Oświecenie
OŚWIECENIE
Ostatni królowie Polski i Francji
Postaci ostatnich królów Polski i Francji szkicują twórcy polskiego oświecenia. Krąży anonimowy wierszyk o tym, iż poddani chcieliby, żeby „Staś skamieniał, a Jan Trzeci ożył” (to aluzja do budowanego z inicjatywy króla Stanisława Augusta Poniatowskiego pomnika Sobieskiego w Łazienkach). W wierszu pada też groźba: Król zjednał sobie naród i był znakomity, A że naród swój zdradził, więc będzie zabity. ( Na króla ) Podobne echa pobrzmiewają w innym anonimowym utworze: Wy, godne...
Bilbia : Co nam zostało?
Nawiązania do tematów i bohaterów biblijnych, jak i do samej księgi są obecne w każdej następnej epoce literackiej. • Średniowiecze – z tradycją biblijną związane są takie gatunki,jak misterium, jasełka, kazania, pieśni. Ważne są pierwsze tłumaczenia Biblii ( Psałterz floriański , Psałterz puławski ). • Renesans – tłumaczenia psalmów, które wykorzystywano jako modlitwy (Jan Kochanowski, Mikołaj Rej, Mikołaj Sęp-Szarzyński). Postacie biblijne przywołuje w swoich Kazaniach...
Oświecenie
Oświecenie to prąd intelektualny i kulturowy, który rozwinął się w Europie w XVII i XVIII wieku. Podstawę myśli oświeceniowej stanowiły racjonalizm, deizm oraz empiryzm. Twórcą przełomu w filozofii był Kartezjusz (Myślę, więc jestem). Filozofowie i uczeni epoki oświecenia krytykowali Kościół i religię, potępiali fanatyzm, ciemnotę, przywileje szlachty i kleru, głosili hasła równości wszystkich ludzi. Do najwybitniejszych przedstawicieli filozofii i nauki epoki oświecenia należeli: Wolter,...
Oświecenie : Co nam zostało?
• Głęboki racjonalizm i dążenie do precyzji językowej. • Wiersze Jakuba Jasińskiego i sielanki Franciszka Karpińskiego przeniknęły do kultury ludowej. • Kolęda „ Bóg się rodzi... ” Franciszka Karpińskiego jest jedną z najpopularniejszych kolęd. • Komedie Bogusławskiego i Niemcewicza do tej pory pojawiają się na scenach polskich teatrów. • Od czasów oświecenia zaczął się rozwój polskiej prasy.
Oświecenie : Ważni bohaterowie literaccy
Mikołaj Doświadczyński – bohater pamiętnika; jedzie do Paryża i usiłuje żyć tamtejszym życiem. Taka konstrukcja służy autorowi do wypunktowaniu sarmackiego nieuctwa, zacofania i niechęci do nauki. Po wizycie na utopijnej wyspie Nipu Mikołaj zdobywa wiedzę i umiejętności godne prawdziwego Polaka i staje się dobrym gospodarzem i światłym obywatelem. Starosta Gadulski – bohater Powrotu posła ; konserwatywny Sarmata, ślepo przywiązany do tradycji, pogardzający wykształceniem,...
Oświecenie : Literatura powszechna
• Julia, czyli Nowa Heloiza (Jan Jakub Rousseau) – powieść nawiązuje do średniowiecznego romansu nauczyciela i uczennicy. Tutaj jednak sytuacja wygląda inaczej– dziewczynę wydają dobrze za mąż, a on wyjeżdża daleko i zastanawia się nad samobójstwem. Jednak w jakiś czas później mężczyzna trafia do domu ukochanej, by uczyć jej dzieci. Czy uda się zdusić uczucie w imię lojalności wobec człowieka,któremu ona ślubowała miłość i wierność? Rousseau napisał tę historię w formie listów. •...
Oświeceniowa krytyka pijaństwa
Sarmackie pijaństwo piętnuje w swej satyrze ( Pijaństwo ) Ignacy Krasicki. Opisana i skrytykowana została w niej polska obyczajowość, która nakazuje pić z każdej okazji: imienin żony, odwiedzin gości, dolegliwości żołądkowych... Wyśmiane zostają także zwyczaje lubiących alkohol, którzy przy butelce chętnie dyskutują o „miłości ojczyzny, o dobru publicznym,/O wspaniałych projektach” oraz kopalniach „srebra i złota w Olkuszu”, wojnach, reformach, a nawet o... szkodliwości picia wódki. Autor...
