Pedagogika społeczna -radlińska ,migracje, golobalizacja

Podstawowe założenia z pedagogiki społecznej:
Twórcą pedagogiki społecznej ? jest Helena Radlińska, która nadała naukową rangę pedagogice społecznej.
Dookreśliła przedmiot zainteresowania pedagogiką społeczną, definiując pojęcia p. społ. wzór, siły społeczne, wady i zadania p. społ. Wychodziła z założenia, że pedagogika społeczna ma charakter i jest nauką typowo praktyczną, której przedmiotem zainteresowania jest wzajemna relacja pomiędzy jednostką a jej środowiskiem. Z jednej strony jest to wpływ warunków bytowych i kulturowych na funkcjonowanie człowieka w różnych fazach jego życia. Natomiast z drugiej strony jest to wpływ jednostek na zapewnienie bytu pewnym wartościom w środowisku poprzez ich przyjęcie i realizację.
Według Radlińskiej jednostka przekształca to środowisko - siłami tego środowiska w imię przyjętego ideału.
Pedagogika społeczna jest stosunkowo płynna i młoda. Jest to dziedzina rozwijająca się, więc trudno podać jej definicje. Głównym przedmiotem zainteresowania ped. społ. jest zależność między jednostką a środowiskiem.
?Jednostka przekształca środowisko siłami tego środowiska i jej własnymi.?
Radlińska rozumie swoiste rozumienie działalności wychowawczej - jako uruchomienie sił społecznych w dążeniu do ulepszenia środowiska, dynamicznymi działaniami jednostki, która przy pomocy grup społecznych wzmacnia odkryte siły społeczne. Działalność wychowawcza
i funkcjonowanie jednostki należy rozpatrywać w kontekście grupy społecznej.
Na zakres wychowania składa się: ( 3 płaszczyzny)
? Pielęgnowanie wzrostu, wyrównywanie braków organizmu - to proces biologiczny przebiegający z jej wzorcem. Rola wychowawcy to stworzenie takich warunków, aby ten samoistny proces przebiegał bez zahamowań . Wychowawca usuwa pewne trudności i uzupełnia braki.
? Wrastanie w społeczeństwo ( procesy socjalizacyjne, społeczna) - wchodzenie w grupy społeczne. Człowiek zakorzenia się i rozkrzewia. Wychowanie to stworzenie takich warunków, aby grupy społeczne przygarnęły ta jednostkę. Nie chodzi tutaj o przystosowanie, ale stworzenie takich warunków do których jednostka ma się przystosować.
? Wprowadzanie jednostkę w wartości ( kulturowa) - tworzenie takiej atmosfery, aby jednostka mogła dostrzec wartości oraz dobra kulturowe tkwiące w danym środowisku
Konsekwencje wynikające z tego ujęcia:
wychowanie przebiega przez całe życie, przesuniecie wychowania zamierzonego na wychowanie niezamierzone czyli podstawowe zadanie wychowania polega na przekształcaniu wpływów niewychowawczych na oddziaływania wychowawcze wśród tych osób, które bezpośrednio lub pośrednio kierują instytucjami ludzkimi. ( należy ukierunkować potencjalne działania człowieka na działania wychowawcze. Działanie wychowawcze jest wszędzie).
Podkreśla wadę samowychowania i samokształcenia- podstawowym oddziaływaniem wychowawczym jest wzbudzenie motywacji wychowanka do jakiegoś postępowania.
Proces wychowawczy traktuje jako interakcję wzajemnych oddziaływań ze strony środowiska i strony jednostki.
Cel wychowania - przetwarzanie środowiska opierające się na ideałach i siłach ludzi, którzy przebywają w tym środowisku.
Zadania ;
? warto zachęcać i motywować do wejścia w środowisko szersze,
? zadbanie o to by coraz więcej elementów środowiska niewidzialnego wchodziło w skład subiektywnego,
? dokonywanie zmian w postawach, z biernej w czynną, twórczą.
? Radlińska ogromna wagę przypisuje elementom niewidzialnym.
Radlińska swoje rozumowanie wychowania i środowiska zawarła w koncepcji sił społecznych.
Siły społeczne ? są to utajone i widzialne wartości, które tkwią w środowisku ale i osobach, które w tym środowisku bytują. Opiera się ona na założeniu, że nie ma takiej grupy, która nie posiadałaby tych zasobów. Zasoby te jednak trzeba odkryć, wyzwolić i wykorzystać.
Wg. Radlińskiej - Kompensacja społeczna- korygowanie życiowych procesów biologicznych czy społecznych poprzez meliorację środowiska ( przekształcanie środowiska i wyszukiwanie w nim tego co dobre).
Przykłady:
a). Rodzina zastępcza lub opiekuńcza, w której umieszczone zostało osierocone dziecko.
b). Klub młodzieży, stający się ?drugim domem? młodego człowieka.
c). Kurator sądowy sprawujący opiekę nad wykolejającym się nieletnim, którego rodzice nie mogą zapewnić właściwej opieki wychowawczej.
d). Dom rencistów dla osamotnionych osób starszych.
Zadaniem Radlińskiej przed podjęciem czynności kompensacyjnych należy określić wzór i wzorzec ( określić jak być powinno, jak funkcjonować.Wzór i wzorzec był rozwijany przez Aleksandra Kamińskiego.
Wzór ? struktura, która ujmuje regularność rzeczywistych ludzkich zachowań lub funkcjonowania danej instytucji.
Wzorzec ? są to cechy pożądane ludzkiego zachowania czy też funkcjonowania instytucji. Wzorzec jest niezbędny do przekształcania wzoru.
Metoda indywidualnego przypadku ? twórczyni Mary Richmond.
W Polsce stosowana w pedagogice społecznej za sprawą Heleny Radlińskiej. Radlińska do metody indywidualnego przypadku dołączyła metodę grupowa i środowiskową.
Zdaniem Radlińskiej pedagogika społeczna ma charakter normatywny, wartościujący i praktyczny. Od innych nauk odróżnia ja właśnie to, że jest nauka wartościującą i normatywną. Ped. Społ. wartościuje środowisko pod kątem realizacji pożądanych i niepożądanych wartości wychowawczych.
Radlińska ostatni okres swej działalności poświęca na przekazanie podstaw teoretycznych pedagogiki społecznej.- szkoła łódzka. ( uczniowie Kamiński, Wroczyński, Lepalczyk i Jarymowicz).
W pedagogice społecznej dokonuje się oceny środowiska z perspektywy jego znaczenia dla osiągnięcia celów wychowawczych.
W pedagogice społecznej ocenia się jak dane środowisko utrudni lub uniemożliwi osiągnięcia celów wychowawczych.
Cel wychowawczy realizowany razem z wzorcem ? przyjętego ideału.
Przedmiot zainteresowania pedagogiki społecznej :
Pedagogika społeczna staje się teorią kształtowania środowiska, zajmuje się środowiskiem życia jednostek, grup społecznych do których przynależy jednostka a także instytucjami celowo powołanymi do realizacji zadań wychowawczych.
Te elementy, które nie mają intencjonalnej funkcji wychowawczej, traktowane są jako te, które trzeba w miarę możliwości i potrzeb przekształcić w intencjonalną pracę wychowawczą ( osiedla mieszkalne, place zabaw).
Pedagogika społeczna przyjmuje szeroką definicję wychowania ? wykracza przez to poza tradycyjne jego rozumowanie wychowania ( jako układu, instytucji, organizacji, środowiska ? bezpośrednio i celowo związane z wychowaniem) poszerzając o elementy pełniące funkcję nie intencjonalną czyli środowisko wychowawcze.
Węższe- pedagogika społeczna to teoria pracy socjalnej.
Funkcja nie intencjonalna czyli środowisko wychowawcze ? zakłada, że efekt wychowawczy jest wypadkową, zarówno celowych i planowanych działań jak i działalności spontanicznej, naturalnej także powodującej zmiany zachodzących w osobowości jednostek w różnych sytuacjach życiowych.
W pedagogice społecznej przyjmują się komplementarny charakter oddziaływań celowych i naturalnych.
Wychowanie zintegrowane ? obejmuje całokształt oddziaływań intencjonalnych i nie intencjonalnych .
3 typy oddziaływań wychowawczych:
? bezpośredni kontakt jednostki i wychowawcy
? wychowanie zespołowe w grupie. Jednostka wychowuje się w zespole. Kumulacja osobowości pożądanej w roli zucha,
? wychowanie, które polega na ulepszaniu środowiska siłami tego środowiska np. kółka zainteresowań w czasie wolnym.
Ogólny charakter pedagogiki społecznej:
1. charakter opisowy ? wpływa na to uwarunkowanie danej dziedziny rzeczywistości wychowania, wzajemnym wpływem jednostki i środowiska, uwarunkowanie przekształcone przez siły ludzkie, przy czym w opicie w pedagogice społecznej większe znaczenie zyskuje koncentracja na relacji środowiska bezpośredniego, subiektywnego i niewidzialnego w stosunku do rozwoju jednostki.
Uwarunkowanie wychowawcze w pedagogice społecznej - 3 płaszczyzny:
a. płaszczyzna makrospołeczna :
? kontekst znaczeniowy dla kształcenia ideału wychowania - ideologia
? cechy i wartości przekazywane w danym narodzie, - ustrój społeczno ? polityczny
? mniejszości narodowe ich język, kultura, religia, - poziom i charakter pracy
? warunki gospodarcze, ekonomiczne, materialno ? bytowe - poziom urbanizacji
? zjawiska patologiczne - szkolnictwo,
? uwarunkowania demograficzne ? migracje ludzkości, wiek - poziom i nasilenie zjawisk pożądanych
? uwarunkowania naukowo ? techniczne ? poziom nauki, rozwoju, techniki, struktury
b. płaszczyzna mikrospołeczna:
? mikrospołeczne uwarunkowania wychowania sytuują się w środowisku życia jednostki.
Wychowanie jako proces i rezultat procesu : cechy wychowania:
? wychowanie trwa przez całe życie
? wychowawcą jest każdy , kto wywiera intencjonalny wpływ na jednostkę
? samowychowanie i samokształtowanie - wybór wartości przez wychowanka
c. płaszczyzna mezospołeczna
2. charakter - element fraksologiczny - modyfikacja środowiska w celu osiągnięcia korzystnego układu sytuacji sprzyjających pomyślnemu rozwojowi i funkcjonowaniu jednostki.
Wyjściową koncepcją środowiska w pedagogice społecznej jest koncepcja kręgów środowiskowych Józefa Pietera.
