Socjologia- podstawowe informacje

SOCJOLOGIA

Zagadnienia na zajęcia:
1. Socjologia i jej obszar badań.
2. Podstawy życia społecznego
3. Wielkie struktury społeczne
4. Zbiorowości społeczne
5. Kulturowe uwarunkowania życia społecznego
6. Socjologiczne koncepcje kultury
7. Więź społeczna i jej wyznaczniki
8. Grupy społeczne
9. Osobowość społeczna
10. Klasyfikacja grup społecznych
11. Stratyfikacja społeczna
12. Procesy społeczne
13. Zjawiska dezorganizacji społecznej
14. Socjologia morska
15. Procesy przemian społecznych w gospodarce morskiej

Literatura:
Socjologia - Anthony Giddens
Wprowadzenie do socjologii - Barbara Szacka
! Wstęp do socjologii - Jerzy Szacki
! Człowiek, istota społeczna - Aronson Elliot
Socjologia. Analiza społeczeństwa - Piotr Sztompka
Wstęp do socjologii - Norman Goodman, Jostein Gaardcr

Socjologia - August Cornte - 1837r. socjologia zaczęła funkcjonować jako odrębna
dziedzina.

Człowiek staje się istotą społeczną bo:
1. momencie narodzin nie jest zdolny do życia samemu
2. normalny rozwój człowieka związany jest z przekazywanie pewnych wiadomości i wzorów postępowania przez osoby z najbliższego otoczenia (proces socjalizacji)
3. człowiek na ogól odczuwa potrzebę życia z innymi ludźmi
4. Wysoki poziom zaspakajania potrzeb jednostki możliwy jest tylko w wyniku współdziałania społecznego, podziału pracy i zadań życiowych.

Myśl społeczna - ta która dotyczy społeczeństwa, bo człowiek jest nastawiony na innych ludzi. Jest tak dawna jak istnieje człowiek. Na myśl społeczną składają się 2 podstawowe teorie:
1. teoria umowy społecznej (konsensusu społecznego) - człowiek ze swojej natur)' jest pozytywnie ustosunkowany do innych, życzliwy, daje coś innym jeśli myśli że sam coś otrzyma, teoria ta zakłada porozumienie i rozwój
2. teoria konfliktu społecznego - „człowiek człowiekowi wilkiem", człowiek jest biorcom, wykorzystuje innych, egoizm jednostki, silni przetrwają, zakłada się tu konflikt i destrukcje

Przedmiot i zadania socjologii
1. zjawiska i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi
2. ustrukturalnienie różnych form życia
3. zjawiska i procesy zachodzące w różnych zbiorowościach, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie
4. siły skupiające i rozbijające zbiorowości
5. zmiany i przekształcenia zachodzące u zbiorowosciach

Ze wzg. na te kwestie socjologie można podzielić na 3 działy
1. bada instytucje społeczne
2. bada różne typy zbiorowości społecznych
3. bada procesy społeczne

Instytucja społeczna jest to jednostka lub grupa osób któni ma materialne lub niematerialne środki do realizacji założonych celów bądź zadań (np. rodzina, kościół, itp.). Socjologia w tym I dziale to np :
• Wiedzy
• Religii
• Nauki
• Rodzin
• Polityki
• Pracy

2 dział - bada się tu grupy społeczne, zbiorowości lokalne i terytorialne, klasy i warstwy społeczne, kategorie zawodowe, kliki, paczki, bandy, mafie

3 dział - bada się tu procesy i zjawiska integracji społecznej, procesy dezintegracji społecznej, zasady tworzenia i rozpadu więzi społecznych, zjawiska komunikacji masowej

Zadania socjologii:
1. Poznawcze - jednej strony wykorzystuję się wiedzę (dziedzictwo) która już jest oraz wiedzy powstałej współcześnie
2. Praktyczne - (utylitarne) umiejętności znalezienia przekładni między życiem naukowym a życiem praktycznym (jak się mają naukowe teorie do naszego życia)
3. Prognostyczne - powiązane z poprzednimi, pomaga budować scenariusze rozwoju społecznego

Zbiorowość - zespół ludzi którzy przez pewien czas są oddzieleni przestrzennie na pewnym
obszarze
Społeczność - zbiorowość rozpatrywana z uwzględnieniem wszystkich przejawów życia
społecznego, które wytworzył się w obrębie danej zbiorowości
Stosunek społeczny - powstaje w sytuacji oddziaływania jednych ludzi na innych
(pokrewieństwa)

