekt obejmuje urząd w ostatnim dniu urzędowania ustępującego Prezydenta Rzeczypospolitej. Przed 9 czerwca 2000 prezydent elekt obejmował urząd nazajutrz po ostatnim dniu kadencji ustępującego prezydenta.

? podpisuje ustawy uchwalone przez Sejm i Senat; ma prawo skierowania ich do Trybunału Konstytucyjnego lub z powrotem do Sejmu (tzw. weto, wtedy ustawa musi być ponownie uchwalona większością 3/5 głosów)
? ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe
? mianuje i odwołuje ambasadorów i innych przedstawicieli Polski w innych państwach oraz organizacjach międzynarodowych
? przyjmuje listy uwierzytelniające przedstawicieli innych państw i organizacji międzynarodowych a także odwołuje ich
? jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych, mianuje szefa sztabu generalnego i dowódców poszczególnych rodzajów sił zbrojnych
? w czasie wojny na wniosek Prezesa Rady Ministrów mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych oraz odwołuje go
? nadaje stopnie wojskowe (na wniosek ministra obrony narodowej)
? nadaje tytuły naukowe profesora oraz profesora sztuki (na wniosek Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów)
? nadaje obywatelstwo polskie
? nadaje ordery i odznaczenia państwowe
? stosuje prawo łaski
? wydaje rozporządzenia, postanowienia i zarządzenia, choć niektóre wymagają kontrasygnaty premiera
? ma prawo zwołania Rady Gabinetowej
? może zwracać się z orędziem do Sejmu, Senatu lub Zgromadzenia Narodowego
? jest z racji urzędu wielkim mistrzem Orderu Orła Białego i Orderu Odrodzenia Polski oraz ich kawalerem
? ma prawo inicjatywy ustawodawczej
? desygnuje kandydata na Prezesa Rady Ministrów
? powołuje Prezesa Rady Ministrów, a także przyjmuje jego dymisję
? na wniosek Prezesa Rady Ministrów dokonuje zmian w składzie rządu
? powołuje członków KRRiT
? ma prawo skrócenia kadencji sejmu w dwóch określonych przez konstytucję sytuacjach (gdy nie powiodą się trzy kolejne próby powołania rządu i w przypadku gdy projekt ustawy budżetowej nie zostanie mu przekazany do podpisania w przeciągu 4 miesięcy od złożenia go w Sejmie)
? wyznacza marszałków seniorów
? zwołuje pierwsze posiedzenie nowo wybranego Sejmu i Senatu
? zarządza wybory do Sejmu i Senatu
? za zgodą Senatu może rozpisać referendum
? powołuje sędziów