Środowisko ? według pedagogiki społecznej - fraksologiczne środowisko ? ogół grup i jednostek z którymi osoba styka się trwale lub sporadycznie, osobiście lub pośrednio, prywatnie lub publicznie.
Radlińska proponuje odróżnić środowisko od otoczenia. Środowisko ma cechę względnej stałości czasowo ? przestrzennej, natomiast otoczenie jest strukturą zmienną, stałą, krótkotrwałą. Środowisko jako zespół warunków trwałych proponuje określone zmiany w psychice.
Cechy środowiska w pedagogice społecznej:
? środowisko jest strukturą zewnętrzną względem jednostki przy czym zwraca się uwagę na środowisko wewnętrzne ( osobowość jednostki, temperament, motywacje przekonania, normy, indywidualna hierarchia wartości). W pedagogice społecznej przy analizie efektu rozwoju jednostki przyjmuje się indywidualistyczną koncepcję środowiska ? jak środowisko odbierane i przyjmowane jest przez jednostkę.
? W środowisku zwraca się uwagę na siłę bodźców środowiskowych, częstotliwość ich pojawiania się ? zawsze postrzegane są w kontekście mechanizmów jednostki. Każda jednostka kształtuje swoisty charakter jednostki pomiędzy nasileniem i częstotliwością bodźców a ich bezpośrednim znaczeniem dla rozwoju osobowości. Środowisko uspołecznione tworzą zespoły systemów zamierzonych, niezamierzonych.
? Środowisko jest strukturą dynamiczną ? historycznie zmienną, o zróżnicowanej sile, oddziaływania. Środowisku przypisuje się zadanie twórczego oddziaływania na jednostkę i grupę. Środowisk w pedagogice społecznej jest płaszczyzną realizacji celów indywidualnych i zbiorowych.
Środowisko wychowawcze ? jest to środowisko o elementach celowo i nieintencjonalnie ukierunkowanych na wywoływanie wpływów na osobowość wychowanka. W ramach środowiska zwraca się uwagę na sytuacje społeczne, które mogą pełnić funkcje wychowawcze, pewne czynniki i procesy bezpośrednio oddziaływają na wychowanka.
Według Radlińskiej Środowisko wychowawcze ?(życia jednostki)- jest to ogólny zespół warunków przyrodniczych, kulturowych, społecznych wytworzonych przez pracę ludzką, ale też stosunki między ludźmi, zalicza również osoby działające w środowisku oraz działanie czynników intencjonalnych.
Środowisko wychowawcze ? tam żyje jednostka i czynniki, które działają na jednostkę.
Rodzaje środowiska:
? Środowisko bliższe ? bezpośrednie
? Środowisko dalsze ? śr. lokalne, śr. globalne
? Środowisko obiektywne ? takie po które jednostka sięgnąć może
? Środowisko subiektywne ? takie z którego jednostka faktycznie korzysta, to co faktycznie na jednostkę oddziaływuje
? Środowisko materialne ? bytowe
? Środowisko niematerialne ? np.: idee, przyzwyczajenia, więzi moralne, obyczaje.
Dla rezultatu jednostki mówi się o krzyżowaniu obu środowisk ? materialnego, niewidzialnego.
Według R.Wroczyńskiego ? sytuacje społeczne, które pełnią funkcje wychowawcze:
? Sytuacja wychowawca ? inicjonowa przez szkołę
? Sytuacja wychowawca w ramach pozaszkolnych instytucji wychowawczych
Sytuacje społeczne wspomagające rozwój wychowanków , oraz zaspokajają potrzeby wychowanków
? Sytuacja bezpośredni udział wychowanka w życiu społecznym ? dobrowolnie
Środowisko lokalne jako element środowiska wychowawczego:
1. gromada ludzi zamieszkujących ograniczone i względnie zajmowane terytorium posiadających wspólną tradycję, wartości, symboli
2. instytucje usługowe i kulturowe
3. elementy subiektywnego usytuowania ? poczucie jedności, odrębności, wspólne działanie, przynależności, wewnętrzne bezpieczeństwo
Kierunki działań - zmierzające do przekształcania środowiska lokalnego w typowe środowiska wychowawcze umożliwiają realizację celów edukacyjnych, opiekuńczych, socjalnych:
1. konserwacja ? ochrona, pielęgnowanie rozwoju, pomoc w rozwoju , upowszechnianie rozwoju, dążenie do ich przyswajania u młodego pokolenia
2. kataryzacja ? eliminacja elementów szkodliwych w środowisku, niesprzyjające dla optymalnego rozwoju jednostki
3. kompensacja ? rozwijanie i kształtowanie tych elementów w środowiskach, które mogą być wartościowane, działania profilaktyczne i asekuracyjne
4. ratownictwo ? występuje gdy określone patologie społeczne zagrażają bezpośrednio dzieciom i młodzieży
5. stymulacyjna ? dla dobra jednostki i grupy społecznej dokonuje się pobudzenia wartości tkwiących w środowisku
6. opiekuńcza ? często o charakterze kompensacyjno ? wyrównawczym
Zadania pedagogiki społecznej:
1. Przekształcanie i modyfikowanie środowiska ? próba przemiany elementów środowiska obiektywnego na elementy środowiska subiektywnego, czyli co dla danej osoby jest najbardziej wartościowe dla jej środowiska
2. Wytwarzanie nowych elementów środowiska ? ich nowych konfiguracji dostosowując do potrzeb poszczególnych jednostek działania, w tym zakresie postać spontaniczną lub zaprogramowaną
Aktualne problemy będące przedmiotem zainteresowań pedagogiki społecznej:
1. Globalizacja i jej wielopłaszczyznowe skutki, kryzys norm i wartości
2. Problematyka marginalizacji i wykluczenia
3. Zjawisko bezradności sił społecznych
4. Problematyka czasu wolnego
5. Zjawisko zmian społecznych, więzi międzyludzkich, spowodowanych wyjazdami
6. Zjawisko wielokulturowości i otwartości na inność
7. Polityka społeczna a pedagogika społeczna
8. Równość płci w dostępie do różnych ról społecznych
9. Zjawisko przeobrażeń środowisk wychowawczych
10. Baza multimediów w kontekście rozwoju człowieka
11. Koncepcja człowieka
12. Związki pomiędzy pedagogiką społeczną a pracą socjalną
Zakres pedagogiki społecznej współcześnie:
? utrzymuje, że pedagogika jest refleksją nad praktyką i działaniem w obszarze tej praktyki,
? nagromadzenie- zmiany społeczne rozwijają zakres pedagogiki społecznej. Na nowo analizuje dawne, stare już zjawiska np. bezrobocie.
? żywo reaguje na zjawiska wynikające ze zmian społecznych,
? globalizacja i jej wielopłaszczyznowe skutki
? kryzys norm i wartości ( brak autorytetów)
? problem marginalizacji i wykluczenia , zjawisko bezradności sił społecznych,
? problematyka czasu wolnego
? zjawisko zmian rodzinnych powodowanych wyjazdami zagranicznymi,
? równość płci w dostępie do różnych ról społecznych,
? zmiany na płaszczyźnie polityka społeczna a pedagogika społeczna,
? wielokulturowość
? zjawisko przeobrażeń mediów i multimediów,
? przekształcanie środowiska w imię ideałów,
? dział pracy socjalnej ( działalność na rzecz osób niepełnosprawnych),
? etyka pracy,
? działalność pracy pedagoga specjalnego, społecznego i moralność.
wykład 2
Zjawisko migracji:
Migracja ? zjawiska między kulturowe. Migracje zagraniczne mają charakter globalny.
Migracja zdaniem Ryszarda Bery ( lub ruch migracyjny) ? to całokształt przesunięć prowadzących do zmiany miejsca zamieszkania (pobytu) osób, które przenoszą się z miejsca pochodzenia (miejsca wyjazdu) do miejsca docelowego (miejsca przyjazdu).
Zdaniem Krystyny Romaniszyn migracja ? to raczej migracja zagraniczna, osoba opuszcza terytorium własnego kraju z przyczyn innych niż wypoczynkowych i turystycznych. Migrację określa się jako ?zagraniczna mobilność ekonomiczna?.
Główne formy migracji:
1. emigracja - czyli wyjazdy ludności z ojczyzny za granicę oraz zamieszkania czasowo bądź na stałe w innym kraju
2. imigracja - to przyjazdy ludności do określonego kraju i osiedlenie
3. reemigracja - to inaczej powrót do pierwotnego miejsca pobytu osób ,które kiedyś wyemigrowały
4. readmisja ? przekazanie danemu kraju cudzoziemców, którzy przybyli z jego terytorium
5. repatriacja - to powroty emigrantów, którzy przymusowo wyjechali z kraju, z odzyskaniem praw obywatelskich
Typologia migracji:
1. zakres wolności decyzji migracyjnych:
a) m. dobrowolne ? osoba sama chce wyjechać
b) m. przymusowe - związane z działaniami osób trzecich, możemy wyróżnić tutaj: przymusowe wysiedlenia czy deportacje ludności).
2. sposób przygotowania do migracji:
a) m. spontaniczne
b) m. planowane - osoba wcześniej określa miejsce docelowe
3. przyczyny migracji:
a) m. ekonomiczne - w celu zapewnienia sobie i rodzinie lepszego i dostatniego bytu
b) m. polityczne ? uzyskiwanie wolności politycznej
c) m. religijne - związane z chęcią uniknięcia represji na tle religijnym , bądź też migracją czasową do miejsc świętych
d) m. turystyczne - związane z chęcią odwiedzenia miejsc atrakcyjnych, takich jak zabytki, parki rozrywki itp.
e) m. innowacyjne ? budowa nowego ładu
4. status prawny migranta:
a) legalny ? zgodne z prawem
b) nielegalny ? przeciwieństwo
5. liczba osób wspólnie migrujących:
a) indywidualne
b) grupowe
c) podporządkowane
6. czas trwania migracji:
a) stałe - osoba wyjeżdża na zawsze ze swojej ojczyzny
b) okresowe - osoba zmienia miejsce pobytu na pewien określony czas, ONZ oraz Unia E. migracje okresowe dzieli na:
- krótkotrwałe ? poniżej 1 roku
- długotrwałe ? powyżej 1 roku
c) codzienne
7. docelowe terytorium:
a) wewnętrzne - odbywają się tylko wewnątrz określonego państwa , wewnątrz regionu, czy też między regionami
b) zewnętrzne - dotyczą wyjazdów z przekroczeniem granic państwowych, np. migracje kontynentalne-wewnątrz określonego kontynentu czy migracje międzykontynentalne-ze zmianą kontynentów).
Czynniki migracji jako złożone zjawisko:
- cechy indywidualne jednostki - warunki miejscowe życia jednostki
- system gospodarczy poszczególnych krajów - relacje i stosunki międzynarodowe
- legalizacja zatrudnień i pracy zarobkowej w tych państwach - ewolucje praw człowieka