Grupa społeczna (def. wg Jana Szczepańskiego) - pewna ilość osób (przynajmniej 3) powiązanych systemem stosunków uregulowanych przez instytucje, posiadających pewne wspólne wartości i oddzielonych od innych zbiorowości zasadą odrębności

Muszą być spełnione 4 podstawowe warunki które określają funkcjonowanie grupy i wyróżniają ją od innych zbiorowości
1. Istnienie zasady odrębności w wymiarze przestrzennym (każda grupa powinna mieć miejsce gdzie funkcjonuje np. zakład pracy)
2. Organizacja wewnętrzna
3. Poczucie świadomości „My" - członkami grupy (np. nazwisko w rodzinie, bezpieczeństwo które zapewnia)
4. Poczucie własnej wartości (akceptacja).

Zbiór społeczny - elementy które posiadają chociaż jedną cechę wspólną (i jest ona społecznie ważna np. wykształcenie), to taki zbiór, gdzie ważne cechy to tzw cechy społeczne, demograficzne. Jest tworem sztucznym tworzonym przez. badaczy i wyróżnia się w nim pewna ilość osób, ze wzg. na posiadane przez nie cechy. S ą. to cechy ważne społecznie np wiek, płeć czy wykształcenie. Zbiór może stać się grupa wtedy i tylko wtedy, gdy między jednostkami zbioru zachodzą, relacje i stosunki społeczne, a na ich podstawie więzi społeczne. Zbiory społeczne tworzy się wtedy, gdy dokonujemy badań np. statystycznych.

Grupa społeczna - muszą zachodzić stosunki między członkami grupy a nie tylko posiadanie takiej samej cechy

Klasyfikacja grup społecznych
1. klasyfikacja na podstawie przynależności etnicznej (teren geograficzny, np. plemiona) i rasowej
2. klasyfikacja ze względu na podstawowy typ więzi występujący w grupie więzi osobowe (grupy małe. częsty kontakt), więzi bezosobowe
3. klasyfikacja ze względu na stopień trwałości więzi: więzi krótkotrwale (tylko konkretna sytuacja która trwa krotki czas. np współczucie jak widzimy jakiś wypadek), więzi długotrwałe (np. rodzina, klasa)
4. klasyfikacja ze względu na wielkość grupy grupy małe (ok.10-20 osób), średnie, wielkie (np. wyznawcy religii)
5. klasyfikacja ze względu na charakter członkostwa w grupie, charakter dobrowolny (drużyna siatkarska), charakter automatyczny (narodziny dziecka), charakter przymusowy (więzienie, wojsko)
6. klasyfikacja ze względu na typ solidarności wewnętrznej: typ wewnętrzny (wszyscy co należą) i zewnętrzny (ci co nie należą)

Rola społeczna - rolę społeczną określić można jako społecznie wydzielony zakres działań i zachowań spełnianych przez człowieka zajmującego określona pozycję społeczną. Ojciec i matka w rodzinie, nauczyciel w szkole, mistrz w zakładzie rzemieślniczym pełnią konkretne role społeczne. Każdy z nich staje każdego dnia wobec różnych sytuacji wymagających rozwiązania, podjęcia decyzji i wykonania określonych czynności

Przywódcy i podwładni. Relacje wewnątrz grupowe

Przywódca -jest to osoba, która w stopniu większym niż pozostali członkowie grupy ma wpływ na podejmowanie decyzji grupowej, cieszy się autorytetem tej grupy oraz posiada cechy osobowości przypisane przywódcy.

Podwładny - jest to osoba, która jest podporządkowana decyzjom przywódcy ale mająca wpływ na tą decyzję.

Wyróżnia się 4 podstawowe sytuacje w których dochodzi do podjęcia decyzji grupowych
1. wladzy - gdzie decyzja jest podejmowana przez jedną osobę w imieniu całej grupy
2. kompromis – wypracowywanie takiego stanowiska które będzie dogodne dla obu stron
3. głosowanie - np. w parlamencie, większość głosów
4. integracji - podobne do kompromisu ale stanowisko nie tylko jest satysfakcjonujące dla stron ale tez dla osób których to nie dotyczy (grup oponenckich)

Rodzaje przywództwa
• formalne - dyrektor, prezes, rektor, dziekan -- wybór polega na ogólnie przyjętych zasadach funkcjonujących w grupie
• naturalne- ojciec

inny podział przywództwa (idealne typy przywództwa wg Maxa Webera)
• tradycyjne - dziedziczenie z ojca na syna
• legalne - dotyczy sytuacji demokratycznego wyboru
• charyzmatyczne - ktoś posiada konkretne cechy charakteru, które posiadać powinien przywódca