Jako przewodniczący Rady Ministrów:
1. Kompetencje organizacyjne
? reprezentuje Radę Ministrów
? kieruje jej pracami
? zwołuje posiedzenia
? ustala porządek obrad
? przewodniczy posiedzeniom
2. Kompetencje merytoryczne
? kieruje merytoryczną działalnością Rady Ministrów
? ponosi odpowiedzialność polityczną
? decyduje o składzie Rady Ministrów
? koordynuje i kontroluje pracę ministrów i pozostałych członków Rady
? zapewnia wykonanie polityki Rady Ministrów
Jako naczelny organ administracji rządowej:
? posiada kompetencje generalne ? do jego zadań należy wszystko to co nie jest zastrzeżone dla innych organów (tzw. domniemanie kompetencji)
? wydaje rozporządzenia i zarządzenia
? jest podstawowym łącznikiem administracji rządowej
? jest zwierzchnikiem służbowym wszystkich pracowników administracji rządowej
? dokonuje obsady personalnej szeregu organów administracji rządowej
? nadzoruje organy centralne i terytorialne administracji rządowej
? nadzoruje samorząd w granicach określonych w konstytucji i ustawach
SEJM I SENAT
Polski parlament składa się z dwóch izb: Sejmu i Senatu.
Sejm składa się z 460 posłów, którzy są wybierani w wyborach pięcioprzymiotnikowych: powszechnych, bezpośrednich, tajnych, równych, proporcjonalnych. Bierne prawo wyborcze przysługuje obywatelom, którzy ukończyli 21 lat. Prawo zgłaszania kandydatów mają partie polityczne i wyborcy.
Senat składa się z 100 senatorów. Bierne prawo wyborcze przysługuje od 30 roku życia. Senatorowie są wybierani w wyborach trójprzymiotnikowych: powszechnych, bezpośrednich i tajnych. Nie są wiec równe i proporcjonalne. Głos osoby z okręgu o małej liczbie wyborców liczy się bardziej, niż tej z dużego okręgu, a każdemu wyborcy przysługuje taka liczba głosów ilu senatorów z tego okręgu startuje w wyborach.
Kadencja obu izb parlamentu trwa 4 lata. Kadencja może zostać skrócona, gdy:
- sejm większością 2/3 głosów ustawowej liczby posłów podejmie decyzję o samorozwiązaniu;
- nie powiodą się próby stworzenia rządu po wyborach parlamentarnych;
- sejm nie uchwali ustawy budżetowej w ciągu 4 miesięcy od złożenia jej projektu przez rząd, a prezydent zasięgnie w sprawie rozwiązania parlamentu opinii obu marszałków.
W przypadku rozwiązania Sejmu następuje rozwiązanie Senatu, ponieważ ich kadencje trwają tyle samo. Wybory również odbywają się jednego dnia.

Uprawnienia prezydenta:
? Reprezentacyjne: nadawanie tytułów naukowych, obywatelstwa polskiego, orderów i odznaczeń.
? W polityce zagranicznej: ratyfikacja umów międzynarodowych, mianowanie ambasadorów, odbieranie listów uwierzytelniających od ambasadorów innych krajów.
? W polityce obronnej i bezpieczeństwa: zwierzchnik sił zbrojnych, powoływanie szefa sztabu generalnego i dowódców sił zbrojnych.
? Wykonawcze zwoływanie Rady Gabinetowej, wydawanie rozporządzeń wykonawczych.
? Prawodawcze i wobec parlamentu: inicjatywa ustawodawcza, prawo weta ustawodawczego.
? Związane z władzą sądowniczą: prawo łaski i powoływanie sędziów.

Składa się z ministrów oraz premiera (Prezesa Rady Ministrów). Uprawnienia premiera:
? reprezentowanie Rady Ministrów
? kierowanie pracami Rady Ministrów
? zapewnienie wykonywania polityki Rady Ministrów i określenie sposobów jej wykonywania
? koordynacja i kontrola ministrów
Uprawnienia Rady Ministrów:
? realizacja polityki finansowej i ochrona interesów gospodarczych państwa
? zapewnienie bezpieczeństwa państwu i obywatelom
? prowadzenie polityki społecznej, zdrowia, kultury oraz edukacji i sportu.
WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI
W Polsce władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały. Wszyscy sędziowie są niezawiśli, tzn. nikomu nie podlegają. Sądy niezależne od innych władz państwowych. Najważniejszy jest Sąd Najwyższy. Ma on następujące zadania:
* orzekanie o ważności wyborów i referendów;
* udzielanie odpowiedzi na pytania prawne sądów;
* interpretacja przepisów prawnych;