Przyczyny migracji:
? prześladowania polityczne i religijne - zła sytuacja ekonomiczna i brak pracy,
? ograniczone perspektywy zawodowego, - niskie zarobki,
? katastrofy ekologiczne - przesiedlenia
? motywacja do poprawy własnego losu i realizacja marzeń - przeludnienie
? drenaż mózgów ( wprowadzony przez Wiśniewskiego i Duszczyka zamiennie używany z postaw cyrkulacja mózgów), zjawisko to dotyczy wyjazdu dobrze wykwalifikowanych osób do innych krajów, ale często nie pracujące w swoich specjalizacjach, a dziś cyrkulacja mózgu- korporacje w innych krajach wyłapują osoby dobrze wyklasyfikowane w danej dziedzinie pochodzące z innych krajów i chcą ,aby oni pracowali dla nich w swoim zawodzie.
Migracja jako zjawisko ekonomiczne ? indywidualny model przyciągania, wypychania. - indywidualistyczny model przyciągania lub wypychania- przepływy mikro ( decyduje jednostka) efekt makro ( obiektywna sytuacja na rynku pracy). Model przyciąganie ? zyski, zapotrzebowanie na pracę. Model wypychanie- miejsce, w którym jestem wypycha mnie , wysoka podaż na pracę i brak pracy.
Jako wyzwanie dla zdolności fizycznych organizmu; porównanie Polska a Francja:
Pobyt w nowym kraju stanowi wyzwanie dla naszego organizmu. Jednostka musi dostosować się do pewnych norm panujących w danym kraju. Zmiana nawyków żywieniowych, zmiana klimatu, która stanowi wyzwania dla naszego organizmu, zmiana trybu życia. Ciągła permanentna mobilizacja układu poznawczego- czujność organizmu ( reakcja podobna do reakcji naszego układu poznawczego podczas gdy wyjeżdżamy do obcego miasta). Czasami nie do końca wiemy jak interpretować bodźce:
Procesy migracyjne analizuje się w perspektywie:. mikrospołecznej ? migracja jest efektem jednostkowej decyzji, makrospołecznej ? efekt obiektywnej sytuacji na rynku pracy:
Większe oczekiwania na zatrudnienia i lepsza płaca powodują liczne wyjazdy.
Migracja a zdolności fizyczne człowieka , zdolności adaptacyjne:
- obciążony układ nerwowy ? następuje obciążenie poznawcze
- zmiany rytmu żywieniowego mają duże znaczenie
- mikroorganizmy
Reakcja niepożądana- czyli interpretacja bodźców jest zgodna z kulturą pożądaną, ale jest to nieporządne w kulturze przebywającej, wstępuje tu postawa etnocentryczna polega na interpretowaniu zachowań innych ludzi z perspektywy norm własnej kultury, na początku każdy tak reaguje polega na obserwowaniu zachowań osób w obcej kulturze i ostrożnym ich interpretowaniu i zajmowaniu jak najbardziej właściwej reakcji.
Postawa eknocentryczna- odbieranie zachowań danej kultury ze strony norm, które znamy z własnej kultury. Obserwowanie zachowań osób w obcej kulturze i ostrożne ich interpretowanie i znajdowanie jak najwłaściwszej reakcji. Nieznajomość kodu kulturowego wyzwala te 2 reakcje.
Migracja jako zjawisko społeczne ? migracja zawsze jest efektem funkcjonowania sieci połączeń pomiędzy krajami występującymi i przyjmującymi, związane jest to z analiza procesów mezo, mikro i makrospołecznych struktur związanych z sieciami migracyjnymi, obszarem migracji, systemu migracji i tworzeniem ponadnarodowej przestrzeni społecznej.
Ponadnarodowa przestrzeń społeczna- splot symbolicznych więzi i sieci organizacyjnych rozciągających się na co najmniej na 2 kraje. Rozwija się stopniowo. Na początku tworzyła ja pierwsza generacja imigrantów następnie wiąże się z przepływem osób i informacji. Jest to przestrzeń ponadnarodowa, która jest związana z tym, ze pewna grupa emigrantów osiedla się w pewnym kraju i tworzy pewne symboliczne
i społeczne więzi w tym kraju.
Diaspora- wynika z tego, że tworzą się silne więzi z osobami kultury przyjmującej emigrantów. Przybycie emigrantów do danego kraju powoduje wiele zmian w strukturze społecznej, przede wszystkim tworzą się różne pod względem liczności skupiska etniczne, czyli grupy emigrantów. Charakterystyczne jest tworzenie się podklasy etnicznej są to osoby zazwyczaj nisko wykwalifikowane i nie konkurują z osobami kultury przyjmującej w zdobywaniu stanowisk pracy.
Migracja jako wyzwanie kulturowe ? - związane to jest z antropologicznym spojrzeniem na migracje ( aspekt badań) pokazuje imigracje od strony kulturowej. Migracja ma zawsze dynamizujący wpływ na kulturę danego kraju. Zasady regulujące życie społeczne w danym kontekście kulturowym uczymy się od najmłodszych lat w procesach socjalizacji i enkulturacji. Oba te procesy przebiegają równolegle i są ze sobą ściśle powiązane, zazwyczaj przebiegają w okresie dzieciństwa i dorastania.
? Akulturacja ponowna eukulturacja? nauczanie się przez osobę ponownie norm i zmiana własnej tożsamości kulturowej. Efektem zderzenia się z obcą kulturą szok kulturowy ? lub stres akulturacyjny ? obejmuje szerokie funkcjonowanie psychiczne, fizyczne, społeczne i jest rezultatem napotykanych w obcej kulturze trudności. Stres ten rośnie i kumuluje się w zetknięciu się z inną kulturą.
Proces socjalizacji- zasady funkcjonowania w kontaktach bezpośrednich. Proces emkulturacji- wykracza poza bezpośrednie kontakty
i obejmuje pewne wartości i normy. Nauka ta odbywa się w sposób dla nas niezauważalny.
Emkulturacja - nabywanie na nowo wiadomości nazywa się procesem akulturacji ( nauka nowej kultury). Jest to tzw.powtórna emkulturacja tylko dotyczy osób, które już ten proces przeszły tylko w innej kulturze.
Efekt dezorientacji- szok kulturowy, stres akulturacyjny ( nieunikniony koszt procesu akulturacji). Obejmuje funkcjonowanie psychiczne, fizyczne i społeczne człowieka i jest rezultatem napotykanych trudności w obcej kulturze.
Szok akulturacyjny- kultura całkiem inna niż ta, w której się wychowała dana jednostka.
Akulturacja- proces uczenia się na nowo przystosowania się do nowej kultury ( powtórna emkulturacja). W wyniku zetniecie się z odmiennością kulturowa osoba jest zdana na ponowne przechodzenie procesu emkulturacji w tym momencie jest to proces akulturacji, efektem tego jest szok kulturowy albo stres akulturacyjny-efekt dezorientacji.
Dynamika stresu akulturacyjnego ( fazy, etapy) przedstawia się za pomocą krzywych akulturacji ( 3 modele):
1. model przyjmuje postać U lub V ? na początku satysfakcja z pobytu za granicą jest wysoka, a potem ona bardzo spada i stopniowo wzrasta
z przystosowania się do tych warunków.
2. model w postaci litery J ? samopoczucie osoby tej jest złe, a potem dobrostan psychiczny wzrasta.
3. model w postaci SINUSOIDY ? przemienności satysfakcji z pobytu ze złym samopoczuciem, raz czuje się dobrze w tej kulturze a raz
niezbyt dobrze funkcjonuje w tej kulturze
Ewa Kownacka ? w parciu o model 1 wyróżnia fazy szoku kulturowego:
1. faza tzw. Miodowego miesiąca ? osoba przyjeżdża do kraju nowego, zachwyt, ciekawość, spostrzegania, powierzchowne zwracanie uwagi
na cechy obcej kultury, przejściowa, nie uczestniczy w nowej kulturze, codzienność jest małorealna .
2. faza uczestnika ? osoba próbuje przetrwać i jak najszybciej zaspokoić swoje potrzeby w obcej kulturze, ale w wyniku napotykanych
trudności nasila się stres, zmęczenie, osoba może z każdym dniem odczuwać silnie trudności adaptacyjne.
3. ostra faza szoku kulturowego ? nasilają się wszystkie objawy fizyczne, psychiczne - choroby psychosomatyczne, nadmierna nerwowość,
4. faza zdrowienia ? rezultat świadomego odpoczynku, wszystko idzie wolniej i trudniej niż osoba sobie to wyobrażała, osoba od nowa rozpoczyna swoje życie za granicą, realizuje własne cele, odkrywa miejsca w których mogłaby odpocząć, kształtują się strategie akulturacyjne.