Małe grupy społeczne - np sąsiedzi (grupa lokalna), rodzina, rówieśnicy

Sąsiedztwo - jest grupą lokalną która łączy współzamieszkiwanie na wydzielonym, niewielki i względnie zwartym obszarze, jest stosunkiem społecznym który powstaje i rozwija się najczęściej między rodzinami, rzadziej między rodzinami i jednostkami. Rodziny tworzące grupy sąsiedzkie łączy często podobieństwo sposobi; życia albo wspólnota pochodzenia We współczesnych kulturach sąsiedztwo jest formą typową dla środowisk wiejskich i małomiasteczkowych. Nowoczesne osiedla oraz centra wielkomiejskie ze wzg. na anonimowość społeczną oraz zamkniętość życia społecznego nic sprzyja rozwojowi sąsiedztwa.

Grupa szkolna (rówieśnictwo) - mniej więcej od 6 roku życia dziecka część obowiązków wychowawczych od rodziców przejmuje szkoła Jest to instytucja w której nie tylko się naucza ale jest przede wszystkim grupą społeczną połączoną szczególnego rodzaju więzią która wynika z rodzaju stosunków społecznych powstałych w szkole (koleżeństwo i przyjaźń). Stosunki te tworzą się w warunkach wynikających z realizacji przez szkołę dwóch podstawowych funkcji
1. klasa szkolna (grupa studencka) kształtuje wśród swoich członków poczucie obowiązku i umiejętności niezbędnych do wypełniania w przyszłości ról związanych z życiem w świecie dorosłych
2. szkoła czy uczelnia w jakimś zakresie selekcjonuje powierzonych sobie ludzi zgodnie z oczekiwaniami świata dorosłych a tym samym ze strukturą ról typowych dla świata dorosłych. Młodzi ludzie w szkole nawiązują wiele kontaktów które wykraczają swoim zasięgiem poza krąg oddziaływania szkoły

Grupy rówieśnicze powstałe nie na podstawie szkoły charakteryzują się często zróżnicowaniem wiekowym. Mają charakter nieformalny i jest to dowolny dobór rówieśników. Są zawsze charakteru nieformalnego, powstają i kształtują się w drodze spontanicznego doboru i nic przybierają żadnej organizacji prawnej Przy ich powstawaniu ważny jest czynnik lokalnych podziałów terytorialnych, na ulice, dzielnice i osiedla. W przypadku tych grup, ani szkoła, ani rodzina, ani środowisko lokalne nie wyznaczają składu osobowego tych grup. tworzą co nam y/ej podstawy do ich powstawania. Do powstawania grup rówieśniczych przyczyniają się dwa czynniki.
1. charakterze obiektywnym - to takie elementy jak pochodzenie społeczne.
uwarstwienie społeczne, tradycje rodzinne
2. charakterze subiektywnym - to takie elementy jak sympatia, podobieństwo
upodobań, gustu, czy pozytywne odniesienia osobowe

Grupy rówieśnicze są siedliskiem nowych mód, zwyczajów i sposobów zachowywania się przez to często wchodzą w konflikt z innymi grupami (rodzina, szkolą), a ostry konflikt może prowadzić do powstawania patologii (narkomania, alkoholizm)

RODZINA - Jako szczególny przykład malej grupy społecznej
Rodzina jest podstawową jednostką społeczną, grupą złożoną z osób połączonych stosunkiem
małżeńskim i rodzicielskim Stos małżeństwa powstaje w przypadku ślubu kościelnego lub
cywilnego, natomiast stosunek pokrewieństwa w momencie pojawienia się dzieci.
Pokrewieństwo może być rzeczywiste i zastępcze (przysposobione, adoptowane)
Pokrewieństwo zachodzi też w linii wstępnej i są to rodzice, dziadkowie i pradziadkowie
Linia wstępna czyli rodzice dzieci i wnuki. Jest to pokrewieństwo w linii prostej. Jest tez linia
boczna pokrewieństwa - ciotki. wujkowie. kuzynowie.
Socjologia wymienia zespól cech, które rodzina powinna spełniać, aby można było mówić o
jej prawidłowym funkcjonowaniu:
1. rodzina obejmuje typ uznanego społecznie, trwałego współżycia płciowego
2. rodzina obejmuje instytucjonalnie zagwarantowana formę małżeńską
3. rodzina zawiera układ powiązań społecznych dotyczących pokrewieństwa
4. rodzina jest jednostką gospodarczą
5. rodzina jest grupa mieszkającą wspólnie

