Władza wykonawcza, ustawodawcza, sądownicza.

Konstytucja określa charakter ustroju państwowego. Ukazuje sposób zorganizowania i działania głównych organów państwa. Definiuje status prawny obywateli i sposób ich wpływania na politykę państwa. Jest podstawowym aktem regulującym funkcjonowanie wspólnoty obywatelskiej zorganizowanej w państwo.

Preambuła- uroczysty wsęp powołujący się na polskie tradycje historyczne oraz ważne wartości (prawda,sprawiedliwość,dobro, piękno. Preambuła zawiera również odwołanie do Boga czyli Invocatio Dei.

Sejm-składa się z 460 posłów wybieranych w wyborach pięcioprzymiotnikowych: powszechnych równych bezpośrednich proporcjonalnych tajne

Senat-składa się ze 100 senatorów wyborach powszechnych bezpośrednich i tajnych senatorem może zostać obywatel polski który ukończył 30 lat i ma prawo wybierania wybory odbywają według zasady większościowej

KADENCJA:sejm i senat wybierane są na 4 lata, nie można kandydować jednocześnie do sejmu i do senatu Kadencja sejmu może być skrócona(senat automatycznie): -sejm podejmie taką uchwałę 2/3 głosów-jeśli zdecyduje o tym prezydent, gdy np. sejm trzykrotnie nie udzieli tworzonemu nowemu rządowi wotum zaufania

Funkcje parlamentu: a)ustawodawcza-polega na regulowaniu określonych sfer życia społ za pomocą ustaw b)ustrojodawcza-sejm senat może zmienić ustrój gospodarczo-polityczny konstytucje c)kreacyjna-powołuje sejm i senat najważniejszych urzędników państwowych d)kontrolna *absolutorium-zatwierdza działalności finansowej rządu *zapytania i interpelacji- posłowie zadają pytania poszczególnym ministrom *komisje śledcze-w celu wyjaśnienia sprawy *pociąganie do odpowiedzialności konstytucyjnej *wotum zaufania-uchwała sejmu wyrażająca poparcie dla polityki rządu *wotum nieufności-brak poparcie dla polityki rządu 231 na odwołanie ministra e)współtworzenie kierunków polityki państwa-sejm wyraża opinie na temat sojuszy wojskowych umów międzynarodowych, zarządu referendum stanu wojennego

Zgromadzenia Narodowe-obrady sejmu i senatu pod nadzorem marszałka sejmu lub senatu a)kiedy prezydent ogłasza orędzie do ZN b)kiedy jest oskarżony prezydent c)kiedy odbiera się przysięgę od rządu d)uznanie prezydenta za niezdolnego do sprawowania urzędu

Organy sejmu: Marszałek sejmu-wybierany na 1 posiedzeniu przedstawicieli najliczniejszego klubu poselskiego

Prezydium sejmu-marszałek i wice marszałkowie

Konwent senioru-prezydium sejmu przewodniczący klubów parlamentarnych i poselskich

Klub parlamentarny-posłowie i senatorowie danej partii min 15

Koło poselskie- min 3 poseł może należeć tylko do jednego, przynależność nieobowiązkowa

Zasady prawa wyborczego: a)bezpośredniość b)tajności c)powszechności d)równości e)proporcjonalności- każdy z partii zgłaszających listy kandydatów otrzymuje mandaty w stosunku proporcjonalnym do liczby uzyskanych głosów

Prezydent-kadencja pięcioletnia wybieranych w wyborach powszechnych równych bezpośrednich większościowych i tajnym może być wybrany 2 razy kandydat musi mieć ukończone 35 lat kandydata na prezydenta zgłasza co najmniej 100 tys obywateli

Powody wcześniejszego zakończenia kdencji prezydenta: -śmierć ?zrzeczenie się prezydentury ?uznanie przez ZN trwałej niezdolności ?złożenie z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu

Uprawnienie Prezydenta a) wobec sejmu i senatu:- inicjatywa ustawodawcza =zarządza wybory i datę 1 posiedzenia ?podpisuje i ogłasza ustawy ?ma weto ?powołuje prezesa NBP ?przekazuje ustawe TK ?skraca kadencje b)wobec rządu: -wyznacza premiera ?dokonuje zmian w rządzie ?powołuje radę gabinetową ?występuje z wnioskiem do sejmu o pociągnięcia ministra do odpowiedzialności przed TS c)wobec władzy sądowniczej: -powołuje sędziów ?powołuje prezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego SN TK i jednego członka Krajowej Rady Sądowniczej d)wobec polityki zagranicznej ?decyduje o polityce zagranicznej ?ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe ?mianuje ambasadorów ?zatwierdza listy uwierzytelniające albo odwołuje przedstawicieli innych państw e)siły zbrojne: - w czasie pokoju sprawuje władzę za pośrednictwie ministra obrony ?zwierzchnik sił zbrojnych ?ogłasza częściową i całkowitą mobilizację ?wydaje decyzje o użyciu siły ?wprowadza stan wyjątkowy f)tradycyjne: -nadanie obywatelstwa ?nadawanie tytułu profesora ?nadawanie odznaczeń ?nadawanie ułaskawienia

Rada Ministrów-2 człon włądzy wykonawczej jest to organ kolegialny który tworzą: prezes Rady Ministrów, wiceprezesi, ministrowie, przewodniczący określonych w ustawie komitetów