Strategie akulturacyjne ? gdy mija szok osoba oswaja się z nową rzeczywistością, poszukuje sposobu radzenia sobie z kulturowością narodową:
1. stworzenie dwoistości kulturowej:
a) wymaga włączenia elementów nowej kultury w swoje codzienne życie, ale przy jednoczesnym nie zrezygnowaniu ważnych dla siebie elementem kultury ojczystej. Obie kultury są dla siebie ważne. - zjawisko integracji
2. pozbycie się dwoistości kulturowej:
a) asymilacja ? polega o jak największym upodobnianiu się do członków kultury obcej ale przy jednoczesnej rezygnacji z kultywowania kultury ojczystej. Skrajna asymilacja- radykalne odcięcie od kraju i kultury ojczystej nawet przez zmianę nazwiska.
b) separacja ? jest to proces odwrotny do asymilacji, migrant stara się aby jego życie ulegało jak najmniejszym zmianom pod względem kulturowym . Utrzymywanie bardzo silnych kontaktów z rodakami, spędzanie wakacji z rodakami- przyjaźnie także w kulturze przyjmującej .Skrajna separacja- odmowa nauki języka. Podtrzymywanie kontaktów wyłącznie z rodakami.
c) marginalizacja ? osoba traci kontakt z kulturą ojczystą przy jednoczesnym braku uczestnictwa w kulturze przyjmującej. Nie żyje w żadnej z kultur. Potrzeby społeczne i psychologiczne tracą cały kontekst odniesień w kwestii norm i wartości kulturowych.
DEKULTURACJA ? osoba traci kontekst ? nie identyfikuje się z żadną kulturą.
Wybór strategii akulturacji zależy :
1) od osobistego rozwoju jednostki i jej potrzeb i możliwości
2) od postawy przedstawicieli kultury przyjmującej
3) od możliwości kontaktu z rodakami
4) od sytuacji społecznej, politycznej i ekonomicznej obu krajów
5) Faza mistrzostwa ? w tej fazie osoba poznaje kulturę obcą, rozumie ją, nabywa kompetencji kulturowych niezbędnych do funkcjonowania w tej kulturze. W fazie mistrzowskiej akceptujemy dwukulturowość przy jednoczesnym zachowaniu kultury kraju ojczystego.
TRIANDIS ? zwraca uwagę, że różnice kulturowe można wyjaśnić za pomocą kultur indywidualistycznych i kolektywistycznych? największy stres występuje w zderzeniu tych obydwu kultur.
Różnice kultury indywidualistycznej a kultury lingwistycznej:

