Socjologia jako nauka i wiedza

SOCJOLOGIA JAKO NAUKA I WIEDZA
Wiedza – wszelka forma poznawania, całokształt informacji pozostających ze sobą w określonym (luźnym bądź systemowym) układzie będącym efektem poznania

Rodzaje wiedzy *naukowa *potoczna *artystyczno – literacka *spekulatywna

Nauka * sens przedmiotowy – system uzasadnionych twierdzeń i teorii zawierające możliwie adekwatną – na danym etapie rozwoju poznania – wiedzę o zjawiskach i prawidłowościach rzeczywistości lub danego aspektu rzeczywistości *sens funkcjonalny – zorganizowany proces poznawczy, ogół czynności i metod składających się na działalność badawczą zapewniającą obiektywne i uporządkowane poznania danego aspektu rzeczywistości * sens socjologiczny – dziedzina kultury, która oprócz nauki w w/w celu znaczeniach współtworzy także system indukcji naukowo- badawczych, materialno – techniczna baza oraz zbiorowości uczonych

Cechy wiedzy naukowej *wysoki poziom poprawności (adekwatność do rzeczywistości) *wysoki stopień pewności *wysoki stopień usystemowania logicznego * samokrytycyzm i samokontrola * intersubiektywna komunikowalność sprawdzalność * duża zawartość informacji *wysoka zdolność eksploatacyjna * duże możliwości prognostyczne * duże zdolności heurystyczne (zdobywana wiedza jest źródłem nowej wiedzy)

Cele nauki *wewnętrzna (poznawcza) *zewnętrzna (praktyczna)



PRZEDMIOT I ZAKRES BADAŃ SOCJOLOGICZNYCH
Socjologia jest to nauka o społeczeństwie ( z łac. Societes – społeczeństwo , z gr. Logos – rozum, nauka) Społeczeństwo to *zorganizowany zespół zbiorowości ludzkich posiadających wspólne warunki bytowania * ogół więzi i stosunków społ oraz instytucji * zbiorowość terytorialna stanowiąca układ zamknięty o własnej tożsamości będącą podstawą poczucia odrębności wobec innych

Socjologia jako nauka 1. Traktuje społ jako uporządkowany zbiór ludzi posiadający prawidłowości i powtarzalne cechy 2. Odróżnia się od wiedzy potocznej metodami zdobywania wiedzy sposobami funkcjonowania i uzasadnienia twierdzeń oraz korzystania z rezultatów badań 3. Analizy zjawisk i procesów społ. oparte są o określone procedury (metoda naukowa) * twierdzenia uzasadniające empirycznie * uogólnienia funkcjonują w formie praw społ *język opisu jest precyzyjny, treść pojęć jest ustalona *unikanie ocen i wartościowania *podstawowe pytania organizujące proces poznawczy tj. jak jest, dlaczego tak jest, jak będzie, co zrobić aby zmienić stan obecny

Struktura organizacji 1. ogólna *teoria struktur społ *teoria zmian społ 2. szczegółowa *soc rodziny, miasta, przemysłu, pracy, kultury, wiary, moralności, organizacji

Funkcje socjologii 1. teoretyczne 2. praktyczne * diagnostyczna *prognostyczna *socjotechniczna

Przedmiot i zakres badań soc 1. kolejny etap soc w ramach soc ogólnej 2. współczesnych przemian społ *zaawansowany podział praw *powstanie dużej ilości organizacji opartej o sformalizowane normy prawa *praca zawodowa oparta o reguły kontaktu i zasady techniczno-organizacyjnego *rozdział pracy zawodowej od życia rodzinnego i domowego

Przyczyny wzrastającego stopnia zorganizowania społ
1.Aby skutecznie działać ludzie współcześnie muszą się organizować 2. Organizacje obejmujące najwyższe funkcje społ *produkcję dóbr materialnych *utrzymanie porządku *kształcenie i wychowywanie nowych pokoleń *ochrona zdrowia *wypoczynek *załatwianie spraw osobistych rodzinnych 3. Skuteczność działań jednostki wzrasta jeśli ma wsparcie organizacji