Kompetencje Prezydenta:
- jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej - mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów Sił Zbrojnych;
- zarządza wybory do Sejmu i Senatu;
- skraca kadencję Sejmu w przypadkach określonych w Konstytucji;
- zwołuje pierwsze posiedzenia nowo wybranych Sejmu i Senatu;
- ma prawo inicjatywy ustawodawczej;
- podpisuje albo wetuje ustawy;
- zarządza ogłoszenie ustawy oraz umowy międzynarodowej w Dzienniku Ustaw;
- zarządza referendum ogólnokrajowe;
- desygnuje i powołuje Prezesa Rady Ministrów;
- przyjmuje dymisję Rady Ministrów i powierza jej tymczasowe pełnienie obowiązków;
- odwołuje ministra, któremu Sejm wyraził wotum nieufności;
- składa wnioski do Sejmu o pociągnięcie do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu członka Rady Ministrów;
- składa wnioski do Trybunału Konstytucyjnego;
- składa wnioski o przeprowadzenie kontroli przez Najwyższą Izbę Kontroli;
- powołuje sędziów,
- powołuje Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego;
- powołuje Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego;
- powołuje Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego;
- powołuje prezesów Sądu Najwyższego oraz wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego;
- składa wniosek do Sejmu o powołanie Prezesa Narodowego Banku Polskiego;
- powołuje członków Rady Polityki Pieniężnej,
- powołuje i odwoływania członków Rady Bezpieczeństwa Narodowego;
- powołuje członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,
- nadaje obywatelstwo polskie i wyraża zgodę na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego;
- nadaje ordery i odznaczenia;
- może zastosować prawo łaski wobec skazanych;

Trójpodział władzy to podział sfer funkcjonowania państwa, zaproponowany przez francuskiego myśliciela oświecenia, Monteskiusza. Wedle jego założeń władza dzieliła się na:
? władzę ustawodawczą stanowioną przez parlament za pomocą uchwał, które tworzą prawo,
? władzę wykonawczą będącą w rękach króla/monarchy lub rządu, który wprowadza prawo w życie,
? władzę sądowniczą sprawowana przez sądy i trybunały, wydające wyroki na podstawie obowiązującego prawa.
Wszystkie trzy rodzaje władzy powinny być równorzędne, niezależne od siebie i jednocześnie nawzajem się kontrolować. Dzięki temu państwo funkcjonuje bez zakłóceń. Powierzenie całej władzy jednej osobie lub instytucji prowadzi do nadużyć. Trójpodział zyskał uznanie jeszcze w XVIII w.
Duży wpływ na teorię Monteskiusza miała koncepcja Marsyliusza z Padwy, o ustroju mieszanym (rządach mieszanych) i suwerenności ludu. Obecnie jest to najbardziej rozpowszechniony system sprawowania władzy na świecie.

Sejm jest od końca XV w. najwyższym organem władzy ustawodawczej w Polsce.
W III Rzeczypospolitej Sejm stanowi izbę niższą polskiego parlamentu. Składa się on z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym (wybory pięcioprzymiotnikowe). Kadencja Sejmu, zgodnie z Konstytucją, trwa 4 lata; biegnie od dnia pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.
Funkcja ustrojotwórcza i ustawodawcza
? ustanawianie ustroju państwa
? stanowienie prawa przez uchwalanie ustaw (w tym budżetu państwa) oraz ogłaszanie uchwał
? określanie podstawowych kierunków działalności państwa
Funkcja kreacyjna
? powoływanie na stanowiska i zatwierdzanie składu rządu
? w szczególnym wypadku ? prawo do samodzielnego powołania rządu (w przypadku uchwalenia wotum nieufności)
? wybór i powoływanie na stanowiska:
o zastępcy przewodniczącego i członków Trybunału Stanu
o sędziów Trybunału Konstytucyjnego
o członków Krajowej Rady Sądownictwa (spośród posłów)
o członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rady Polityki Pieniężnej
o Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka
o prezesów Najwyższej Izby Kontroli, Narodowego Banku Polskiego
o Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych
o prezesa i członków kolegium Instytutu Pamięci Narodowej
? powoływanie osób na niektóre inne stanowiska państwowe przez Marszałka Sejmu w porozumieniu z odpowiednimi organami (zobacz: Marszałek Sejmu)
Funkcja kontrolna
? wotum nieufności wobec rządu lub konkretnego ministra
? absolutorium budżetowe
? zapytania i interpelacje skierowane do członków rządu, prezesa NIK lub NBP (osoby, do których skierowane są zapytania i interpelacje mają 21 dni na odpowiedź)
Senat Rzeczypospolitej Polskiej jest organem władzy ustawodawczej, izbą polskiego parlamentu. Składa on się ze 100 senatorów wybieranych w wyborach powszechnych (w systemie większości względnej) na 4-letnią kadencję, rozpoczynającą się i kończącą wraz z kadencją Sejmu (jeśli kadencja Sejmu zostanie skrócona, skróceniu ulega także kadencja Senatu). W przypadku wygaśnięcia mandatu Prezydent RP zarządza wybory uzupełniające.