Kultura indywidualistyczna Kultura kolektywistyczna
1.Poznanie i zachowanie jednostki są wyjaśniane w odniesieniu do ?ja? niezależnego. Cele jednostki stawiane są wyżej niż cele grupy. 1. Ocena siebie i swoich możliwości dokonuje się w odniesieniu do grupy. Grupa stanowi punkt odniesienia siebie.Celem nadrzędnym są cele grupy.
2. Zachowanie jednostki w krajach są najczęściej regulowane przez wewnętrzne motywy. 2. Los im sprzyjał, warunkiem zachowań jednostki są normy grupowe. Normy są podstawą regulacji zachowania.
3. Dynamika relacji interpersonalnych oparta jest na prawie wymiany społecznej. Jestem z daną osobą w związku bo tego potrzebuje. 3. Dynamika relacji interpersonalnych są zawierane i podtrzymywane zgodnie z interesem i oczekiwaniami grupy.
4. Odmienny sposób pojmowania siebie ? tutaj osoby podkreślają jako ? ja?- zestaw niepowtarzalnych cech, zalet 4. Odmienny sposób pojmowania siebie ? tutaj określenie siebie opiera się na dodawaniu definicji ja współzależne ? spostrzegam siebie przez pryzmat relacji z innymi
5. Sfera wartości ? niezależność, wyzwanie, samodzielność, idiocentryzm ?ja?, ekscytujące życie 5. Sfera wartości ? utrzymanie ładu, porządku społecznego, dążenie do uznania i prestiżu, allocentryzm ? ja
6. Odczytywanie komunikatów niewerbalnych 6.