Oświecenie : Prądy literackie
Klasycyzm – powstał na dworze króla Ludwika XIV, którego poeci zamiast barokowych ozdobności wybrali prostotę, harmonię i elegancję formy. Wzorców szukali w antyku – u Sofoklesa, Eurypidesa, Arystotelesa i Horacego, a także u twórców renesansowych, którzy lubili przecież ład antyczny. Zwrócili się też do antycznych gatunków. Nicolas Boileau w swojej Sztuce poetyckiej (1674) podaje zasady dobrego pisarstwa. W nucie klasycyzmu tworzyli m.in. Julian Ursyn Niemcewicz i Adam Naruszewicz....
Kosmopolityzm
A wszystko po francusku; globus na stoliku; Buduar szklni się złotem, pełno porcelany, Stoliki marmurowe, zwierciadlane ściany. Zgoła przeszedł mój domek warszawskie pałace. (Ignacy Krasicki, Żona modna ) Kosmopolityzm, czyli bezkrytyczne zapatrzenie w obce wzorce i przenoszenie ich na grunt polski, piętnowała polska literatura, zwłaszcza oświecenia i pozytywizmu. Dziś jest to termin raczej nieużywany, zapomniany i niemodny. Czyżby ze względu na popularność idei wspólnej Europy? Do...
Oświecenie : Teatr
Wśród bogatych w wydarzenia kulturalne czasów stanisławowskich wybija się powstanie Teatru Narodowego w Warszawie (1765). Król otworzył pierwszy stały, publiczny teatr, tworząc Scenę Narodową. Pierwszą graną tam sztuką była komedia Józefa Bielawskiego Natręci . Właśnie komedie były ulubionym gatunkiem, na który tłumnie przychodziła publiczność. Długoletnim dyrektorem Teatru Narodowego był Wojciech Bogusławski, autor znanej komedioopery Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale .
Gatunki literackie oświecenia
Gatunki literackie oświecenia: bajka hymn komedia oda poemat heroiczny poemat heroikomiczny powieść satyra sielanka tragedia
Oświecenie : Nazwa epoki i ramy czasowe
Nazwa pochodzi od światła – myśliciele tej epoki nazywali ją „oświeconą” i zestawiali z ciemnotą baroku. Mieli na myśli oczywiście przymioty rozumu, które były wówczas cenione najwyżej. Sam termin nawiązywał do świetlnej metaforyki, wzmocnionej w filozofii Kartezjusza koncepcją „światła naturalnego” jako tej cechy umysłu, która umożliwia poznawanie świata. Cztery fazy polskiego oświecenia: • wczesne oświecenie – od 1730 r. do 1764 r., to czas przed wstąpieniem na tron króla...
Oświecenie : Prasa
Oświecenie obfitowało w bogatą publicystykę, która spowodowała rozwój prasy. To pociągało za sobą konieczność stworzenia miejsc, gdzie można by ją czytać (tzw. gabinetów lektury, które niebawem miały się przekształcić w pierwsze biblioteki). Warto wymienić najważniejsze tytuły ówczesnych czasopism: • „Gazeta Narodowa i Obca” – popierała stronnictwa proreformatorskie w okresie Sejmu Czteroletniego. • „Gazeta Warszawska” – jako pierwsza zaczęła zamieszczać płatne ogłoszenia...
Oświecenie : Zapamiętaj te pojęcia
• Ateizm – odrzuca wiarę w istnienie sił nadnaturalnych, szczególnie Boga. Wynika ze sprzeczności pomiędzy wierzeniami religijnymi a badaniami naukowymi, ale też z buntu przeciwko temu, że religia przenosi w sferę pozaziemską kwestię wyrównywania krzywd społecznych. • Deizm – zakłada istnienie jakiejś nieokreślonej siły duchowej, która stworzyła świat, ustaliła reguły nim kierujące, ale nie ingeruje bezpośrednio w jego działanie. • Duma – utwór epicko-liryczny, zazwyczaj historyczny w...