TYPY I CELE BADAŃ
Typy badań *opisowe celem jest uzyskanie naukowego potwierdzenia tez o jakimś fakcie lub zjawisku społ *wyjaśniające poszukiwanie odpowiedzi na pytanie „dlaczego” *praktyczne zastosowanie uzyskanej wiedzy w celu dokonania zmian w obszarze badanych zjawisk społ

Metody badań 1. Metody i techniki zbierania badań *obserwacje (zewn i wewn) *ankiety i sondaże * pytanie o fakty, o opinie, otwarte, zamknięte, sugerujące, błąd manipulacyjny, ilość inform poszukiwanych w jednym pytaniu *gromadzenie autobiografii i wypowiedzi osobistych *gromadzenie dokumentów 2. Metoda opracowania materiałów *met statystyczne *analiza treści wypowiedzi i dokumentów *sprawozdania z badań 3. Metoda interpretacji *met historyczna *analiza porównawcza *analiza genetyczna, strukturalna, funkcjonalna.

WŁADZA ORGANIZACJI
Władza – relacje między podmiotami społ (jednostkowym, grupowym) oparta o zasadę zależności tj. możliwości wywierania wpływu na zachowanie podmiotu społ niezależnie od jej woli
Źródła władzy *przymus *nagradzanie *władza prawa *władza kompetencji *władza odniesienia
Rodzaje władzy *władza stanowiska (pozycji w organizacji) czyli uprawnienia i możliwości wpływania na ludzi przypisane do zajmowanego stanowiska w organizacji *władza osobista (autorytet) władza oparta na identyfikacji z osobą kierownika, wynika z przeświadczenia podwładnych o niezwykłej sile charakteru czy intelektu przywódcy

BIUROKRACJA JAKO FORMA SPRAWOWANIA WŁADZY
Biurokracja to racjonalny system sprawowania władzy w organizacji umożliwiający przewidywanie zachowań organizacji a w miejsce sympatii, łaski lub innych emocji kierowników stawia regułę bezosobowego prawa i wiedzy specjalistów od zarządzania (kult racjonalności, wiedzy i reguł prawa) M. Weber (typ idealny biurokracji)
Znaczenie terminu biurokracja *typ zarządzania w którym decydującą rolę odgrywa aparat adm *grupa urzędników pełniących funkcje adm w organach *negatywna ocena sposobu funkcjonowania organizacji (biurokratyzm) *typ organizacji wyróżniony ze względu na model sprawowania władzy w organizacji
Zasada funkcjonowania organizacji *rozczłonkowanie celów organizacji na elementarne operacje *standaryzacja metod zarządzania *bezosobowość *kompetencja *ciągłość działań i możliwość ich przewidywania *hierarchiczna struktura organizacji i zasada jednoosobowego kierownictwa *oddzielenia prawa własności od funkcji zarządzania
Dysfunkcjonalność biurokracji jako formy sprawowania władzy 1. zachowanie rozwoju osobowości uczestników organizacji, sztywne procedury odzwyczajenia się od samodzielnego myślenia 2. konformizm i stadne myślenie – władza wie lepiej 3.zachamowanie inicjatywy podwładnych – im więcej jest reguł i przepisów, tym bardziej ludzie zatrudnieni w aparacie do wymaganego minimum 4.heterogonia celów organizacji – cele cząstkowe będące środkami do osiągnięcia celów głównych organizacji stają się celami autonomicznymi 5.błęden koło biurokracji – biurokracja jest bezradna wobec nowych nie przewidzianych w przepisach sytuacji 6. kryzys kontroli wewnętrznej – specjalizacja zawodowa uniemożliwia kontrolę przez jednego przełożonego 7.marnowanie podziału klasyfikacji i zdolności ludzi wybitnych. Sukcesy zawodowe związane są z miejscem w hierarchii 8.prawo Parkinsona wzrost adm niezależnie od ilości zadań jakie ma adm rozwiązać

KIEROWANIE I STYLE KIEROWANIA
Kierowanie jest działaniem skierowanym na innych z zamiarem wywołania określonych zachowań i czynności związanych z realizacją celów organizacji. Podstawą kierowania jest posiadanie władzy *władza stanowiska (pozycja w organizacji) *władza osobista (autorytet)
Role kierownika *społeczna *informacyjna *decyzyjna
Funkcje kierownika *planowania *organizowanie *motywowania *kontrolowania
Determinanty procesu kierowania *wewnętrzna wielkość organizacji, jej struktura zasoby, cele i zadania *zewnętrzna środowisko społ w jakim działa organizacja *cechy osobowościowe kompetencje kierownika i podwładnych
Techniki kierowania *przymus (kary i nagrody) *wykorzystywanie formalnych uprawnień *przekonywanie *partypacja w kierowaniu *manipulacja