Hall - dzieli kultury na wysokokontekstowe i niskokontekstowe .
Wysokokontekstowe- ciągła, stała obserwacja rozmówcy oprócz treści rozmowy ? kultury indywidualistyczne
nisko kontekstowe ? kultury kolektywistyczne
Przekaz werbalny i niewerbalny ? znajomość języka
Komunikaty werbalne- znajomość języka czasami nie ułatwia nam bytu. Osoba, która dobrze zna język czasami ma przekonanie, że dobrze zna kulturę. Jednak nie jest tak zawsze. Jednostka nie zna dokładnie symboliki języka. Większy stres akulturowy przeżywa jednostka, która zna język. Od osoby znającej język zawsze więcej się wymaga.
Komunikaty niewerbalne- negocjacje międzykulturowe kończą się fiaskiem dlatego, że zmienia się kontekst.
Przekładalność języka ? niektóre pojęcia występują w jednym języku, a nie występują w drugim.
Etnocentryzm ? oznacza postrzeganie swej kultury jako lepszej i poniżanie innych kultur.odbywa się w ramach kształtowania wrażliwości międzykulturowej, wypracowany przez M. Benetta.
Wrażliwość międzykulturowa ? jest to świadomość istniejących różnic kulturowych i pewne wyczucie w sytuacjach, kiedy nie ma się z nimi do czynienia.
Fazy etnocentryzmu:
1. zaprzeczanie - jednostka zaprzecza istnieniu jakichkolwiek różnic: izolacja i separacja. Porównywanie do czegoś co jest już dobrze znane.
2. obrona ? różnice kulturowe są dostrzegane, uważane są za zagrażające bo oferują inną wizję rzeczywistości: oczernianie, wyższość,
odwrócenie. Osoba widzi różnice ale walczy z nimi.
3. minimalizacja ? różnice są zauważane, ale nie oczernia się innych, nie zwalcza się tych różnic, ale jednostka stara się minimalizować ich znaczenie. Akceptuje się podobieństwa a bagatelizuje się minimalizację: fizyczny uniwersalizm i transcendentalny uniwersalizm. Jednostka dostrzega tylko podobieństwa, nie dostrzega różnic.

Etnorelatywizm etapy:
1. akceptacja różnic ? w zachowaniach werbalnych i niewerbalnych osoba dochodzi do wniosku, że różnice te wymagają szacunku : respektowanie różnic w zachowaniu i w wartościach
2. adaptacja ? proces włączania nowych zachowań właściwych dla innego sposobu widzenia świata do repertuaru zachowań jednostki: empatia i pluralizm
3. integracja ? łączenie różnych sposobów świata, wypada ciągłego redefiniowania własnej tożsamości w zależności od aktualnej sytuacji życiowej: ocena kontekstowa i konstruktywna marginalność.
Efektem tego całego procesu jest zjawisko wielokulturowości.
Istotne cechy wielokulturowości:
1. bezpośrednie sąsiedztwo ? życie społeczne
2. przenikanie się i dostarczanie różnych wzorców przejawiających się w języku, normach religijnych, itd.
3. przynależność tych samych jednostek i grup do dwóch lub więcej kręgów kulturowych,
4. wzmożone wzajemne oddziaływanie prowadzące do zmian i modyfikacji dotychczasowego stylu życia
5. istnienie pluralizmu wewnętrznego ? wzajemna znajomość walorów innych kultur i szacunek do własnych udanych wartości
6. zaangażowana komunikacja między grupowa w celu poznania wzajemnych swoistości w kulturach

Wykład 3

Zjawisko globalizacji. Termin globalizacja ma charakter:
? opisowy
? wyjaśniający
? normatywno-oceniający.
Jest to termin często nadużywany więc ciężko jest jednoznacznie określić jego znaczenie. Trudno znaleźć informacje na określenie tego zjawiska.
Termin ten pojawił się po raz pierwszy w latach 60 XX wieku. Jednak jego błyskawiczna kariera przypada na lata 80-te i 90-te XX wieku. W tamtych latach używanie tego terminu związane było z tworzeniem Międzynarodowych Banków Korporacji. Od tamtej pory pojecie to pojawia się w publikacjach i wystąpieniach reprezentantów najbardziej rozwijających się krajów. Były to głównie publikacje politologów, socjologów i psychologów.
Ta pewna kategoria zjawisk, którą trudno scharakteryzować za pomocą pewnych schematów, jest wieloaspektowa. Wielość publikacji na temat globalizacji wskazuje, że wyznaczniki ją stanowiące są niezbędne i trudne do określenia treści i faktycznego zasięgu tego zjawiska.
GLOBALIZACJA- najogólniej rzecz ujmując jest procesem tworzonym przez zjawiska albo działania o charakterze ogólnoświatowym. Jest to stopniowe powstawanie ogólnoświatowej cywilizacji uniwersalnej, która składa się z wzajemnie powiązanych cywilizacji idealnych.
Globalizacja jako globalna wioska- wyrażenie oznacza skurczenie się świata pod wpływem wynalazków w taki sposób, że mamy wrażenie, że wszyscy żyjemy w jednej ogromnej wiosce w której wszyscy się znają.
Zdaniem Kamińskiego i Okulskiego- globalizacja stanowi historycznie zdeterminowany proces rozwoju i uniwersalizacji międzynarodowych struktur oraz instytucji gospodarczych, społecznych, politycznych i kulturowych prowadzących do wykształcenia się świata mającego charakter zwartej całości.
Definicja Robertsona: globalizację określa jako swoistego rodzaju kurczenie się świata w następstwie rozwoju elektronicznych środków komunikacji międzyludzkiej oraz upodabnianie się kultury ( masowej) czemu towarzyszy wzrost świadomości o świecie jako jednolitej całości.
Globalizacja:
? związana jest z liberalizacją- termin użyty w kontekście usuwania barier dotyczących swobody obiegu towarów, kapitałów i ludzi. Wolny przepływ usług.
? związana z uniwersalizacją- integracja lub synteza ekonomiczna, społeczna i kulturowa w skali globu
? związana w wąskim zakresie z modernizacją i amerykanizacją- rozpatrywana jest w 2 wymiarach;
? wąskie rozumienie- globalizacja jako globalny proces ekonomiczno-techniczny w powiązaniu świata, likwidowanie barier ekonomicznych, przepływ kapitału. Odnosi się szczególnie do inwestycji przedsiębiorstw. Logika świata bez granic.
? Szerokie rozumienie- wzajemne wpływanie i przenikanie procesów kulturowych, religijnych, politycznych i społecznych obejmujących język, kulturę, gospodarkę i religię. Zwraca się uwagę na problemy wolności, odpowiedzialności i demokracji.