Oświecenie : Zapamiętaj tych pisarzy
Franciszek Bohomolec (1720-1784) – oświeceniowy komediopisarz, wprowadził do literatury polskiej nowoczesną komedię w stylu francuskim. Korzystał ze schematu molierowskiego– ośmieszał, ostrzegał, wytykał. Napisał też dwie komedie zgodne z programem króla zawartym w „Monitorze”. Franciszek Karpiński (1741-1825) – polski poeta klasycystyczny, tworzący pod dużym wpływem Jana Jakuba Rousseau. Był twórcą nurtu sentymentalnego w liryce polskiej. Pisał sielanki, wiersze miłosne, elegie,...
Oświecenie : Cechy i idee literatury
Twórcy sięgali po wszystkie rodzaje literackie – epikę, lirykę i dramat, ale ze względu na cel dydaktycznego oddziaływania na czytelnika najrzadziej wykorzystywano lirykę osobistą.
Oświecenie : Wielkie dzieła
Oświecenie : Literatura polska
• Bajki Ignacego Krasickiego – poprzez świat zwierząt autor odtwarza świat ludzi z ich wadami, słabościami i oszustwami. Krótkie utwory zamyka zazwyczaj filozoficzna puenta o naturze człowieka. — Jagnię i wilcy – na pytanie jagnięcia, czemu wilk miałby je zjeść, pada krótka odpowiedź: bo jest słabe i smaczne. — Kruk i lis – przebiegły lis, namawiając kruka do śpiewu, spowodował, że ser wypadł krukowi z dzioba. — Przyjaciele – historia rzekomej przyjaźni zajączka ze zwierzętami–...
Oświecenie : Najważniejsze motywy i tematy
Człowiek i cały świat, w którym żyje i od którego zależy, złożoność natury ludzkieji słabości człowieka – to wszystko zgrabnie portretował w swoich bajkach Ignacy Krasicki. Na ten temat wypowiadalisię też w swoich dziełach m.in. Wolter i Rousseau. Dojrzewanie – zainteresowanie zasadami edukowania młodego człowieka i jego wychowywaniem, a więc wpływaniem na rozwój i dojrzewanie wiązało się na pewno z Komisją Edukacji Narodowej, reformami Konarskiego i odrzuceniem jezuickiego systemu...
Obiekt miłości pisarzy oświecenia
O miłości do ojczyzny pisali chętnie pisarze oświecenia. To z tej epoki pochodzi słynny Hymn o miłości ojczyzny pióra Ignacego Krasickiego, patetyczny, o niewątpliwie patriotycznej wymowie. Sugeruje on, że za wspieranie ojczyzny warto nawet gorzko płacić: „Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać” i że patriotyzm jest warunkiem szlachectwa. Pieśń ta była hymnem Szkoły Rycerskiej.
Rewolucja Francuska 1789-1799
U schyłku XVIII w. Francja była jednym z największych państw europejskich. Liczyła około 23 mln mieszkańców. Miała dobrze rozwinięty przemysł i handel, a jej władcy byli jednymi z pierwszych w Europie. Francję trapiły jednak problemy, które...
Czy powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i Wielka Rewolucja Burżuazyjna we Francji są przejawem idei oświeceniowych? - referat
Czy powstanie Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej i Wielka Rewolucja Burżuazyjna we Francji są przejawem idei oświeceniowych? Zastanówmy się nad znaczeniem tych słów. Wiele źródeł podaje inną definicję. Wg jednych idee oświeceniowe to takie,...
Gatunki literackie Oświecenia i ich znaczenie dla epoki.
Gdy przeczytałem ten temat, od razu postawiłem dwa pytania: Czy utwory takie jak „Satyry”, „Bajki”, czy „Nowa Heloiza” mają jakąkolwiek wartość edukacyjną dla człowieka żyjącego w dobie Internetu, masy ‘chłamu’ błędnie nazywanego czasopismami, i...
Literatura reagująca na wydarzenia; sztuka na usługach; utylitaryzm pewnych epok.