Styl w miarę jednorodny, charakterystyczny dla zwierzchnika, sposób postępowania w różnych sytuacjach.
Determinanty stylu kierowania 1. psycho-społeczne *osobowość *wzory społ i kulturowe 2. Organizacyjne *właściwości struktury organizacji
Kryteria stylów kierowania * wg sposobu decydowania *wg orientacji kierownika
Style kierowania *autokratyczny *liberalny *demokratyczny

KOMUNIKOWANIE SIĘ W ORGANIZACJI
Komunikacja z łac. Communico ozn uczynić wspólnym, mieć coś z kimś
Komunikowanie się polega na przekazywaniu wiadomości, porozumiewaniu się
Komunikacja proces wysyłania i odbierania informacji w formie symbolicznej, który dochodzi do skutku ze wzgl na ogół predyspozycji i umiejętności człowieka pozwalających porozumieć się z innymi
Komunikowanie się w organizacji dynamiczny i wielokierunkowy system relacji interpersonalnych oparty o przekaz informacji wśród pracowników, jednostek organizacyjnych i ich otoczenia, zawierający określone wzory tworzenia, przesyłania, interpretowania wiadomości i zasad współpracy, pozwalający optymalnie wykorzystać zdolności i umiejętności pracowników oraz osłabiać zachowania, które obniżają efektywność systemu organizacji
Funkcje komunikacji *przełamanie barier wzajemnej nieufności *stwarzanie klimatu współpracy i dyskusji *zwiększenie wzajemnej akceptacji członków w zespole * lepsze rozumienie ról pełnionych w zespole i wzajemnej odpowiedzialności za ustalenia i realizację celów *zwiększenie skuteczności i efektywności działań jednostek i zespołów *kształcenie wzorów przekazywania i interpretacji informacji
Właściwości komunikowania się *największy zasięg *hierarchiczny układ *relacje między uczestnikami mają charakter formalny, obligatoryjny i organizacyjny *reguły postępowania mają podstawy prawne *planowość, zadaniowość i specjalizacja
Typy komunik *werbalna -> kom pośrednia i bezpośrednia *niewerbalna
Komunik w organizacji *komunik wewn orgaizacji (pomiędzy pracownikami -> przełożony -> podwładny) *kom z otoczeniem zewn (kontrachenci, klienci, dystrybutorzy)
Typy sytemu komunik w Administr *formalny – określony organizacyjnie przepływ informacji wg określonego porządku, reguły, planu *nieformalny – organizacyjnie nie wyznaczony, brak porządku, różne kierunki przepływu, związany z nieformalnymi kontaktami zadaniowymi
Typy komunik organizacyjnego *informacyjne *decyzyjne *persfrazyjne
Kierunki komunik się w organizacji *pionowe *poziome
Model Lasswela *Nadawca (kto mówi?) *Komunikat (co mówi?) *Kanał (za pośrednictwem jakiego kanału mówi?) *Odbiorca (do kogo mówi?) *efekt (z jakim skutkiem mówi?)
Podstawowe umiejętności w komunikow się *zdolność wyrażania własnych myśli *umiejętność słuchania *umiejętność romumienia czytanego tekstu *umiejętność pisania sprawozdań, referatów *umiejętość wysyłania i interpretacji sygnałów niewerbalnych

Struktura organizacji

NADAWCA

*intencja (zamiar, myśli uczucie)
*kodowanie (przekład zamiaru, myśli uczucia – na informacje, przekształcenie w symboliczną postać)
*wiadomość (informacje przekazywana w postaci sygnałów)

Kanał przekazywania, szum informacyjny i fizyczno - psychologiczny

ODBIORCA
*odbiór wiadom (aktywna reakcja na sygnały)
* odkodowanie (nadawanie znaczenia odebranej wiadomości)
*interpretacja (intencje jakie odbiorca przyjmuje od nadawcy)