Geneza globalizacji:
Termin globalizacja nie jest terminem zupełnie nowym. Początki globalizacji sięgają czasów Imperium rzymskiego- (pierwszy etap rozwoju globalizacji). Imperium rzymskie jako jedyne na świecie, wzór do naśladowania. Kolejnym etapem globalizacji były wielkie podróże geograficzne i odkrycia XVI wieku. Prawdziwa globalizacja przypada jednak na drugą połowę XX wieku. Charakter nadały jej procesy gospodarcze, społeczne, kulturowe i polityczne po Drugiej wojnie światowej . zmianie uległa mapa świata w każdym z wymiarów. Zderzenie gospodarki rynkowej z gospodarką centralnie sterowaną - ich upadek. Od tego zaczyna się analiza i dynamika globalizacji


Świadomość globalna = globalizacja, opiera się na dwóch głównych założeniach:
1. ludzi na całym świecie łączy status biologiczny, doświadczenia historyczne a nie perspektywa państwowa.
2. Współczesny człowiek powinien rozpatrywać siebie jako ekosystem ludzki. Konieczne jest wzniesienie barier, które umożliwiałyby przenikanie wzorów kulturowych.
intensyfikacja kontaktów ludzkich- zmiana pojęcia czasu i przestrzeni, wyrażeniom lokalnym nadaje znaczenia globalne.
Globalizacja i amerykanizacja jako dwa równorzędne zakresy:
? język globalny to język angielski
? przepływ kultury poprzez media elektroniczne ( kultura zachodnia a szczególnie angielska)
Globalizacja jest terminem pustym ponieważ nie cały świat uczestniczy w tym procesie. Np. kraje afrykańskie.
Konsekwencje amerykanizacji:
zmienia nasze postrzeganie świata, siebie, swojego miejsca w świecie,
Zbyszko Narosik- powoduje społeczeństwo lokalne bez przyszłości, dzięki technologią nie zapisuje się historia społeczeństwa.

Korzyści globalizacji:
? postęp cywilizacyjny,
? globalizacja stworzyła świat bez granic ( możemy pojechać do każdego zakątka świata ale też wolności powietrzna
( ataki terrorystyczne)),
? stworzyła świat bez granic z których dobrodziejstw, każdy może korzystać,
? zwiększenie wydajności dobrobytu,
? rozpowszechnienie zasad demokracji i utrwalanie pokoju,
? lepsze zaspokojenie potrzeb konsumenta. ( lepszy asortyment produktów, towarów)

Konsekwencje:
? zmiany ekonomiczne;
? handel międzynarodowy ( wzrost ekonomiczny poprzez przyśpieszenie obiegu towarów ponadnarodowych i usług transgranicznych) typowe towary ; coca cola, jeansy
? produkcja i podaż pewnych wyrobów i towarów ( produkujemy inaczej i coś innego niż dawniej)
? towary jako narzędzie rabunkowego podboju świata ( wygra ten najsilniejszy)
? ścisły związek między globalizacją a konsumentyzmem ( szybka konsumpcja ale też szybka akumulacja kapitałowa, banki w ostatnich latach super mocarstwa produktów finansowych) szybki zysk- straty duże. Krach giełdowy ma konsekwencje we wszystkich krajach). Efekt domina- jeden klocek upadnie wszystkie po kolei upadają. Kapitalizm kasynowy- albo masz szczęście albo wszystko tracisz.
Zjawisko niesprawiedliwości społecznej- coraz bardziej zaznacza się przepaść między biednymi a bogatymi.
Masowa turystyka- 10% produktu krajowego brutto pochodzi z turystyki.



? zmiany polityczne:
? suwerenność ? duma, poczucie odrębności narodowej. Dzisiaj ulega uszczupleniu, ograniczeniu w miarę wzrostu współzależności międzynarodowych ( Parlament Europejski)- instancje międzynarodowe.
Nowe rozumienie suwerenności- dzisiaj mamy państwa postsuwerenne.
? Zmienia się stosunek do wojny i pokoju- ochrona własnego terytorium. Założono, że skoro w wyniku globalizacji rozprzestrzeniamy demokrację między państwami demokratycznymi wojen nie ma.
? Terroryzm jako skutek globalizacji ( wiąże państwa, wojna przeciwko terroryzmowi)
? Istnienia instancji terytorialnych tworzących dyktaturę innych krajów wspierające kraje uprzywilejowane ( Międzynarodowy Fundusz Walutowy i Bank Światowy)
? Imperatyw konkurencyjności- naruszona równowaga społeczna, zmienia się rynek pracy, wzrasta wskaźnik bezrobocia.
? zmiany kulturowe:
? zwiększenie świadomości różnorodności kulturowej, różne systemy różne zasoby wiedzy ( medycyna chińska)
? kultura globalna- pewny image ( MTV)
? cechy kultury globalnej;
? kultura oderwana od jakiegokolwiek kontekstu
? ma charakter bezczasowy
? nie odnosi się do jakiejkolwiek tożsamości kulturowej, zawieszona jest w próżni ( wymieszana)
? jest to głównie kultura popularna.
Problemy kultury globalnej;
? wzrost odradzania się tożsamości, różnorodności kulturowej ( świadomy protest przeciwko globalizacji , narastający brak pewności kulturowej)
? zmiana pojmowania rzeczywistości a także czasu i przestrzeni ( ponadterytorialne rozumienie przestrzeni, mamy wrażenie, że wszystko dzieje się w obrębie naszej przestrzeni )
? poczucie przytłoczenia- czas jest równie wypełniony (maksymalnie) nowa jakość czasoprzestrzeni wiąże się z symulatywnością,
? zmiana naszego postrzegania świata prowadzi do wykonywania codziennych czynności globalnych
? współczesny człowiek ma zachowanie globalne.
? zmiana kształcenia w systemie globalizacji:
? stosunki międzynarodowe jako kierunek na studiach,
? studia interdyscyplinarne,
? wirtualne banki ( uniwersytet otwarty w Wielkiej Brytanii nie ma siedziby).
? większy pluralizm wiedzy, nowe metody zdobywania wiedzy
PŁEĆ:
Jest wyznacznikiem naszej tożsamości ( indywidualnej i społecznej). Płeć jest zestawem historycznie ukształtowanych praktyk społecznych. Kobiecość i męskość ujmowania jest w czasie.
Płeć jako kategoria demograficzna. Płeć:
a) w sensie biologicznym ? seks
b) w sensie społeczno ? kulturowym ? GENDER ? różnice między kobietami i mężczyznami
kierunki:
a) esencjalizm ? kobiecość i męskość wywodzi się z cech biologicznych
b) społeczny konstruktywizm ? struktury społeczne rozumieją co to znaczy być kobietą a co mężczyzną.
Rola płciowa przyjmowana w danej społeczności i poszczególnych kulturach. Treść jest wyznaczana sposobem kobiecości i męskości w kulturach.
Według Sandry Bem ? specyfika ról społecznych- zależy od tzw. pryzmatu rodzaju ( naiwnej wiedzy o przedstawicielach obu płci usytuowaną w przekonaniach jednostek i normach społeczno ? kulturowych).
Pryzmaty rodzaju:
a) androcentryzm ? czyli sytuowanie mężczyzn i męskiego doświadczenia w centrum, traktowanie męskości jako ogólnoludzkiej normy, a kobiecości jako ?inności?; wyższe wartościowanie tego, co wiąże się z aktywnością i cechami męskimi w porównaniu do tego, co reprezentują kobiety, kobieta jest postrzegana jako ucielestnienie natury a mężczyzna jako symbol kultury.
b) polaryzację rodzaju- czyli akceptuje się różnice między płciami czyli przydzielanie ludziom w zależności od płci biologicznej odmiennych zadań i obszarów działania, zachowania, cechy osobowości. Akceptuje się różnice między płcią a strukturą społeczną. Kobiety i mężczyźni pełnią pełne, określone role.
c) esencjalizm biologiczny ? podsumowuje 2 wyższe pryzmaty. pogląd, który z jednej strony podkreśla odmienność psychologiczną kobiet i mężczyzn, z drugiej strony uzasadnia ją jako naturalną i niezmienną. Przypisuje się cechy kobiecie i mężczyźnie.
Role stereotypów związanych z płcią:
stereotyp - jest to uproszczony, schematyczny obraz osób, grup, stosunków społecznych, powstałych na podstawie niepełnej lub fałszywej wiedzy o świecie, utrwalony jednak przez tradycje i trudny do zmiany. Opisują one rzeczywistość w sposób skrótowy i uproszczony. Siła stereotypów polega nie tylko na tym, że są one odporne na zmiany, ale przede wszystkim na tym, że wpływają na procesy decyzyjne człowieka. Służą one zaspakajaniu ludzkiej potrzeby bezpieczeństwa, ułatwiają uzyskanie tożsamości jednostkowej, a także sprzyjają kształtowaniu tożsamości grupowej.
wyróżniamy stereotypy :
? cech związanych z płcią -oznaczają konstelacje cech psychicznych i właściwości behawioralnych, które w danej kulturze ? jako charakterystyczne ? z większą częstotliwością przypisywane są jednej płci w porównaniu z drugą
? stereotypy ról płciowych- to zbiór przekonań o tym, jakie aktywności są odpowiednie dla kobiet i mężczyzn.
Zgodnie ze stereotypowym ujęciem,:
? kobieta będzie charakteryzować się takimi cechami osobowości, jak: emocjonalność, delikatność, czułość, ciepło w relacjach z innymi, a w odniesieniu do pełnionych ról społecznych postrzegana będzie jako: źródło wsparcia emocjonalnego dla innych, opiekująca się dziećmi czy odpowiadająca za urządzenie domu.
? mężczyznę zaś cechuje: niezależność, aktywność, niezawodność, łatwość podejmowania decyzji, wiara w siebie, nieuleganie naciskowi, poczucie przywództwa i przypisuje mu się takie role społeczne, jak: głowa domu, przywódca, utrzymujący rodzinę finansowo itd.
Komponenty struktury stereotypów:
1) cechy osobowości :
a. stereotyp kobiety - np. uczuciowy, łagodny, rozumiejący, wrażliwy na potrzeby innych, delikatny,
b. stereotyp mężczyzny - np. ambitny, polegający na sobie, niezależny, stanowczy, aktywny, poczucie przywództwa
2) role społeczne :
a. kobieta ? źródło wsparcia, zarządza domem
b. mężczyzna ?
3) wygląd zewnętrzny :
a. kobieta ? delikatny głos, miękka w ruchach
b. mężczyzna ? wysoki, silny, krzepki
4) zawód:
a. kobieta ? terapeutka, logopeda, pedagog, pielęgniarka
b. mężczyzna ? chirurg, prawnik, prezydent,

