Polityka - ściąga

polecam czcionkę Times New Roman wielkość 3 a szerokość ściągi ok 3cm :)


Ideologia>doktryna>program polityczny. Doktryna polityczna – uporządkowany zbiór poglądów dot. Społeczeństwa i państwa, wyznacza metody ich realizacji w określonym miejscu i czasie.
# rewolucyjne – zmiany w wyniku rewolucji: marksizm-leninizm, maoizm. # konserwatywne – zachowawcze, dążą do utrzymania istniejących stosunków społ i pol. # reformistyczne – zmiany w wyniku ewolucji, reformy. Reformizm i rewizjonizm #reakcyjne – chęć powrotu do porządku sprzed rewolucji np. powrót socjalizmu
*lewicowe – zniesienie przejawów dyskryminacji i różnic majątkowych (ugrupowania komunistyczne, socjalist. i soc-dem)
*centrowe – równowaga między interesami różnych warstw społ. Różnice społ. Niwelowane przez społeczeństwo (kons i liberalne)
*prawicowe – Utrzymanie nierówności społecznych i majątkowych jako nieodłącznej cechy społeczeństwa.
Demokracja – forma ustroju państwa, w której obywatele sprawują rządy bezpośrednio lub za pośrednictwem wybranych przedstawici.
Republika – urzędy państwowe w rękach arystokracji.
Rozwój demokracji: Starożytna Grecja > republika rzymska > wspólnota chrześcijańska > demokracja plemienna (wiece) > demokracja szlachecka >dem burżuazyjna (Monteskiusz, Rousseau)
>pierwsza konst – 1787
Zasady demokracji: # suwerenność ludu- rządy ludu # Prawa mniejszości (do odrębności kulturowej, rel, uczest. w życiu publ)
# Podział i równowaga władz. – prawodawcza, wykonawcza, sądownicza (niezależne) # Konstytucjonalizm i praworządność – oparcie ustroju na konstytucji i rządy zgodne z prawem. # Pluralizm – poszanowanie odrębności poglądów społ, pol, gosp.
Podstawowe wartości demokratyczne: Wolność, równość (sprawiedliwość), porządek i efektywność
Konflikty wartości w życiu publicznym: Konformizm (dostosowanie się do wymogów otoczenia) – korzystny
Formy demokracji: # bezpośrednie (referendum, inicjatywa ludowa, samorządność) # pośrednie (system przedstawicielski)
# organizacje społeczne i polityczne (stowarzyszenia, partie polityczne) # inicjatywy obywatelskie # bezpośrednie formy poparcia/sprzeciwu (zgromadzenia) # pośrednie (listy, petycje)
system totalitarny: państwo ingeruje we wszystkie sfery życia społ a także sfery życia jednostki. Władza w rękach jednostki lub wąskiej grupy osób: Włochy, Niemcy, ZSRR
system autorytarny: władza w rękach jednostki/ wąskiej grupy osób, niczym nieograniczona, niemożliwe funkcjonowanie społeczeństwa obywatelskiego: Hiszpania gen. Franco, junty w Afr.
Formy ograniczania swobód obywat. w syst totalit i autokrat.
# likwidacja/ograniczenie praw politicznych # represjonowanie / zabijanie przeciwników polit. # torturowanie i zastraszanie # kontrolowanie życia obywateli (indoktrynacja) # ograniczenie roli parlamentu lub jego fikcyjne funkcjonowanie # kontrolowanie mass mediów # dominacja systemu jednopartyjnego
prawa konstytucyjne – prawa człowieka, wolności człowieka
obowiązki – płacenie podatków, zeznania PIT (kwoty przychodów, koszty uzyskania przychodów, dochody/straty, kwoty zaliczek pobranych przez płatników)
cnoty obywatelskie – poszanowanie prawa, udział w kosztach świadczeń publ, wierność ojczyźnie, obowiązek obrony kraju
perfekcjonizm – zdolność do działań uznawanych za godne człowieka
Wzory obywatelskiego działania: dyscyplina wewnętrzna (odpowiedzialność, poczucie obowiązku), tolerancja, krytycyzm, odpowiedzialność za słowa, uspołecznienie (zainteresowanie problemami społ. Inicjatywy społ.)
Kultura polityczna – ogól postaw i poglądów społeczeństwa, grup i jednostek wobec polityki, charakterystycznych dla danego okresu i ukształtowanych pod wpływem tradycji historycznych. Rodzaje:
# zaściankowa (nikła świadomość polityczna wśród członków społeczności) # podporządkowana (zainteresowanie sferą polityczną z jednoczesnym podporządkowaniem się władzy)
# uczestnictwa (aktywne uczestnictwo większości obywateli w życiu publicznym) #(kultura obywatelska – szerokie możliwości uczestnictwa obywateli w życiu publicznym)
zasady kultury politycznej : pluralizm polityczny (różne grupy mają udział w sprawowaniu władzy), reguły debaty politycznej, kultura osobista,
Państwo to trwała wspólnota ludzi zajmująca określone terytorium, poddana zwierzchniej władzy. Jest polityczną, suwerenną, terytorialną i przymusową organizacją społeczeństwa.