Władza sądownicza Sąd Najwyższy
Pierwszy Prezes: Lech Gardocki
Trybunał Konstytucyjny
Prezes: Jerzy Stępień
Trybunał Stanu
Przewodniczący: Lech Gardocki
Naczelny Sąd Administracyjny
Prezes: Janusz Trzciński

Sądownictwo powszechne:
? sądy rejonowe
? sądy okręgowe
? sądy apelacyjne
? Sąd Najwyższy
Sądownictwo wojskowe:
? wojskowe sądy garnizonowe
? wojskowe sądy okręgowe
? Sąd Najwyższy
Sądownictwo administracyjne:
? wojewódzkie sądy administracyjne
? Naczelny Sąd Administracyjny
Polski Sąd Najwyższy powołany jest do:
1. Sprawowania wymiaru sprawiedliwości - przede wszystkim przez rozpoznawanie spraw, a także środków odwoławczych od orzeczeń sądów powszechnych i sądów wojskowych.
2. Rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego.
3. Opiniowania ustaw i innych aktów normatywnych.
4. Sąd Najwyższy może także wykonywać inne czynności przekazane przez ustawy.
Polski Sąd Najwyższy działa na podstawie Konstytucji i ustawy z 23 listopada 2002 o Sądzie Najwyższym (Dz.U. z 2002 Nr 240, poz. 2052 ze zm.).

Niezawisłość oznacza, że przy rozpatrywaniu sprawy i wydawaniu orzeczenia sędzia jest niezależny. Nie podlega nikomu, nawet najwyższym organom państwowym, ma jedynie obowiązek kierować się przepisami prawa.


Sądy dzielą się na: a) sądy powszechne, b) sądy szczególne.
Kompetencje sądów szczególnych są w przepisach proceduralnych wyraźnie określone, natomiast sądy powszechne rozpatrują wszystkie pozostałe sprawy. Podstawową role odgrywają sądy powszechne: rejonowe, wojewódzkie i apelacyjne.
Najwyższym organem sądowym jest Sąd Najwyższy, zarówno w odniesieniu do sądów powszechnych, jak i do sądów szczególnych. W ten sposób sądownictwo wojskowe jest także podporządkowane Sądowi Najwyższemu.

Organami wymiaru sprawiedliwości są:
? Sąd Najwyższy
? sądy powszechne ( sądy rejonowe, sądy wojewódzkie i sądy apelacyjne)
? sądy szczególne ( wojskowe i administracyjne ? Naczelny Sąd Administracyjny wraz z ośrodkami zamiejscowymi)
? trybunały (Trybunał Konstytucyjny, Trybunał Stanu)
? organy kontroli państwa i ochrony prawnej (Najwyższa Izba Kontroli, Rzecznik Praw obywatelskich, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, prokuratura)


Sądy powszechne są podstawowym rodzajem sądów ze względu na ilość i wagę rozstrzyganych spraw. Do sądów powszechnych należą:
. sądy rejonowe,

. sądy wojewódzkie,

. sądy apelacyjne


Do sądów powszechnych zalicza się: sądy rejonowe, sądy grodzkie, sądy okręgowe i sądy apelacyjne a kontrolę nad nimi sprawuje sąd najwyższy.

Sądy rejonowe - funkcjonują na terenie jednej lub kilku gmin i są one sądami pierwszej instancji dla spraw karnych i cywilnych. Są to sądy do których ludzie zgłaszają sprawy w pierwszej kolejności.

