Emocje

EMOCJE
Emocja – jest odczuciem, reakcją powstającą w odpowiedzi na określone bodźce wewnętrzne lub zewnętrzne, przejawiające się zarówno pod postacią doznania jak również na poziomie fizjologicznym.
Emocje mogą być wrodzone lub nabyte i mogą manifestować się w zachowaniu na różne sposoby np. za pośrednictwem uśmiechu, marszczenia brwi.
Emocje wywoływane są przez różne czynniki, a reakcje emocjonalne są różnorodne: jedne wywołują tendencję do reagowania w określonym kierunku (ciekawość – podejmowanie czynności badawczej, strach – ucieczka lub znieruchomienie, gniew) i inne emocje wyrażane reakcjami ekspresyjnymi tj. żal, przykrość, radość.
Najczęściej emocje wywoływane są przez:
1. Bodźce pierwotne tj. te, które pochodzą od narządów zmysłowych lub wewnętrznych i związane są z zaspokajaniem potrzeb i z procesami patologicznymi – mogą one wywoływać niespecyficzny stan ogólny przyjemny lub przykry.
2. Bodźce wtórne to te, które nabywane są przez doświadczenie, a związane są z bodźcami pierwotnymi.
3. bodźce kinestetyczne to te, które związane są z własnymi czynnościami (nadmierna aktywność lub długotrwała bezczynność). Przebiegają w formie bardzo zróżnicowanego procesu z czym wiążą się różne reakcje emocjonalne.

W procesie emocjonalnym wyróżniamy następujące komponenty:
1. Wzrost napięcia mięśniowego, co prowadzi do wzrostu aktywności motorycznej i ogólnej (niepokój ruchowy, wzrost szybkości i siły ruchów lub lokalnej tj. tiki, mimowolne ruchy różnych części ciała.
2. Wzrost intensywności procesu umysłowego np. kłębienia myśli czy „wyrazistości” wyobrażeń.
3. Pobudzenie układu autonomicznego w zależności od przeżywanych emocji – układu sympatycznego (złość, lęk) bądź parasympatycznego (smutek, przygnębienie).

Emocje doznawane przez człowieka mogą cechować się określonym nasileniem i znakiem.
Znak emocji pozwala kwalifikować je na dwie główne grupy:
1. emocje ze znakiem minus – ich zadanie to sprowokować jednostkę do przerwania aktywności, która stała się przyczyną tych emocji, bądź przerwanie kontaktu ze źródłem emocji. Emocje ujemne mogą trwać nawet długo po zerwaniu kontaktu z bodźcem wywołującym. Może też nastąpić efekt inkubacji tj. wzmocnienia negatywnych emocji względem kogoś czy czegoś.
2. emocje ze znakiem plus – charakterystyczne jest wzbudzanie tendencji do podtrzymywania danej aktywności lub określonego kontaktu.

Natężenie emocji jest zróżnicowane osobniczo. Na taką samą sytuację różne osoby mogą zareagować w bardzo różny sposób.
Procesy emocjonalne charakteryzują się zmianą najczęściej wzrostem ogólnego pobudzenia oraz wzrostem poziomu aktywacji:

Głęboki smutek, apatia, stan neutralny stan ekstazy
senność obojętny szału czy paniki
minimum maksimum

czynniki, których emocjogenne właściwości opierają się na relacjach między oczekiwaniami podmiotu a informacjami z jakimi się styka. Czyli źródłem emocji jest rozbieżność między oczekiwaniami a rzeczywistością.
Natężenie i znak emocji zależy od stopnia rozbieżności według której brak rozbieżności jest emocjonalnie obojętny, a jeśli trwa dłużej, wzbudza negatywne emocje. Niewielka rozbieżność ma dodatnią wartość emocjonalną i w miarę wzrostu rozbieżności (między oczekiwaniem a rzeczywistością) wzrastają emocje ujemne.

Emocje jako procesy organizacyjne zachowania się.
Reakcje emocjonalne występują w 4 różnych formach:
1. w formie określonych wzorców ekspresyjnych (mimika, pantomimika). Proces emocjonalny prowadzi do określonych napięć mięśni i całego ciała. Powoduje tendencję do wydawania dźwiękó, a także stwierdza gotowość do wykonywania ruchów. Ludzie różnią się między sobą zdolnością do ekspresji emocjonalnej.
2. w formie określonych zachowań wyładowujących. Emocje mogą mieć charakter czynności, czyli procesów ukierunkowanych, które tym się różnią od typowych czynności zewnętrznych, że są zorganizowane tak aby umożliwić jak najpełniejsze wyrażanie emocji.
3. w formie określonych zmian w stanie świadomości. Wpływ bezpośredni polega na przechodzeniu do świadomości, informacji o przebiegających procesach emocji). Dzięki temu podmiot może zdawać sobie sprawę, że przeżywa emocje, oraz z tego jakie to są emocje. Warunkiem tego jest posiadanie przez jednostkę odpowiednich kategorii do nazywania dokonujących się procesów emocjonalnych, której pierwotnie uczy się od otoczenia a później może tworzyć sama.
4. w formie gotowości do określonych stosunków z otoczeniem czyli w formie emocjonalnego ustosunkowania. Emocja pobudza jednostkę do określonych reakcji wobec źródła emocji.


Procesy emocjonalne są często dzielone na:
• uczucia - stany psychiczne wyróżniające ustosunkowanie człowieka do określonych zdarzeń, ludzi i innych elementów otaczającego świata, polegają na odzwierciedleniu stosunku człowieka do rzeczywistości.
• Afekty – uczucia powstające najczęściej pod wpływem bardzo silnych bodźców zewnętrznych, zwłaszcza działające nagle (gniew, złość, rozpacz, radość)
• Nastroje – uczucia długotrwałe o małej sile i spokojnym przebiegu (zadowolenie lub niezadowolenie, wesołość lub smutek)
Namiętności – to trwałe skłonności do przeżywania różnych nastrojów i afektów w związku z określonymi celami dążeń człowieka. Namiętności mają dużą siłę pobudzającą, ukierunkowują myśli, spostrzeżenia, pamięć i inne procesy psychiczne.