Władza – zdolność wydawania i egzekwowania decyzji. Jednym z najważniejszych rodzajów władzy społecznej jest władza polityczna, czyli zdolność wydawania, narzucania i wymuszania decyzji w skali społecznej, możliwość wpływania na ludzi, tak, aby zachowywali się w sposób oczekiwany i pożądany.
Legitymizacja – uznanie przez społeczeństwo określonego systemu politycznego za najbardziej odpowiedni dla niego. Podstawy: władza legalna, władza tradycyjna (święta), władza charyzmatyczna.
Patologie władzy: alienacja (izolowanie się władzy od społecz.), Centralizacja uprawnień – skupienie władzy w organach centralnych, biurokratyzacja władzy (bezduszne przestrzeganie i niepotrzebne mnożenie przepisów), Korupcja, partykularyzm (dbanie o własne interesy z pominięciem interesu ogółu), nepotyzm (obsadzanie wysokich stanowisk krewnymi), klientelizm (oparcie władzy na układach i wzajemnych zależnościach politycznych), brutalizacja polityki (wymuszanie posłuszeństwa przez przemoc)
Funkcje państwa: Zewnętrzna i Wewnętrzna (prawodawcza, porządkowa, administracyjna, gospodarczo-organizatorska, socjalna, kulturalna)
Forma państwa – sposób sprawowania władzy i organizowania życia politycznego i społecznego): #forma rządzenia (monarchia, republika) # reżim polityczny (państwo demokratyczne, autorytarne, totalitarne) # ustrój terytorialny (państwo unitarne, złożone)
Podstawowe zasady prawa konstytucyjnego : zasada suwerenności narodu, republikańskiej formy państwa, reprezentacji politycznej, podziału władzy i równoważenia się władz, pluralizmu politycznego, samorządności terytorialnej, niezawisłości sędziowskiej i niezależności sądów i trybunałów, wolności i praw człowieka i obywatela.
Władza ustawodawcza: Sejm i senat
Sejm – 460 posłów wybieranych w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich, proporcjonalnych i tajnych. Od 21 lat
Organy: marszałek (zastępuje prezydenta), Prezydium Sejmu (marszałek i wicemarszałkowie), Konwent Seniorów (Prezydium + przewodniczący klubów parlamentarnych i kół poselskich), komisje sejmowe (stałe, nadzwyczajne, śledcze)
Senat – 100 senatorów wybranych w wyborach powszechnych, bezpośrednich i tajnych. Senatorem może zostać osoba powyżej 30 lat. Organy podobne do sejmu ale bez komisji śledczych.
Kadencje 4-letnie mogą być skrócone jeśli 2/3 sejmu lub prezydent tak zadecyduje
Mandat przedstawicielski jest: generalny (poseł/senator wyraża wole narodu więc ma się kierować interesem ogółu), niezależny (posła nie obowiązują instrukcje wyborcze), nieodwołalny (wyborcy nie mogą odwołać posła lub senatora)
Poseł nie może być prezesem NIKu, NBP, Rzecznikiem Praw Obywatelskich, członkiem Rady Polityki Pieniężnej, ambasadorem, w adm rządowej, sędzią, prokuratorem, żołnierzem, policjantem.
Funkcje parlamentu: ustrojodawcza, ustawodawcza (inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, komisjom sejmowym, senatowi, prezydentowi, Radzie Ministrów, 100tys obywateli.), kontrolna (wotum zaufania i nieufności, absolutorium-zatwierdzenie działalności finansowej rządu, zapytania i interpelacje poselskie), kreacyjna (możliwość tworzenia różnych organów państwowych)
Zgromadzenie Narodowe: wspólne posiedzenie sejmu i senatu w celu: odebraniu przysięgi nowego prezydenta, uznania prezydenta za niezdolnego do sprawowania urzędu ze wzgl na stan zdrowia, oskarżenia prezydenta, wysłuchania orędzia prezydenta.
Władza wykonawcza – prezydent i rząd
Prezydent – co 5 lat, max 2 razy, co najmniej 35 lat, 100 tys podpisów, brak odpowiedzialności politycznej, odpowiedzialność konstytucyjna przed Trybunałem Stanu.