Przedmiotem socjologii organizacji są społeczne uwarunkowania oraz skutki ludzkich działań które tworzą z pojedynczych osobników ludzkich całości społeczne o uporządkowanym charakterze zwane organizacją.
Istotą s.o. jest to że stanowią specyficzne struktury społ które cechują się następującymi właściwościami: 1. każda organizacja składa się ze specyficznych dla siebie elementów 2. istnieją wewnętrzne współzależności pomiędzy tymi trzema elementami, właściwe tylko tej organizacji 3.Orgamnizacja zawsze stanowi specyficzny system informacyjny który związany jest z właściwymi dla tej relacji oraz właściwościami poszczególnych elementów które potrafią nadać oraz odebrać przetwarzać i rozumieć określone informacje przekazywane w organizacji 4.Organizacje zawsze funkcjonują jako struktury celowo-zadaniowe w których istota sprowadza się do *formowania zadań i celów organizacji jako całości *zadania właściwe dla poszczególnych elementów konstytuujących daną organizację *organizacje zawsze funkcjonują jako względnie autonomiczne całości * całości te musza mieć względnie jednolity charakter czyli stanowić w całości porządek
Organizacja to zjawiska społ które wynikają przede wszystkim z działań ludzkich związanych z realizacją potrzeb, interesów i celów jednostek zbiorowości ludzkich. S.o. zajmuje się przede wszystkim więc badaniem zasadniczych uwarunkowań powstawania i rozwoju organizacji, ponadto zajmuje się metodami i technikami wpływania na ich funkcjonowanie czyli sterowania nimi. Zajmuje się również badaniami patologicznych form wpływania na organizację czyli socjo i psychomanipulację.
S.o. należy odróżnić od jej pokrewnej dziedziny zwanej socjologią zarządzaia. Istotą s.o. jest badanie mechanizmu funkcjonowania specyficznych struktór zwanych organizacjami.

Zasadnicze rodzaje organizacji
1. podstawowe właściwości struktur organizacji – należą do nich swoiste systemy społ analogiczne do takich jak grupy społ, społeczności, instytucje w sensie organizacyjnym. Cechują się one w swym funkcjonowaniu następującymi właściwościami: *specyficznymi dla siebie celami i zadaniami *metodami i technikami ich realizacji *określonymi rolami społ związanymi z realizacją tych zadań. Role społ sa pojmowane tu jako prawa i obowiązki określonych członków organizacji *każda organizacja posiada system stancji *każda organizacja w związku z tym wytwarza swoistą świadomość organizacyjną oraz kulturę organizacyjną, czyli sposób myślenia o organizacji i w organizacji
2. Do podstawowych rodzajów struktur organizacji zaliczamy:
PODZIAŁ I *formalne czyli takie które funkcjonują w organizacji o uporządkowaną, względnie spójną i wyrażoną mniej lub bardziej bezpośrednie normy i wartości oraz postępowania członków danej organizacji * nieformalne które nie posiadają określonych reguł funkcjonowania i zachowania członków
PODZIAŁ II *legalne to takie które posiadają zewnętrzną akceptację w odniesieniu do swoich celów, zadań, czyli posiadają zewnętrzną sankcję *nielegalne to takie organizacje które funkcjonują bez przyzwolenia zewnętrznego lub których metody funkcjonowania nie pozyskują pozytywnej sankcji społ
PODZIAŁ III *wertykalne to takie które funkcjonują w oparciu o pionowe uporządkowanie relacji pomiędzy ich elementami są to zawsze struktury o charakterze hierarchicznym *horyzontalne czyli takie których zróżnicowanie ma charakter płaski tzn że poszczególnym elementom przysługują podobne uprawnienia a różnią się pomiędzy sobą pełnieniem określonych funkcji, ról co nie wiąże się z zajmowaniem wyższych bądź niższych pozycji
PODZIAŁ IV *organizacje pierwotne to takie które powstają w sposób spontaniczny na drodze samo organizacji tzn bezcelowej i bez świadomej działalności organizacji człowieka *organizacje wtórne to takie które powstają w celu realizacji określonych zadań w dwojakim charakterze 1)powstają w wyniku oddziaływania zewnętrznych sytuacji lub osób które skłaniają jednostki zbiorowości do określonego postępowania 2) w zbiorowości pojawia się przywódca który formuje cele i skłania ludzi do ich realizacji przedstawiając je bądź jako ich cele bądź cele szerszych zbiorowości