Sądy okręgowe ? funkcjonują one na terenie działania co najmniej dwóch sądów rejonowych i są sądami odwoławczymi w sprawach rozpatrywanych przez sądy rejonowe pierwszej instancji.

Sądy apelacyjne ? działają na terenie funkcjonowania co najmniej dwóch sądów okręgowych i są sądami odwoławczymi w sprawach rozpatrywanych przez sądy okręgowe pierwszej instancji.

Prezesów sądu powołuje i odwołuje minister sprawiedliwości. Ich kadencja trwa 4 lata, przy czym sędzia może pełnić tę funkcję najdłużej przez dwie kadencję.


Do sądów szczególnych zaliczane są dwa rodzaje sądów w Polsce:
1.Sąd wojskowy ? rozpatruje sprawy i przestępstwa popełniane przez żołnierzy (Np. dezercja)
Sądy wojskowe wchodzą w skład Sił zbrojnych. Sędziami w sądzie wojskowym mogą być oficerowie pełniący stałą funkcję zawodową. Na czele sądu wojskowego stoi szef sądu a nadzór nad orzecznikami sądów woskowych sprawuje Izba Wojskowa Sądu Najwyższego.

2.naczelny sąd administracyjny ? sprawuje kontrolę nad działalnością administracji publicznej Np. orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.
Od 2002r. NSA stał się sądem dwuinstancyjnym i jego orzeczenia są ostateczne

TRYBUNAŁY:

1.Trybunał konstytucyjny ? jest elementem władzy sądowniczej, nie jest jednak sądem dlatego że jego działalność nie stanowi wymiaru sprawiedliwości.
Kontroluje on zgodność hierarchicznie zbudowanego systemu prawa z ustawą zasadniczą. Jego głównym zadaniem jest kontrola zgodności norm prawnych niższego rzędu z normami prawnymi wyższego rzędu a szczególnie z Konstytucją.

Trybunał Konstytucyjny rozpatruje skargę konstytucyjną, której wniesienie jest podstawowym prawem obywatela. Dotyczy ona zgodności z Konstytucją RP ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej wydał orzeczenie o wolności, prawach lub obowiązkach obywatela.

Trybunał składa się z 15 sędziów wybieranych przez sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się najwyższą wiedzą prawniczą. Prezesa i wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego powołuje prezydent RP spośród kandydatów przedstawionych przez Zgromadzenia Ogólne Sędziów Trybunału Konstytucyjnego.
Sędzia Trybunału Konstytucyjnego nie może być pociągany do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności bez zgody Trybunału Konstytucyjnego.

2.Trybunał Stanu ? jest to organ władzy sądowniczej będący konstytucyjnym sądem szczególnym. Orzeka on o odpowiedzialności konstytucyjnej. Odpowiedzialność konstytucyjną w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania za naruszenie Konstytucji lub ustawy przed Trybunałem Stanu ponoszą: prezydent RP, prezes Rady Ministrów, członkowie Rady Ministrów, prezes NBP, prezes Najwyższej Izby Kontroli, członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, naczelny dowódca Sił Zbrojnych, oraz posłowie i senatorowie.
Prezydenta RP może postawić w stan oskarżenia wyłącznie Zgromadzenie Narodowe a inne osoby mogą być pociągnięte do odpowiedzialności przez sejm.
Trybunał Stanu składa się z: przewodniczącego którym jest pierwszy prezes Sądu Najwyższego, 2 zastępców przewodniczącego, 16 członków wybieranych przez sejm spoza grona posłów i senatorów.

Organy kontroli państwowej i ochrony prawa:
Konstytucja RP wymienia następujące organy kontroli państwowej i ochrony prawa: Najwyższą Izbę Kontroli (NIK), Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Krajową Radę Radiofonii i Telewizji.