Jedna cecha rodziny jest uniwersalna i stanowi jej istotę, tzn. rodzina jest instytucją zapewniającą ciągłość gatunkową ludzkości

Typy rodzin:
1 podział ze wzg na liczebność grup małżeńskich:
• poligamiczne (poliginiczne i poliandryczne)
• monogamiczne
2. podział ze wzg na pozycje obu płci rodziny
• patriarchalne
• matriarchalne
• partnerskie
3. podział ze wzg. na wielkość rodziny
• mała
• duża
4. na wielofunkcyjność społeczną i tzw. dopełnienie socjologiczne
• pełne
• niepełne

Funkcje rodziny:
• prokreacyjna
• produkcyjna
• usługowo-opiekuńcza
• socjalizująca
• psycho-higieniczna
• seksualna

Naród
Jest szczególnym przykładem grupy wielkiej o charakterze wspólnotowym, opartą na
wspólnym dla jej członków odniesieniu do pewnych wartości związanych z tradycją
wspólnych losów, ze wspólnymi elementami kultury oraz dążeniami do zachowania ich
odrębności

Termin naród może występować w dwóch znaczeniach:
1. to zbiorowość obywateli państwa, która osiągnęła wysoki stopień organizacji politycznej i kultury (bez względu na pochodzenie etniczne obywateli)
2. to zbiorowość, która była zdolna do ukształtowania własnej kultury, a w jej ramach literatury-, nauki, sztuki, norm etycznych, zasad komunikowania się i współżycia społecznego, co może decydować o funkcjonowaniu narodów jako odrębnych zbiorowości, wtedy gdy są pozbawione własnego państwa

Czynniki narodowotwórcze
1. czynnik polityczny, wewnętrzny (podobieństwo obyczajów, języka, kultury i
podobny stopień rozwoju gospodarczego dla konkretnego terytorium) i zewnętrzem
(poczucie zagrożenia ze strony innych, obcych pod względem etnicznym)
2. gospodarczy - powoduje ukształtowanie się gospodarki narodowej i powstanie rynków towarowych
3. społeczny - powoduje przeobrażenie się luźnego zbioru słabo ze sobą powiązanych
grup i kręgów społecznych wewnętrznie z różnicowaną całość społeczna
4. kulturowy - ma wpływ na wspólny język, obyczaje, udział w kulturze (prasa.telewizja, film, oświata)

Partia polityczną
To zorganizowana grupa o określonym programie politycznym, która dąży do utrzymania \\ladzy lub jej zdobycia i sprawowania, albo wywierania na nią wpływu. Partia - łac pars -"część", pirtire - 'dzielić'

Podział Partii politycznych:
1. ze wzg. na liczbę członków partii
• kadrowe
• masowe
2. ze wzg. na poziom sformalizowania życia partii:
1. zcentralizowane
2. zdecentralizowane
3. ze wzg. na charakter przywództwa w partii
• rozproszone (nie ma jednego przywódcy, może być ich wielu)
• charyzmatyczne - wodzowskie (jeden, konkretny przywódca z predyspozycjami przywódczymi
4. ze wzg. na podstawowy interes klasowy (dbając interesy klas społecznych)
• burżuazyjne
• drobnomieszczańskie
• inteligenckie
• robotnicze
• chłopskie
5. ze względu na stosunek istniejącego systemu prawnego
• umiarkowane - które albo wspierają system prawny albo występują z jego konstytucyjną krytyką
• skrajne - ewidentnie dążą do zmiany systemy prawnego

Funkcji Partii Politycznych
• wychowawcza - polega na kształtowaniu opinii i postaw politycznych
• wyborcza - realizowana cały c/as. / nasileniem w czasie i przed wyborami -- selekcja kandydatów i formułowanie programu wyborczego
• rządzenia - ma miejsce, gdy partia obejmuje kierownictwo państwem

Partie polityczne są klasycznymi grupami o przewadze więzi organizacyjnej opartej na \\tadzv i zależnościach.

Rodzaje grup społecznych.
Grupy celowe - to takie grupy, które zostały zorganizowane planowo dla realizacji tylko
jednego celu. lub grupy celów w których istnieje wieź sformalizowana ze wzg na
osiągniecie tego celu. Np. partia polityczna, kluby sportowe.
Grupy terytorialne, które wyodrębniane są na podstawie stosunku do terytorium. Np. wieś
lub miasto, osiedle

Więzi społeczne
Więź społeczna to zorganizowany system stosunków, instytucji i środków kontroli społecznej, skupiającej jednostki, grupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju.

