Sztuka prehistoryczna

Malarstwo Prehistoryczne

Malarstwo jako sztuka, taka jaka my znamy, odzylo, lub – jak niektorzy wola – powstalo na obszarze Italii w XIII wieku. Owi niektorzy to sa ci, ktorzy malarstwo prehistoryczne, lub antyczne (wazy, freski i mozaiki) uwazaja za cos odrebnego; znane jest np. zdanie, iz jedyna dziedzina sztuki w szerokim sensie, ktorej nie zapoczatkowali starozytni Grecy, jest malarstwo.
Tak czy inaczej, zaczelo sie w poznym XIII / wczesnym XIV wieku w miescie-panstwie jak z bajki, Sienie, od surowego, gotyckiego religijnego malarstwa sienienskiego. Niedlugo potem, poczynajac od Giotto, gotyckie malarstwo powoli przeradzalo sie we wczesnorenesansowe, juz nie wylacznie religijne, i przeszlo do innych wloskich miast-panstw, przede wszystkim do Florencji. (Rowniez na polnocy Europy pojawilo sie szereg wielkich artystow i ich szkoly – wymienmy tylko flamadzkiego van Eycka i niemieckiego Drera.)
Obok bogatej, niezwykle intelektualnej Florencji Medyceuszow, gdzie niedlugo pozniej mial pojawic sie wszechstronny geniusz – Leonardo da Vinci, drugim, byc moze nawet wazniejszym centrum owczesnego srodziemnomorskiego swiata byla Wenecja, ktora zreszta najdluzej pozostala europejska potega, bo az do roku 1797, kiedy zostala zlamana przez Napoleona.
W Wenecji tez, tym niezwyklym, zdyscyplinowanym i wszechstronnie ekspansywnym morsko-imperialnym miescie, zyl dlugo Giambellino, czyli Giovanni Bellini (ok. 1430-1516), autor m. in. jednego z najslynniejszych obrazow w historii malarstwa: portretu Dozy Leonardo Loredana (piastujacego urzad w latach 1501-1521). Bellini i nieliczna grupa wspolczesnych mu lub mlodszych od niego artystow stworzyli wielkie malarstwo weneckie, ktore w niedlugim czasie odebralo artystyczna supremacje malarstwu florenckiemu.


Sztuka prehistoryczna
Pierwsze odkrycia zabytków sztuki prehistorycznej były tak zaskakujące, że niektórzy uznali je za żart lub oszustwo. W 1879 roku na sklepieniu i ścianach jaskini Altamira w Górach Kantabryjskich w Hiszpanii odkryto wielobarwne malowidła przedstawiające zwierzęta. Zaprezentowane rok później na kongresie archeologicznym w Lizbonie zamiast zachwytu wzbudziły podejrzenia. Zebrani naukowcy orzekli, że tak wielkiej liczby pięknych malowideł nie mogli stworzyć prymitywni ludzie z epoki kamienia. Odkrywcę oskarżono o fałszerstwo. Dopiero na początku XX wieku, po odnalezieniu dekoracji malarskich w innych jaskiniach na terenie Hiszpanii i Francji, uznano je za autentyczne.

Początkowo w sztuce jaskiniowej dominował styl linearny. Figury zwierząt przedstawiano w formie konturowych profili, m.in. w wizerunku płynącego przez rzekę stada jeleni, pochodzącego z jaskini Lascaux we Francji

Około 500 tysięcy lat temu człowiek zaczął świadomie wytwarzać narzędzia kamienne w formie tłuków pięściowych. Neandertalczyk ( ok. 250 tys.-40 tys. lat p.n.e.) oprócz kamiennych narzędzi wyrabiał ubrania ze skóry, używał ognia, grzebał zmarłych, być może stworzył nawet pierwociny sztuki w formie zdobienia ciała farbami. Jednak za prawdziwego twórcę uważa się człowieka rozumnego ( Homo sapiens ) , który pojawił się na ziemi około 38 tysięcy lat p.n.e. Początki sztuki i pierwsze etapy jej rozwoju przypadają na epokę kamienia: górny paleolit ( ok. 40 tys. – ok. 8 tys. lat p.n.e.) oraz mezolit ( od ok. XI tysiąclecia na Bliskim Wschodzie i ok. 9 tys.-5 tys. lat p.n.e. na terenie Niżu Środkowoeuropejskiego ). Sztuka ta wiąże się ściśle z cywilizacją myśliwych, żyjących z małych kilkudziesięcioosobowych hordach i grupach rodowych, dysponujących prymitywnymi narzędziami z kamienia, drewna, kości i roku, zamieszkujących jaskinie, szałasy, ziemianki.

Na sztukę najdawniejszą składają się malowidła, ryty i płaskorzeźby w jaskiniach i schroniskach skalnych, statuetki rzeźbione w kamieniu lub kości oraz dekoracje ornamentalne na narzędziach i broni. Jej zasięg geograficzny jest ogromny: od Hiszpanii przez Europę Środkową, Ural do jeziora Bajkał na Syberii; występują także w Afryce północnej i południowej, na Bliskim Wschodzie w Chinach, Australii i obu Amerykach. Najświetniejsze przykłady dzieł sztuki pochodzą z Europy ( zwłaszcza z terenów obecnej Francji i Hiszpanii), z paleolitycznego okresu kultury magdaleńskiej, którą uważa się za klasyczną.Istnienie sztuki okresu kamienia odkryto stosunkowo niedawno. Pierwsze wizerunki zwierząt ryte na kościach i rogach znaleziono w jaskiniach we Francji i Szwajcarii w latach trzydziestych XIX wieku.

Związek sztuki prehistorycznej z magią płodności, był niegdyś mocno akceptowany przez naukę.Jeszcze w latach osiemdziesiątych XX w. w płaskorzeźbionym wyobrażeniu dwóch żubrów z jaskini Tuc dAudoubert (Francja) niesłusznie widziano akt prokreacji.