Najwyższa Izba Kontroli (NIK) ? jest naczelnym organem kontroli państwowej.
NIK kontroluje działalność:
-organów administracji rządowej,
-organów samorządu terytorialnego i innych jednostek organizacyjnych,
-niepublicznych jednostek organizacyjnych.

Rzecznik Praw Obywatelskich ? jest konstytucyjnym organem kontrolnym , który stoi na straży wolności i praw człowieka oraz obywatela. Podstawą do działania Rzecznika jest legalność działań i rozstrzygnięć organów administracji publicznej w odniesieniu do praw i wolności człowieka.
Rzecznik praw jest powoływany przez sejm za zgodą senatu na okres 5 lat i nie może w tym czasie zajmować innego stanowiska z wyjątkiem profesora szkoły wyższej. Nie może też należeć do żadnej partii politycznej ani do związku zawodowego , nie może prowadzić żadnej działalności gospodarczej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.
Rzecznik odpowiada wyłącznie przed sejmem i corocznie musi składać mu sprawozdanie.
Jego obowiązkiem jest tez informowanie sejmu o stanie przestrzegania wolności i praw obywatelskich w Polsce.
Każdy ma prawo do zwrócenia się do Rzecznika praw Obywatelskich w sprawie naruszenia swoich praw lub wolności przez organy władzy publicznej.
Ma prawo do odmówienia podjęcia czynności.

Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiTV) ? jest to organ państwowy stojący na straży wolności słowa i prawa do informacji. Jest instytucją konstytucyjną, kolegialną i pluralistyczną.
Określa (w drodze rozporządzeń i uchwał) warunki prowadzenia działalności przez nadawców, udziela koncesji programowych nadawcom radiowym i telewizyjnym oraz kontroluje ich zadania w granicach określonych przez ustawy. Ustala też wysokość opłat abonentowych i zasady zamieszczania reklam.
W skład Krajowej Radiofonii i Telewizji wchodzi 9 członków: 4 powołanych przez sejm, 2 przez senat i 3 przez prezydenta. Rozlicza się corocznie ze swojej działalności przed sejmem, senatem i prezydentem w formie corocznych sprawozdań.
Członkowie nie mogą należeć do żadnej partii politycznej, związku zawodowego oraz działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością pełnionej przez nich funkcji.


Sądy i trybunały wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej, wszyscy sędziowie i członkowie trybunałów podlegają wyłącznie Konstytucji RP i ustawom, sędziowie nie mogą należeć do żadnej partii politycznej ani związków zawodowych (apolityczność), nie wolno im prowadzić działalności publicznej sprzecznej z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

nieusuwalność ? sędzia może być usunięty ze stanowiska jedynie na podstawie orzeczenia sądu


PREZYDENT
Prawa i obowiązki prezydenta określa Konstytucja RP (z kwietnia 1997 r.).
1. Według obowiązującej ustawy zasadniczej Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest głową państwa, najwyższym przedstawicielem Polski i gwarantem ciągłości władzy państwowej.
2. Stoi na czele władzy wykonawczej, jest powołany do reprezentowania polskich interesów na arenie międzynarodowej, czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji i ma obowiązek troszczyć się o bezpieczeństwo państwa.
3 .Prezydent zarządza wybory do Sejmu i Senatu, w szczególnych przypadkach ma prawo do skracania ich kadencji.
4. Może zarządzić referendum ogólnonarodowe w ważnych dla państwa sprawach, wymagających decyzji wszystkich obywateli (takim referendum było np. głosowanie w sprawie przystąpienia Polski do Unii Europejskiej).
5. Prezydent ma wolny wybór w powoływaniu Prezesa Rady Ministrów, w praktyce nie zdarza się jednak by powierzył zadanie formowania nowego gabinetu politykowi, który nie ma poparcia sejmowej większości.
6. Prezydent RP ma bezpośrednią możliwość wpływania na proces stanowienia prawa, poprzez prawo veta wobec ustaw, które Sejm może co prawda odrzucić, ale większością aż 3/5 głosów, przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów (230).
7.Może też przed podpisaniem ustawy zwrócić się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie jej zgodności z Konstytucja RP, co w praktyce miewa decydujący wpływ na proces legislacyjny.
8. Pełniąc rolę najwyższego reprezentanta państwa polskiego prezydent ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje ambasadorów oraz przyjmuje listy uwierzytelniające od przedstawicieli innych państw.
9. Prezydent decyduje również o przyznawaniu odznaczeń i orderów państwowych. Ma również prawo łaski, tz. może uchylać ostateczne orzeczenia sądowe (w praktyce prezydent konsultuje tego rodzaju decyzje z Ministrem Sprawiedliwości).
10. Prezydent jest również zwierzchnikiem Sił Zbrojnych, mianuje Szefa Sztabu Generalnego i dowódców wszystkich rodzajów wojsk, a w czasie wojny mianuje Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych i może zarządzić powszechną mobilizację.
11. Prezydent wykonuje swoje zadania z pomocą urzędów: Kancelarii Prezydenta RP i Biura Bezpieczeństwa Narodowego oraz Zespołu Doradców Prezydenta RP.