Etapy procesu tworzenia się więzi społecznej:
1. styczność przestrzenna jest aktem spostrzeżenia innej jednostki lub uświadomienia
sobie, że istnieje w przestrzeni społecznej, w której to przebiega działanie człowieka,
są dwa rodzaje tego spostrzeżenia przelotne i dokładniejsze (zaczynamy rejestrować
coś co nas interesuje)
2. styczność psychiczna - polega na tym. że postrzegane w przestrzeni osoby wywołują
nasze zainteresowania, oceny wyglądu i domysły co do cech charakteru, rodzą
oczekiwania co do ewentualnego bliższego kontaktu, budzę sympatie, niechęć.
podziw, lekceważenie, pogardę, itp.
3. styczność społeczna - to pewien układ złożony z przynajmniej dwoch osób i pewnej
wartości, która jest przedmiotem (np. gazeta, chleb, książka z biblioteki) tej styczności
oraz pewne czynności, które dotyczą tej wartości
4. wzajemne oddziaływania - polegają i przebiegają wg pewnych stałych wzorów, oznacza to, że jeśli chcemy porozumieć się z kimś lub wywrzeć na niego wpływ, bądź tez przekonać go do czegoś, musi my postępować wg pewnego wzoru, tzn zachowywać się w sposób zrozumiały dla drugiej strony, akceptowany przez tą stronę i mieszczący się w ramach obowiązujących w danym środowisku obyczajów
5. stosunek społeczny -jest to pewien układ, który składa się z następujących elementów: dwóch partnerów, łącznik (przedmiot stosunku), interes (sprawa) -stanowi platformę stosunku, układ powinności i obowiązków, które partnerzy powinni wobec siebie wykonać
6. więź społeczna

Podejmując badania dotyczące więzi bierze się pod uwagę dwie ważne koncepcje
1. solidarności organicznej - dotyczy więzi powstałych na bazie odniesień i związków o podłożu biologicznym, genetycznym i psychicznym Tego typu więzi cechują osobnicze związki i styczności przesycone emocjonalnie. Więzi tego typu najczęściej charakteryzują grupy o malej liczbie jednostek (np. rodzina, grupa sąsiedzka)
2. solidarności mechanicznej - charakteryzuje się więziami powstałymi na bazie odniesień i związków o charakterze instytucjonalnym. Więzi powstałe na podstawie tej solidarności cechują pośrednie odniesienie i związki, czynnik emocjonalności jest dużo slabszy. a tym co łączy jest wspólnota wzorów, norm. systemy wartości. tradycje, symbole (duże grupy społeczne np naród, wspólnota religijna, partia)

Wyróżnia się 4 podstawowe rodzaje więzi społecznej
1. genetyczna (pierwotna) - powstaje i rozwija się na podstawie silnych, stały i trwałych odniesień i związków między ludźmi, o emocjonalnym charakterze (rodzina, sąsiedzi, rówieśnicy
2. stanowiona (konwencjonalna) - podłożem dla rozwoju i tworzenia się tego typu więzi są instytucje i organizacje funkcjonujące dla społeczeństwa (ustanowiona dla lepszego funkcjonowania społeczności). Więź ta jest ustanawiana intencjonalnie dla właściwego i prawidłowego rozwoju społeczeństwa. Przejawia się ona w odniesieniach i związkach dotyczących wspólnych wzorów, systemów normatywnych, wspólnej hierarchii wartości, czy symboli {to np. naród, partia, związek wyznaniowy)
3. zrzeszeniowa - powstaje i rozwija się na podłożu wspólnoty zainteresowań,
zamiłowań. talentów, hobby. Tym co lączy w tym przypadku są jakieś szczególne, indywidualne predyspozycje ludzi, które łącza ich w działaniu (są to wędkarze, filateliści, ludzie lubiący tą samą muzykę, malarstwo, itp.)
4. terytorialna - dla tej więzi podstawą powstania i rozwoju jest wspólnota terytorium w wymiarze przestrzennym, geograficznym, społecznym, kulturowym. Więź ta jest dość szczególna, ponieważ dotyczy odniesień i związków charakteryzujących 3 wcześniej omawiane więzi Jest tak dlatego, bo w ramach różnych stmktur terytorialnych i lokalnych występują zarówno grupy małe z więzią genetyczną, duże z więzią stanowioną oraz grupy z więzią zrzeszeniową Treść tych więzi jest rożna ale na pewno występują na konkretnym terytorium.

