1. Sytuacja krajów niemieckich w okresie poprzedzającym zjednoczenie Niemiec
Niemcy miały poczucie jedności narodowej, poprzez świadomość wspólnego języka. tradycji, kultury. Na terenie Niemiec istniały 2 wielkie organizacje: Związek Niemiecki i Niemiecki Związek Celny. Czołową rolę odgrywała Austria i Prusy. Idea zjednoczenia Niemiec funkcjonowała w okresie Wiosny Ludów, lecz nie została zrealizowana. Po Wiośnie Ludów wzmocnieniu uległy struktury władzy państwowej w Prusach. Istniało tam rozwinięte spektrum polityczne w postaci partii politycznych. Monarchiczną prawicę stanowili konserwatyści, mieszczańską opozycją była partia liberałów. Przełom w polityce pruskiej nastąpił w 1862r. kiedy premierem Prus został wybitny polityk konserwatystyczny - Otto von Bismarck.
(Konstytucja pruska nie określała wzajemnych relacji między królem a parlamentem. Na tym tle dochodziło do sporów. Już w latach 50-ych wykształciło się spektrum polityczne, które można określić jako konserwatystów, dla których podstawą państwa była korona, armia i biurokracja oraz liberałów, którzy dążyli do zwiększenia roli parlamentu i wpływu reprezentacji na politykę rządu. Areną starć były debaty budżetowe. Monarcha chciał zwiększonych podatków na reorganizację armii. Liberałowie blokowali uchwalenie budżetu, chcąc uzyskać ustępstwa w innych dziedzinach. W latach 1858-88 władzę monarszą sprawował brat królewski Wilhelm, od 1858-61 jako regent później jako król Wilhelm I. Ponieważ liberałowie mięli zdecydowaną większość w parlamencie państwu groził kryzys konstytucyjny i w tej sytuacji na premiera powołany został Otto Bismark 1862 r. Był on wybitnym mężem stanu, jego poglądy polityczne można określić mianem konserwatyzmu realistycznego. Jego podstawowe zasady w polityce to: tradycje fryderycjańskiego państwa siły i szlacheckiej władzy. Ponadto uważał że siła stoi przed prawem, że siła jest źródłem prawa. Poradził sobie z opozycją liberalną w ten sposób, że z jednej strony realizował budżet wojskowy mimo protestów parlamentu, a drugiej zaś, przejął jako własną podstawową ideę liberałów - zjednoczenie Niemiec.)
2. Motywacje i cele polityki premiera Prus - Otto von Bismarcka
Przejął on od liberałów ideę zjednoczenia Niemiec, lecz w oparciu o zasadę krwi i żelaza. Rząd w sposób nielegalny (nie mając większości parlamentarnej) wprowadził zwiększone podatki budżetowe na armię oraz powszechną służbę wojskową obowiązującą przez 3 lata.
3. Realizacja i rezultaty
Dobrze wyszkolona i świetnie uzbrojona armia niemiecka mogła wypróbować swoją sprawność w wojnie z Danią o prowincję Schlezwik Holstein. Dania została pokonana w sojuszu z Austrią (1864). Rychło się jednak okazało, że między sojusznikami istnieją poważne rozbieżności, które doprowadziły do wybuchu wojny (3 lipca 1866) gdzie Austria została pokonana (pod Sadową.), w wyniku tej wojny w Austrii w roku 1867 przeprowadzono głębokie reformy ustrojowe, powstało Cesarstwo Austro - Węgierskie. Bismarck nie żądał od Austrii żadnych nabytków terytorialnych zmusił jednak rząd w Wiedniu do rezygnacji z przewodnictwa w Związku Niemieckim. W jego miejsce powstała silniejsza organizacja - Związek Północno - Niemiecki. Związek ten objął wszystkie państwa niemieckie na północ od Menu.. Poza Związkiem Niemieckim pozostały 2 katolickie państwa niemieckie - Bawaria i Wittenbergia. Przeciwnikiem pełnego zjednoczenia Niemiec była Francja. Stała ona na straży niezależności katolickich krajów niemieckich przed roszczeniami Prus. W 1870 roku Bismarck umiejętnie sprowokował konflikt zbrojny z Francją depesza emska - ems), wojna została przez Francję przegrana (wrzesień 1870 - maj 1871). W wyniku tej wojny Niemcy zostały zjednoczone w 1 Cesarstwo Niemieckie. Król Prus koronował się na Cesarza Niemieckiego. I Kanclerzem Cesarstwa został Bismarck. Cesarstwo obejmowało wszystkie kraje niemiecko - języczne z wyjątkiem Austrii i kilku kantonów w Szwajcarii, posiadało wspólną politykę zagraniczną, wspólny wybierany w wyborach powszechnych parlament, wspólną armię i wspólnego cesarza z dynastii Honenzollernów. W wyniku wojny z Francją do Niemiec zostały przyłączone 2 francuskie prowincje: Alzacja i Lotaryngia, na Francję nałożono dużą kontrybucję pieniężną.
Konsekwencje zjednoczenia Niemiec - (II Rzesza - tak nazywano nową państwowość)
W centrum Europy powstało potężne, dobrze uzbrojone państwo niemieckie, posiadające silną armię, sprawną administrację, stojący na wysokim poziomie system oświatowy. Niemcy były krajem praworządnym, o niezależnym sądownictwie, ale naród niemiecki ogarnięty był duchem nacjonalizmu, poczuciem wyższości wobec innych narodów, aspiracjami do odgrywania nadrzędnej roli w Europie i świecie. Te idee po śmierci - ustąpieniu Bismarcka w 1892r. zostały przełożone na język działań politycznych. II Rzesza była państwem związkowym, które stworzyły 22 państwa, 3 wolne miasta [Brema, Hamburg, Lubeka] i "kraj Rzeszy" czyli Alzacja i Lotaryngia. Na czele państwa stanął Wilhelm I. Zjednoczenie Niemiec przyczyniło się do zjednoczenia Włoch i zapoczątkowania nowej fazy w dziejach sprawy rzymskiej.
19 lipca 1870 roku wybucha wojna francusko-pruska, wszystkie państwa niemieckie poparły Prusy, Austria zachowała neutralność.
2.IX.1870 - kapitulacja wojsk francuskich pod Sedanem
27.X.1870 - kapitulacja twierdzy Metz
28.I.1871 - oblężenie Paryża Niemcy zmuszają Francję do podpisania rozejmu,
a 10.V.1871 - do podpisania pokoju we Frankfurcie nad Menem
18.I.1871 - w sali lustrzanej pałacu wersalskiego we Francji proklamowane zostało Cesarstwo Niemieckie.
Rezultaty polityki Bismarka
1. Dzięki sukcesom w polityce zjednoczeniowej liberałowie udzielili poparcia rządowi zatwierdzając wstecznie (1866r.) budżet wojskowy.
2. Zjednoczone Niemcy wzbogaciły się o nowe prowincje Alzację i Lotaryngię. Francja zmuszona została do zapłacenia wysokiej kontrybucji. Dominującą rolę w nowej Rzeszy Niemieckiej odgrywać miały Prusy, których król był jednocześnie cesarzem niemieckim. Innym niezamierzonym rezultatem było powstanie monarchii Austro- Węgierskiej, ponieważ Austria po przegranej wojnie z Prusami zreformowała swoje państwo tworząc dualistyczną monarchię austro-węgierską. Przy okazji szereg swobód uzyskali Polacy w Galicji.