Zadania Rady Ministrów: -zapewnienie wykonania ustaw ?wydawanie rozporządzeń ?kierowanie koordynowanie i kontrolowanie działalności administracji w państwie ?uchwalenie projektu budżetu i kierowanie jego wykonaniem ?ochrona interesów skarbu państwa ?zapewnienie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa ? sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności i stosunków międzynarodowych

Prezes Rady Ministrów-potocznie nazywany premierem, kierownik prac rządu, koordynuje i kontroluje pracę członków rządu Minister-jest naczelnym organem administracji rządowej oraz członkiem RM

Sąd Najwyższy-sprawuje nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania;składrezes,zastępca prezesa,sędziowie; prezesa mianuje prezydent na 6-tnią kadencje; funkcje SN:-rozpatrywanie kasacji,wyjaśnianie przepisów i udzielanie wskazówek,stwierdzenie ważności wyborów prezydenckich oraz parlamentarnych. SN dzieli się na 4 izby:-Cywilną,-Karną,-Pracy,Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych,-Wojskową.

Trybunał Konstytucyjny-skład:15sędziów wybieranych przez sejm na 9-tnią kadencje,prezesa i wiceprezesa powołuje prezydent.

Funkcje TK orzeka o słuszności ustaw i umów międzynarodowych,-rozpatruje skargi konstytucyjne,orzeka o zgodności z konstytucją działania partii politycznych,-orzeka w sprawach sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi organami państwa.

Trybunał Stanu-sądzi najwyższych urzędników państwowych(prezydent,posłowie i senatorzy,prezes i członkowie Rady Ministrów,prezes NBP). Skład: przewodniczący,2-zastepców,16 członków. Przewodniczący TS jest pierwszym prezesem Sądu Najwyższego. Kadencja TS 4 lata.

Delikt-czyn naruszający konstytucję bądź ustawy, popełniony w związku z zajmowanym stanowiskiem.

Sądami powszechnymi są sądy rejonowe,sądy okręgowe i sądy apelacyjne. Sądy powszechne rozstrzygają wszystkie sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, które nie są zastrzeżone dla inych sądów. Sędziów sadów powszechnych powołuje minister sprawiedliwości. Sądami kierują prezesi podlegający ministrowi.
Sądy rejonowe stanowia najniższa instancję rozpatrują wszystkie sprawy z wyjątkiem tych przypisanych sądom okręgowym(sprawy o zbrodnię,rozwód,naruszenie dóbr osobistych) przy których funkcjonują sądy grodzkie,które przejęły sprawy po zlikwidowanych kolegiach do spraw wykroczeń. Sądy okręgowe rozpoznają odwołania(apelacje-najczęsciej w wypadku naruszenia przepisów proceduralnych) od orzeczeń sądów rejonowych. Odwołania(kasacja-poprzedzona apelacją możliwość przeprowadzenia kontroli zaskarżonego wyroku z powodu rażącego naruszenia przepisów prawa w trakcie trwania postepowania sądowego)
Kasacje rozpatruje Sąd Najwyższy.

Gwarancje niezawisłości sędziowskiej:-nieusuwalnośc,-immunitet sędziowski,-niepołączalność,-apolotyczność.

Sąd lustracyjny, utworzony w Sądzie Apelacyjnym w Warszawie Wydział do Spraw Lustracji zwany sądem lustracyjnym. Do jego ustawowych właściwości należy orzekanie o zgodności z prawdą osób dotyczących ich pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z tymi organami w okresie od 22 lipca 1944 do dnia 10 maja 1990.

Krajowa Rada Sądownictwa, organ powołany na mocy ustawy z dnia 20 XII 1989, stojący na straży niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów. W skład Krajowej Rady Sądownictwa wchodzą Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracami Izby Wojskowej Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz przedstawiciele Naczelnego Sądu Administracyjnego, sądów powszechnych, wojskowych, Sejmu, Senatu, Prezydenta oraz Ministra Sprawiedliwości.

Sądownictwo Administracyjne-sądowa kontrola zgodności poszczególnych aktów administracyjnych z prawem; w Polsce sprawowana przez Nacz. Sąd Adm. (NSA), powołany 1980 do kontroli legalności decyzji administracyjnych oraz niektórych postanowień zapadłych w postępowaniu administracyjnym i egzekucyjnym; NSA działa w Warszawie i ośrodkach zamiejscowych tworzonych dla jednego lub kilku województw. Na czele NSA stoi prezes powołany przez prezydenta.

Prokuratura-ściganie przestępstw i występowanie z oskarżeniem przed sądami; jej skład:jednostki prokuratury powszechnej,wojskowej i prokuraturzy Instytutu Pamięci Narodowej

Rzecznik Praw Ob. powołuje Sejm za zgoda Senatu na 5 lat, odpowiada przed Sejmem

Najwyższa Izba Kontroli kontroluje działalność gospodarczą, finansową i organizacyjno- administracyjną organów administracji rządowej; NBP, działalność org. i podmiotów gospodarczych; przedstawia NIK przekłada Sejmowi analizę wykonania budżetu i założeń polityki pieniężnej; Prezes powołany na 6 lat przez Sejm za zgodą Senatu. Mirosław Sekuła

Krajowa Rada Rad. i Tel. przyznaje koncesje na rozpowszechnianiu programów rad i tel, ustala opłaty abonamentowe, oreśla zasady działalności reklamowej; stoi na straży wolności słowa,interesu publicznego i prawa obywateli do informacji w rad i tel
Organy pomocy i obsługi prawnej-notariat, adwokatura i radcy prawni