Treści więzi społecznych
• dotyczy wspólnoty potrzeb i zainteresowań, wspólnego wyobrażenia o tym co dobre i złe. piękne i brzydkie, potrzebne lub nie. Na bazie wspólnych systemów wartości, norm. powstają podobne dążenia i zachowania w ramach jednej zbiorowości.
• wynika z nieuchronnej różnicy między ludźmi, różnicy wyrażającej się w odmiennych predyspozycjach indywidualnych, a także w odmiennościach związanych z położeniem i uwarstwieniem społecznym Na podstawie rożnie kształtują się pozycje i role społeczne. Więź. społeczna tworzy się i utrzymuje nic tylko dzięki podobieństwu ale także dzięki różnicom w życiu zbiorowym

Najczęstszym przejawem więzi są zachowania i oddziaływania ludzi na siebie oraz ich powtarzalność w odniesieniu do przyjętych w społeczeństwie wzorów, norm, wartości, zwyczajów i obyczajów. Więź przejawia się tym wyraźniej, im bardziej różnego rodzaju grupy przyjmują podział na swoich i obcych. Prowadzi to jednocześnie do tworzenia się dystansu i zróżnicowań społecznych.

Procesy rozpadu więzi dokonują się najczęściej wraz z rozpadem grup ale nie można tu mówić o całkowitym rozpadzie, lecz pewnego rodzaju transformacji jednego rodzaju więzi w wieź bardziej złożoną Złożoność ta dotyczy różności norm i systemów wartości.

KONTROLA SPOŁECZNA
DEF: Każda grupa, każda zbiorowość społeczna rozwija szereg miar, sugestii, sposobów przekonywania, nakazów i zakazów, system perswazji i nacisku, sankcji aż do przymusu fizycznego włącznie, system sposobów wyrażania uznania, wyróżniania, nagród, dzięki któremu doprowadza do zachowania jednostek i grup do zgodności z przyjętymi wzorami działania i respektowania wartości.

W zespole środków kontroli społecznej można wyróżnić 2 rodzaje mechanizmów.
• psychospołeczny - polega na internalizacji norm (przyjęcie ogólnie ustalonych norm jako własnych) i wartości w ten sposób, że jednostka odczuwa posłuszeństwo wobec nich jako moralny i wewnętrzny przymus.
• materialno-społeczny - polega na przymusie zewnętrznym, stosowanym przez ro/ne instytucje

Elementy kontroli społecznej:
• zwyczaj - to ustalony sposób zachowywania się w określonych sytuacjach, który nie
budzi sprzeciwu i nie spotyka się z negatywnymi reakcjami otoczenia (styl ubioru. sposób mówienia, chodzenie do kina, kawiarni, spanie do późnej godziny). Zwyczaje często bazują na tradycjach. Nie przestrzeganie zwyczaju nie spotyka się z potępieniem grupy
• obyczaj - ustalony sposób postępowania z którym grupa wiąże pewne oceny
moralne i którego naruszenie wywołuje sankcje negatywne (ustępowanie miejsca.
przepuszczanie kobiety w drzwiach, mówienie dzień dobry, przepraszam). Nie
zachowanie obyczaju ma moralne odniesienie i jesteśmy wg tego oceniani i mogą
być wyciągnięte pewne sankcje.

Sankcje są to reakcje grupy na zachowania się członków w sytuacjach społecznie ważnych
Dzielimy je na 2 rodzaje: negatywne i pozytywne.

Podział sankcji ze względu na treść i charakter
• prawne - to system kar i nagród przewidzianych przepisami prawa, ustalonymi
przez instytucje państwa Obowi s/u ją wszystkich obywateli
• etyczne - to system kar i nagród za zachowania kwalifikowane jako moralne lub
niemoralne (są nieformalne)
• Satyryczne - system drwin, ośmieszen, lekceważenia, okazywane człowiekowi, którego zachowanie jest niepoważne, śmieszne lub komiczne (śmiech publiczności jest nagroda dla satyryka)
• Religijne - dotyczą tych, którzy biorą udział w organizacji religijnej, to kary i nagrody przewidziane przez system wierzeń i dogmatów, które religia wyznaczyła za przestrzeganie lub naruszenie jej zakazów i nakazów

Wszystkie te sankcje uzupełniają się nawzajem dla może być tak, ze jedna sankcja będzie wykluczała drugą. np. przepisy prawa domagają się od jednostki zachowań nieetycznych, w konsekwencji skuteczność sankcji zmniejsza się. (Sankcje często się wykluczają, np. rozwód.)