SENAT
Do obowiązków senatora w Senacie należą:
1. Złożenie ślubowania senatorskiego.
2. Obecność i czynny udział w pracach Senatu oraz jego organów w tym przynajmniej w jednej komisji stałej
3. Przestrzeganie Regulaminu Senatu.
4. Składanie oświadczeń o stanie majątkowym oraz zgłaszanie informacji do Rejestru Korzyści.
5. Senator bez ważnej przyczyny nie może uchylić się od przyjęcia funkcji w organach Senatu.
Obowiązki senatora poza senatem:
1. Przestrzeganie zasady zakazującej łączenia mandatu przedstawicielskiego ze sprawowaniem określonych stanowisk i funkcji państwowych,
2. Przestrzeganie ograniczonego prawa do prowadzenia działalności gospodarczej: senator nie może prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek z wykorzystaniem mienia państwowego, komunalnego (a także zarządzać taką działalnością lub być jej przedstawicielem).
3. Informowanie wyborców o swojej pracy oraz działalności organu, do którego został wybrany (przy czym dyżury senatorskie i spotkania środowiskowe nie mogą kolidować z pracami Senatu).
Prawa Senatorów:
1. Prawa senatorów w Senacie:
a) prawo do udziału w pracach Senatu i jego organów (jest to jednocześnie obowiązek senatorów);
b) prawo wybierania i bycia wybieranym do organów Senatu;
c) prawo zrzeszania się w klubach i kołach oraz zespołach senackich lub parlamentarnych.
2. Prawa senatorów poza Senatem:
a) immunitet senatorski, nietykalność;
b) prawo do informacji, do interwencji, do wszechstronnej pomocy ze strony organów rządowych i samorządowych.
3. Uprawnienia socjalne:
a) prawo do uposażenia i do dodatków do uposażenia;
b) prawo do otrzymywania diety parlamentarnej;
c) prawo do diety związanej ze służbowym wyjazdem za granicę;
d) prawo do korzystania z funduszu świadczeń socjalnych;
e) prawo do odprawy parlamentarnej.
3. Uprawnienia pracownicze:
a) prawo do otrzymania bezpłatnego urlopu w miejscu pracy dla umożliwienia wykonywania mandatu;
b) prawo do zatrudnienia po zakończeniu urlopu bezpłatnego;
c) prawo do świadczeń zdrowotnych.
4. Inne przywileje parlamentarne:
a) prawo do bezpłatnego otrzymywania dzienników urzędowych i innych oficjalnych wydawnictw;
b) prawo do otrzymywania kopert potrzebnych do korespondencji związanej z wykonywaniem mandatu;
c) prawo do bezpłatnych przejazdów publicznymi środkami komunikacji;
d) prawo do otrzymania paszportu dyplomatycznego i legitymacji senatorskiej;
e) prawo do zakwaterowania w Warszawie;
f) prawo do korzystania z samochodów służbowych Kancelarii Senatu;
g) prawo do tworzenia biura senatorskiego oraz do ryczałtu na jego prowadzenie.