Kompetencje w stosunku do:
Parlamentu – zarządzanie wyborów, zwoływanie 1. posiedzenia, inicjatywa ustawodawcza, prawo weta, podpisywanie ustaw, skracanie kadencji sejmu, występowanie z wnioskiem do sejmu o powołanie prezesa NBP
Rady Ministrów – powoływanie rządu, dokonywanie na wniosek premiera zmian w składzie rządu, wniosek do sejmu o pociągnięcie członka Rady Ministrów do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu, zwoływanie Rady Gabinetowej
Władzy sądowniczej: powoływanie sędziów, powoływanie prezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sądu Najwyższego, Trybunału Konstytucyjnego oraz 1 członka Krajowej Rady Sądownictwa.
W zakresie stosunków międzynarodowych: reprezentowanie państwa, umowy międzynarodowe, ambasadorowie.
W zakresie sił zbrojnych: zwierzchnik sił zbrojnych, zarządza mobilizację i stan wojny, wojenny lub wyjątkowy.
Tradycje: nadawanie obywatelstwa, orderów, odznaczeń, tytułów naukowych profesora, korzystanie z prawa łaski.
Prezydenci: Gabriel Narutowicz1992, Stanisław Wojciechowski1922-26, Ignacy Mościcki1926-39, Bolesław Bierut1947-52, Wojciech Jaruzelski1989-90, Lech Wałęsa1990-95, Aleksander Kwaśniewski1995-2005
Rada Ministrów
Premier – organizacja i kierowanie pracami rządu, nadzór nad samorządem terytorialnym.
Premierzy: Mazowiecki89-91, Bielecki91, Olszewski91-92, Pawlak92, Oleksy95-96, Cimoszewicz96-97, Buzek97-01, Miller01-04, Marek Belka od 2004
Ministrowie – kierowanie działami administracji rządowej lub wypełnianie zadań powierzonych przez premiera.
Zadania rządu: zapewnienie wykonywania ustaw, wydawanie rozporządzeń, administracja w państwie, uchwalanie projektu budżetu i kierowanie jego wykonaniem, ochrona interesów skarbu państwa, zapewnienie bezpieczeństwa państwa, sprawowanie kierownictwa w dziedzinie obronności, sprawowanie kierownictwa w dziedzinie stosunków międzynarodowych.
Organy odpowiedzialne za porządek i bezpieczeństwo wewnętrzne państwa: Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencja Wywiadu
Władza sądownicza:
Sąd najwyższy – nadzorowanie działalności sądów powszechnych i wojskowych.
Sądy powszechne – rejonowe, okręgowe, apelacyjne.
Gwarancje niezawisłości sędziowskiej: nieusuwalność, immunitet sędziowski, niepołączalność, apolityczność.
Sąd lustracyjny – badanie oświadczeń lustracyjnych kandydatów na stanowiska w państwie.
Rzecznik interesy publicznego – analizowanie oświadczeń lustracyjnych i wszczynanie postępowań lustracyjnych.
Naczelny Sąd Administracyjny – kontrolowanie zgodności decyzji administracji publicznej z prawem
Sądy wojskowe – dot sił zbrojnych
Krajowa Rada Sądownictwa – stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.
Trybunał Konstytucyjny – orzekanie o zgodności aktów prawnych z konstytucją i o ich legalności
Trybunał Stanu – orzekanie odpowiedzialności osób zajmujących najwyższe stanowiska państwowe
Organy kontroli państwowej i ochrony prawa: NIK (kontrolowanie działalności organów adm rządowej), Rzecznik Praw Obywatelskich (przyjmowanie skarg i interweniowanie w wypadku naruszenia wolności i praw obywatelskich), Rzecznik Praw Dziecka, KRRiT (wolność słowa, prawo obywateli do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji), Prokuratura (praworządność, ściganie przestępstw, oskarżyciel publiczny)
Władza lokalna
Samorząd – samodzielne i niezależne działanie grupy społecznej za pośrednictwem przedstawicieli
Gminny – zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty gminnej: referendum gminne, rada gminy, zarząd gminy,
Powiatowy – Uzupełnianie działań gminy: rada powiatu, zarząd powiatu ze starostą
Województwa – nadzorowanie samorządu terytorialnego: wojewoda powoływany przez premiera, sejmik województwa, zarząd województwa z marszałkiem.
Województwa: Zach-Pomorskie (Szczecin), Pomorskie (Gdańsk) Warm-Maz(Olsztyn), Podlaskie(Białystok), Lubuskie (Gorzów Wielkop. Zielona Góra), Wielkopolskie (Poznań), Kujawsko – Pomorskie (Bydgoszcz, Toruń), Łódzkie (Łódź), Mazowieckie (Warszawa), Lubelskie (Lublin), Dolnośląskie (Wrocław), Opolskie, Śląskie (Katowice), Małopolskie (Kraków), Podkarpackie (Rzeszów)