Sankcje regulujące zachowania członków grup.
• nieformalne negatywne - wyrażenie zdziwienia, zgorszenia, szyderstwa, odmowa
podania ręki, opowiadanie nieprzyjemnych plotek
• formalne negatywne wszystkie kary przewidziane przepisami prawa, np grzywna mandat, ostrzeżenie, areszt, więzienie, pozbawienie praw obywatelskich, konfiskata mienia, kara śmierci, nałożenie pokuty
• formalne pozytywne publiczna pochwala, przyznanie dyplomu, nagroda, awans,
odznaczenie, order, medal, dopuszczenie do wysokich stanowisk państwowych
• nieformalne pozytywne - milczące uznanie grupy, wyrażenie szacunku, uznanie autorytetu, pochlebne wzmianki w prasie, pozytywne oceny w rozmowach, głoszenie sławy i chwały
Wszystkie wymienione sankcje zaczynają działać tam. gdzie kontrola zinternalizowana (przyswojona) staje się nieskuteczna, gdy jednostka traci poczucie wewnętrzne co jest a co nie jest dopuszczalne i w interesie grupy przywoływana jest do porządku.
Sankcje pozytywne i negatywne dzielimv więc na formalne i nieformalne Formalne to reakcje instytucji sformalizowanych, takich jak policja, sąd. itp Nieformalne są reakcjami opinii publicznej, kręgów koleżeńskich, grup rówieśniczych. sąsiadów, itp.
Narzucone system v normatywne głęboko wrastają w psychikę ludzi Mówi się, ze są zinternalizowane. tzn. przyswojone i stanowią trwały element świadomości poszczególny ch osobników

Aspekty relatywizmu moralnego
1. normy współcześnie obowiązujące, kiedyś nie obowiązywały i być może kiedyś
obowiązywać przestaną
2. jedne normy obowiązywały u jednych społeczności, inne u drugich
3. normy moralne są zróżnicowane w poszczególnych społecznościach w zaleznosci od
przynależności jednostki do określonej grupy

Stanowisko relatywizmu moralnego zostało wypracowane przez socjologie i psychologię. Mówi ono o tym. że tylko niektóre normy moralne mają w różnych cywilizacjach charakter stały i niezmienny, np. dekalog
Kształtowane w jakimś środowisku normy społeczne wyznaczają pewien „styl życia" właściwy tylko dla danego środowiska, który określa się mianem etosu tego środowiska.

Potrzebą nazywamy laki stan rzeczy, którego zaistnienie stanowi niezbędny warunek normalnego funkcjonowania jednostki lub grupy w określonej sytuacji Rozróżniamy:
a) potrzeby pierwotne
b) potrzeby wtórne
Interes jednostki lub grupy - to takie dążenie, którego realizacja w określonych warunkach sprzyja zaspokajaniu maksymalnej liczby Judzkich potrzeb.
Konflikt interesów -to sytuacja, w której występuje wiele potrzeb do zaspokojenia i ograniczony charakter środków, służących do ich zaspokojenia
Zróżnicowanie sytuacji społecznych jednostek, ich przynależność do różnych grup wywołuje w społeczeństwie głębokie różnice i sprzeczności interesów, które stają się przyczyną konfliktów i antagonizmów społecznych między zbiorowosciami.

Przez antagonię rozumie się konflikt uświadomiony, tzn taki z którego ludzie zdają sobie sprawę. Przyczynami powstawania antagonizmom są 3 grupy zjawisk.
l antagonizm wyrasta na podłożu aktualnie istniejącej sprzeczności interesów grupowych i stanowi zewnętrzny wyraz tego konfliktu -- aut. realny
2. antagonizm bywa pozostałością minionego konfliktu interesów, jego podłożem nie jest już sam kontlikt lecz określona przez minione sprzeczności tradycja - ant. Tradycyjny
3. antagonizm, który nie pochodzi od konfliktowości interesów, lecz stanowi produkt ideologicznego oddziaływania - ant. Ideologiczny

Przyczyny powstawania konfliktów
• problemy interpersonalne
• kontlikt informacji
• kontlikt wartości
• konflikt interesów i potrzeb
• kontlikt strukturalno-intbrmacyjir,
Ad. l Konflikt interpersonalny przejawia sic w konfliktach międzyludzkich Spowodowane są przede wszystkim silnymi emocjami, błędnym rozumowaniem, złą komunikacją. Konflikt laki powstaje kiedy stroną konfliktu sprawę przesłania postrzeganie ludzi.