Społeczne determinanty organizacji
1. determinacja gospodarcza – związane są z uwarunkowaniem materialnych możliwości funkcjonowania rzeczywistości społ jako całości . Każda organizacja w zróżnicowanym stopniu wchodzi w różnorodne relacje ze strukturami gospodarczymi ze względu na konieczności uzyskiwania materialnych środków do naszej egzystencji, relacje te mogą mieć charakter bezpośredni, legalny i formalny, bezpośredni i nielegalny, pośredni legalny i pośredni nielegalny
* instytucje społ to takie wytwory życia społ materialne i świadomościowe które warunkują funkcjonowanie organizacji działając jako zewnętrzne regulatory. Do podstawowych instytucji o charakterze materialnym zaliczamy tzw. organizacje regulacyjne. Instytucje jako regulatory świadomościowe które kontynuując różne formy wiedzy i świadomości społ #wiedza potoczna czyli taka którą ludzie uzyskują z toku codziennego życia a której zdobycie nie wymaga żadnych umiejętności #świadomość moralna czyli te wszystkie informacje które nabyliśmy w stosunkach z innymi ludźmi a które odnoszą się do naszych zachowań w stosunku do innych jednostek zbiorowości i organizacji w których uczestniczyliśmy oraz społeczeństwa jako całości #wiedza moralna uczy odróżnienia zachowań ocenionych pozytywnie #wiedza i wiara religijna #prawo #literatura, sztuka #ideologia i świadomość polityczna #wiedza filozoficzna #wiedza naukowa Struktury społ czyli istniejące w danym społ niezależnie od woli i świadomości jednostek zbiorowości i inne elementy życia społ jako czynniki kierujące określamy rodzaj organizacji.
*-//-materialna – do tych czynników warunkujących zachowania ludzkie a w efekcie funkcjonowanie organizacji zaliczamy wszystkie takie wytwory ludzkiej aktywności które służą zaspakajaniu biologicznych potrzeb człowieka lub też funkcjonują w charakterze środków służących wytwarzaniu materialnych czynników pracy ludzkiej.
*-//-psychiczne
Środowisko organizacyjne to specyficzny aspekt szerszego środowiska zwanego społeczeństwem, które stanowi wszystkie zjawiska, procesy, struktury społ oraz efekty z ich istnienia i funkcjonowania, które warunkują sytuacje i funkcjonowanie jednostek jako członków organizacji oraz organizacji jako takich.
Środowisko organiz dzieli się na:
1. zewnętrzne czyli te wszystkie zbiorowości i grupy społ których jednostka nie jest członkiem a które wpływają na jej sytuację oraz funkcjonowanie organizacji do której należy.
Otoczenie zewn posiada 2 zasadnicze aspekty *realny tzn istniejące i rzeczywiście odziaływujące elementy otoczenia *potencjalny czyli taki który aktualnie nie wpływa na organizację ale może wpłynąć na jej członków bądź na samą organizację w bliższym lub dalszym czasie
Środowisko zewn to przede wszystkim takie zjawiska jak *poziom i charakter zależności danej organizacji od struktur i organizacji zewn *charakter tzw otoczenia bezpośredniego i pośredniego *otoczenie kompatybilne bądź nie z naszymi celami i potrzebami *oddalenie czyli otoczenie konkurencyjne *otoczenie naturalne *otoczenie sztuczne
2. wewnętrzne to specyficzna struktura elementów i właściwości które tworzą *skład organizacyjny czyli struktura personalna, demograficzna, kulturowa, psychospoł, odnosząca się do potrzeb motywacji postaci i osobowości *hierarchie organizacyjne oraz struktura ról organiz czyli specyficzny dla organizacji rodzaj i zakres zadań oraz uprawnień związanych z miejscem zajmowanym przez jednostkę w organizacji *formalne i nieformalne podstruktury organizacji *poziom zewnętrzny spójności organizacji *sprzeczności i konflikty wewęt *zasoby materialne organizacji *cele i zadania organizacji *wielkość organizacji.