RADA MINISTRÓW
Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej, kieruje administracją rządową w zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach, w szczególności:
1. Kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu;
2. Zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny;
3. Zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa;
4. Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi;
5. Zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe;
6. Sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej;
7. Określa organizację i tryb swojej pracy;
8. Zapewnia wykonanie ustaw;
9. Wydaje rozporządzenia;
10. Koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej;
11. Chroni interesy Skarbu Państwa;
12. Uchwala projekt budżetu państwa.

Członkowie Rady Ministrów inicjują i realizują politykę ustaloną przez Radę Ministrów, a w szczególności:
1. Zapewniają, każdy w zakresie swojej właściwości, należyte przygotowanie i wszechstronne rozważenie spraw wnoszonych przez nich do rozpatrzenia i rozstrzygnięcia przez Radę Ministrów,
2. Przed wniesieniem sprawy do rozpatrzenia przez Radę Ministrów uzgadniają swoje stanowiska ze stanowiskami innych członków Rady Ministrów,
3. Współdziałają w realizacji ustaleń Rządu,
4. Powstrzymują się od działań osłabiających wewnętrzną spójność polityki Rządu.
Członkowie Rady Ministrów w swoim działaniu kierują się interesem publicznym, oddzielając sprawy osobiste od obowiązków służbowych.
5. Rada Ministrów działa na podstawie programów prac Rządu ustalonych przez Prezesa Rady Ministrów na okres danego roku lub krótsze okresy. Opierając się na programie prac Rządu, Prezes Rady Ministrów może ustalać programy szczegółowe, w tym program prac legislacyjnych Rządu oraz harmonogramy realizacyjne programów.
6. Członek Rady Ministrów w swoich wystąpieniach reprezentuje stanowisko zgodne z ustaleniami przyjętymi przez Radę Ministrów.
7. Członek Rady Ministrów nie może podejmować publicznej krytyki Rządu oraz projektów wnoszonych przez innych członków Rady Ministrów albo decyzji podjętych przez nich w zakresie swoich właściwości.
8. Wypowiedzi publiczne członka Rady Ministrów dotyczące istotnych spraw z zakresu działania innego członka Rady Ministrów powinny być z nim uzgodnione. W razie nieuzgodnienia stanowisk, członek Rady Ministrów przedstawia sprawę Prezesowi Rady Ministrów.

SEJM
Sejm jest od końca XV w. najwyższym organem władzy ustawodawczej w Polsce. Składa się on z 460 posłów, wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i proporcjonalnych, w głosowaniu tajnym (wybory pięcioprzymiotnikowe). Kadencja Sejmu, zgodnie z Konstytucją, trwa 4 lata; biegnie od dnia pierwszego posiedzenia nowo wybranego Sejmu i trwa do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.
Funkcje Sejmu:
1. Ustanawianie ustroju państwa;
2. Stanowienie prawa przez uchwalanie ustaw oraz ogłaszanie uchwał, w tym budżetu państwa;
3. Określanie podstawowych kierunków działalności państwa;
4. Powoływanie na stanowiska i zatwierdzanie składu rządu;
5. W szczególnym wypadku ? prawo do samodzielnego powołania rządu (w przypadku uchwalenia wotum nieufności);
6. Wybór i powoływanie na stanowiska: zastępcy przewodniczącego i członków Trybunału Stanu, sędziów Trybunału Konstytucyjnego, członków Krajowej Rady Sądownictwa (spośród posłów), członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Rady Polityki Pieniężnej, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, prezesów Najwyższej Izby Kontroli, Narodowego Banku Polskiego, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, prezesa i członków kolegium Instytutu Pamięci Narodowej, powoływanie osób na niektóre inne stanowiska państwowe przez Marszałka Sejmu w porozumieniu z odpowiednimi organami.