Ad 2. Pojawia się przy probiernie związanym z dostępem do informacji, błędnym rozumieniem otrzymanych informacji, różną oceną otrzymanych informacji, rożnych metodach pozyskiwania tych danych.

Ad. 3 Może wynikać z odmiennych systemów wartości ludzi, którzy są zaangażowani u daną sprawę. Konflikt wartość! ma miejsce wtedy, gdy ludzie zaczynają manifestować przewagę swoich wartości i nie są skłonni do zrozumienia i tolerancji postaw innych ludzi

Ad. 4. Konflikt interesów i potrzeb ma miejsce wtedy gdy zawiązuje się współ zawodnictwo o pewne dobra. Lub ma miejsce odrębna potrzeba stron

Ad.5. Może być spowodowany pewnymi zewnętrznym siłami utrudniającymi porozumiewanie się lub osiągnięciem pewnych korzyści

Wiekszość konfliktów, jak wynika z przyczyn, to są to konflikty niepotrzebne. Polowa z nich mogłaby w ogolę nie występować.

Strategie rozwiązywania konfliktów
l można siłą narzucać określone ich rozwiązanie
2. można szukac optymalnego kompromisu consensusu społecznego

Przez optymalny kompromis rozumie się takie rozwiązanie, które
l zaspakaja możliwie największą ilość odmiennych interesów w możliwie największym stopniu
2. narusza możliwie najmniejszą liczbę interesów w stopniu możliwie najmniejszym
3. powoduje maksymalnie możliwe zredukowanie konfliktu

Jeśli brak jest konkretnej strategii rozwiązywania konfliktu to sytuacja toczy się żywiołowo, konflikt się zaostrza i następuje tzw. agregacja konfliktu. Agregacja to takie rozrastanie się i łączenie się konfliktu, że np. konflikt załogi pracowniczej z dyrekcja staje się konfliktem w skali państwa.
Konflikty, które uległy agregacji jest trudno rozwiązać i przyjęcie którejś ze strategii często staie się koniecznością. Jeśli następuje to z opóźnieniem zastosowana strategia rozwiązywana jest w warunkach niekorzystnych a koszty wzrastają, najlepszy sposób rozwiązywania konfliktów to optymalny kompromis, niestety trudny do realizacji

Adaptacja społeczna
Definicja adaptacji
Psychologia -- dostosowanie się zachowania do wymagań sytuacji t środowiska
Socjologia - przystosowanie się jednostki społecznej do nowych warunków społecznych : kulturowych.

Adaptacja składa się z dwóch procesów :
-tzn. przekształcenie otoczenia i dopasowanie go do struktury myślenia i
działania jednostki
2. akomodacja - tzn. przekształcenie własnej „struktury" odpowiednio do wymagań nowej sytuacji
Akomodacja oznacza całkowitą lub częściową reorientację p syć ii o log i c /na jednostki polegającą na przyjęciu norm i wartości społecznych, sposobu definiowania sytuacji i wzorów zachowań obowiązujących w nowym srodowisku
Adaptacja często przekształca wewnętrznie jednostkę ale może tez nie naruszyć struktury osobowości. Może dokonać się spontanicznie przez sam fakt uczestnictwa w życiu zbiorowym, albo być przedmiotem celowych działań realizowanych prze? specjalnie do lego typu powołane instytucje, np. samorząd studencki

5 typów- adaptacji
1. konformizm - polega na uznaniu wzorów zachowań i wartości grupy, do której wstępuje, ulega grupie
2. innowacja - oprócz zaakceptowanych wzorów dodanie swoich indywidualnych
3. rytualizm --jednostka ściśle przestrzega zasad wewnątrz grupowych nawet gdy nie jest to konieczne
4 wycofanie -jednostka wycofuje się przez odrzucenie norm społecznych i
nieakceptowanie tych norm
5. bunt - dotyczy ludzi, jednostek celowo, świadomie przekraczających normy i wzory

Adaptacja społeczno-zawodowa
• grupa społeczna
• osobowość społeczna
• sprawność fizyczna
• zdolności, wiedza zawodowa
• techniczne elementy systemu prac
• motywacja pracy
• styl kierowania
• wzorce kulturowe