Stereotypy kobiet i mężczyzn kształtują się w procesie socjalizacji.
Oddziaływanie socjalizacyjne ? płaszczyzny:
1. intelektualnej ? odmienne zainteresowania, inne możliwości intelektualne, inne wybory informacji, wiedzy
2. emocjonalnej ? dozwolona ekspresja, kształci się samodzielne zasady wobec świata, ludzi siebie
3. społecznej ? nauka swojego miejsca w społeczeństwie, nauka tego co uchodzi mężczyźnie a co kobiecie
Przyjmowane role społeczne - gdy ktoś pełni jakąś rolę to przypisuje mu się cechy zgodne z rolą a nie z cechami jakie osoba posiada:
- kobieta ? ma cechy: opiekuńczość, delikatność
- mężczyzna ? ma cechy: pracowitość, odwaga, zdecydowanie

Oczekiwania utrzymują status normy. Kobieta lub mężczyzna spełnia oczekiwania zgodne ze stereotypem, by zyskać akceptację społeczną.
Zdolności werbalne ? różnica przejawia się w ekspresjach językowych.
Zdolności przestrzenne ? kobieta i mężczyzna posługują się innymi możliwościami w przestrzeni:
a) rotacja umysłowa
b) percepcja przestrzenna
c) wizualizacja przestrzenna
Zdolności matematyczne ? coraz mniej jest różnic pomiędzy kobietą a mężczyzną
Potrzeba osiągnięć ? lęk przed sukcesem pojawia się u kobiet.
Różnice między kobietą a mężczyzną:
1. biologiczne
2. społeczno ? kulturowe
3. sytuacyjne
Dyskryminacja kobiet:
Nierówne traktowanie ludzi ze względu na płeć w różnych płaszczyznach. Do XX wieku kobieta nie miała żadnych praw politycznych, w Japonii prawo do pracy ma kobieta niezamężna.
Seksizm ? wynika z dyskryminacji.
Poziomy występowania seksizmu:
1. indywidualny ? odnosi się do pewnych postaw np.: nie dopuszcza się do rozmowy kwalifikacyjnej kobiet, które chcą wykonywać zawód mężczyzny
2. społeczno ? strukturalny ? przypisywany jest status społeczny
3. instytucjonalny ? chodzi tu o rynek pracy:
- segregacja horyzontowa ? podział na zawody męskie i kobiece
- segregacja zawodowa ? zajmowanie przez mężczyzn stanowisk kierowniczych
3 metafory:
1) szklany sufit ? barwny, to inaczej niewidzialna bariera, która zdaje się oddzielać kobiety od najwyższych szczebli kariery, uniemożliwiająca im awansowanie na sam szczyt. Określa się również przeszkody, na jakie napotykają kobiety pełniące funkcje kierownicze: wyrażenie to symbolizuje widoczność awansu przy równoczesnej jego nieosiągalności.
2) szklane, ruchome schody ? to z kolei termin odnoszący się do sytuacji uprzywilejowania mężczyzn w zawodach tradycyjnie uprawianych przez kobiety. Nawet w tych zawodach nie mają one ułatwionego dostępu do najwyższych stanowisk. Pojęcie ?szklane ruchome schody? oznacza niewidzialną siłę wynoszącą mężczyzn na wyższe szczeble kariery i stanowiącą przeciwieństwo ?szklanego sufitu?, czyli niewidzialnej bariery zagradzającej kobietom drogę na szczyt.
3) lepka podłoga - odnoszące się do zawodów o niskim statusie, w których nie ma większych możliwości awansu - osoby je wykonujące tkwią ?przylepione? na najniższym poziomie - takich jak praca urzędniczki, sekretarki, kosmetyczki, krawcowej czy pomocy domowej
Dyskryminacja płciowa ? gorsze wynagrodzenie w zawodach kobiecych, spadek prestiżu zawodu i zarobków, przypadki kobiet i mężczyzn wykonujących te same zawody, błędne mity i uprzedzenia związane z pracą kobiet.
4. kulturowy ? kultura różnicuje wzór mężczyzn i kobiet w dostępie do płacy i zatrudnienia.