Społeczeństwo, rzeczywistość społeczna

Społeczeństwo, rzeczywistość społeczna, społeczny wymiar funkcjonowania i obecności jednostki jest przedmiotem zainteresowania wielu dyscyplin wiedzy naukowej, jakich, jak interesujących się tym przedmiotem i jak różnych od jego socjologicznego ujęcia i prezentacji w postaci teorii socjologicznej.

Każdy człowiek żyje i tworzy społeczeństwo i każdy człowiek jakoś sobie to społeczeństwo wyobraża i określa, ponieważ jest jego integralną częścią. Jest częścią rzeczywistości społecznej, w której funkcjonuje, przebywa, rozwija się, w której żyje. Każdy z nas bowiem zajmuje dane miejsce w społeczeństwie czy też strukturze społecznej jako sieci złożonych stosunków, których podmiotami są ludzie. Bo to właśnie ludzie i ich obecność są przedmiotami zainteresowania wielu dyscyplin wiedzy naukowej.

Warto byłoby zacząć od przybliżenia znaczenia "społeczeństwa" w ujęciu socjologicznym i prezentacji społeczeństwa w postaci teorii socjologicznej. Otóż socjologia ogólna od samego początku wyodrębnienia się socjologii jako nauki o społeczeństwie rozwijała dwie teorie o powszechnym zasięgu mianowicie pierwszą jest teoria struktur społecznych, nazwana także teorią społeczeństwa, która stara się uogólnić wyniki badań nad różnymi formami zbiorowego życia ludzi i ustalić jego ogólne prawa. Studiuje ona elementy składowe grup i zbiorowości wszelkiego rodzaju oraz zasady ich budowy. Drugą jest teoria zmian, która uogólnia badania nad zjawiskami i przemianami zachodzącymi w różnych grupach i zbiorowościach. Jej punktem wyjścia są opisy przebiegu procesów i zmian, do których można zaliczyć między innymi opisy zmian zachodzących w danej zbiorowości. Każda z tych teorii dotyczy człowieka, jego funkcjonowania i obecności w społeczeństwie a dokładniej jego aktywności.

Właśnie "ludzka aktywność" powoduje zainteresowanie się nią wielu dyscyplin naukowych, które na ową aktywność będą patrzeć ze swojego punktu widzenia. Na przykład ekonomia, w dużym uproszczeniu, interesować się będzie przede wszystkim relacją pomiędzy kosztami a efektami ludzkich działań, będzie więc spoglądała na nie z punktu widzenia gospodarowania ograniczonymi zasobami i wykorzystania ich z jak najlepszym pożytkiem dla działających podmiotów. Nauki polityczne bardziej będą interesowały się tymi aspektami ludzkich działań, które zmieniają obecne i przewidywane postawy innych podmiotów albo też są przez nie zmieniane. Ostateczna konkluzja z nauk politycznych stawia ową naukę obok takich pojęć jak : władza, dominacja czy wpływy. Do tego rodzaju nauk zaliczyć można także historię, która głównie zajmować się będzie czynami człowieka jakich dokonał w przeciągu stuleci czy też etnografii, etnologii a także prawoznawstwa.

Jeżeli chodzi o nauki, które jeszcze bliżej współpracują z socjologią i których badania i teorie są bardzo znaczące w nauce o człowieku, społeczeństwie czy rzeczywistości społecznej jest psychologia, a dokładniej jeden z jej działów zwłaszcza psychologia społeczna. Psychologia społeczna zajmuje się badaniem sytuacji społecznych, które wpływają na zachowanie się ludzi. Przedmiotem tej nauki jest wpływ, jaki wywierają ludzie na poglądy i zachowanie innych ludzi. Nauka ta dotyka takich zagadnień jak konformizm, czyli wpływu jaki człowiek wywiera na drugiego człowieka lub grupę, który ma związek ze zmianami ich postaw wobec jakiegoś zdarzenia czy też może poglądu, który także jest zainteresowaniem socjologów. Bada także rolę, jaką spełniają w życiu społecznym środki masowego przekazu. W odróżnieniu od myśli socjologicznej psychologia społeczna większy nacisk kładzie na zachowanie się ludzi w określonych sytuacjach.

Następną nauką, której przedmiotem jest człowiek, na pewno będzie filozofia. Każdy z działów filozofii zajmuje się różnymi aspektami, które dotyczą jednostki. Ontologia jest jednym z działów filozofii, która zajmuje się zagadnieniami bytu, istnienia. Ontologiczne zagadnienia socjologii to zagadnienia istoty czy też natury rzeczywistości społecznej. Tadeusz Szczurkiewicz wyróżnia cztery podstawowe stanowiska ontologiczne w ujmowaniu rzeczywistości grupy społecznej mianowicie
- Stanowisko konsekwentnego nominalizmu, nazwa "grupa społeczna" to skrót oznaczający, że pewna ilość jednostek zachowuje się w określony sposób.
- Stanowisko fikcjonizmu, dla którego grupa społeczna jest skrótem słownym.
- Modalizm genetyczny, według którego grupa społeczna nie posiada bytu samoistnego tylko jest świadomością "my".
- Realizm socjologiczny, dla którego grupa jest swoistą rzeczywistością i niesprowadzalną do cech jednostek.

Myśleć socjologicznie, to rozumieć otaczających nas ludzi, ich pragnienia i marzenia, błędy i sukcesy. Z większym zainteresowaniem spogląda się na inne otaczające nas osoby. Bardziej zaczyna się szanować ich prawo do tego, co sami sobie bardzo cenimy. Tym co odróżnia socjologię od innych nauk społecznych, jest charakterystyczne tylko dla niej poszukiwanie praw zjawisk zachodzących "między ludźmi", badanie struktur jako wzajemnym przyporządkowaniu sobie ludzi w zbiorowościach i praw przyporządkowania elementów składowych zbiorowości jako całości. Socjologię interesuje to, co jest specyficznie "społeczne", więc głównym przedmiotem zainteresowania socjologii są zawsze zbiorowości ludzki, całości tworzące się ze wzajemnych oddziaływań ludzi dążących do zaspokajania swoich potrzeb.