Oświecenie i pozytywizm to dwie epoki, w których dostrzegamy ogromny wpływ literatury i sztuki na człowieka. Wartościowa stała się jedynie sztuka reagująca na wydarzenia - tzw. sztuka na usługach. Przewodnim terminem tych dwóch epok jest...
Ewolucja zasad odpowiedzialności karnej w kierunku jej subiektywizacji.
Współczesne, przynajmniej europejskie oraz angloamerykańskie systemy karno – prawne cechuje m. in. subiektywizacja samej odpowiedzialności karnej, a w efekcie też wymiaru kary w stosunku do sprawców przestępstw. Zasada subiektywizacji jest...
Czy pijaństwem można imponować innym - twoje poglądy w świetle satyry "Pijaństwo" oraz własnych obserwacji.
Jednym z nałogów, który od wieków towarzyszy ludzkości jest pijaństwo. Ludzie, w większości uważają alkohol za coś dobrego, coś co pozwala oderwać się od przygnębiającej codzienności i kłopotów. Nie myślą o skutkach picia trunków. Tak jak i w...
Oświecenie za czasów St. Augusta.
Oświecenie to epoka rozwijającego się nowoczesnego narodu, zainteresowania sprawami reformy ustrojowej, wzrostu kręgu osób, które myślały kategoriami całego państwa. To epoka przepojona treściami narodowymi, owocująca bogatą spuścizną w wielu...
Publicystyka Oświecenia.
W okresie Sejmu Czteroletniego intensywnie rozwijała się literatura publicystyczna w związku z mającą być uchwaloną Konstytucją RP, która ma uratować Polskę przed kolejnymi rozbiorami; Publicyści pochodzili głównie ze stronnictwa patriotycznego,...
Edukacja człowieka w centrum zainteresowania pisarzy oświecenia
Literatura oświecenia rozwijała się w dramatycznym okresie dziejowym Polski. Sejm, w którym ciągłe spory, zachwiany system demokracji oraz zasada "liberum veto" skutecznie unicestwiały próby reform, nie mógł pełnić właściwej funkcji wobec...
Pośmiertne życie romantyzmu.
Pośmiertne życie romantyzmu Romantyzm to zarówno nazwa epoki historycznoliterackiej czy kulturowej, jak i prądu charakteryzującego się określonymi cechami stylistycznymi oraz ideowymi. W Polsce przypada on...
Wieś w literaturze polskiego Renesansu
Wieś w czasach oświecenia w Polsce miała wysoką wartość, ponieważ w tych to czasach przynosiła ona widoczne, a nawet wysokie zyski. Jednak na jej temat w literaturze wypowiadano się różnie. Poeci ujmowali życie wiejskie na dwa sposoby. Pierwszy z...
Pojęcia - oświecenie
Rokoko-nurt artystyczno-literacki ukształtowany we Francji w XVIIIw. uznawany często za odmianę schyłkowego baroku. Neoklasycyzm-nowy styl czyli nowy klasycyzm. Oświecenie-okres w dzisjach kultury europejskiej od końca XVIIw. do początku XIXw....
Recenzja biograficznej książki pt.: "Wolter" autorstwa Andre Maurois
?Deista z imienia, humanista z czynu? Autorem biografii Woltera, czyli znakomitego pisarza epoki Oświecenia, jest wybitny pisarz francuski Andre Maurois. Książka ta wspaniale ukazuje burzliwe życie tej kontrowersyjnej postaci. Autor książki...
Upadek RP w XVIII wieku.
Ostatnim z polskich królów elekcyjnych był Stanisław August Poniatowski (1732-1798). Został on wybrany na króla w 1764 jako kandydat Familii, przy zdecydowanym poparciu cesarzowej Katarzyny II. Familia było to stronnictwo Czartoryskich i...
Oświecenie - opracowanie epoki.
Oświecenie:pierwszą epoką w nowożytnych dziejach, nazywane tez wiekiem filozofow i rozumu.Życie społeczne i kulturalne nacechowane było krytycyzmem wobec istniejącej rzeczywistości i pragnieniem wyzwolenia człowieka z więzów feudalnych,...
Oświecenie w Polsce.
Życie umysłowe i kulturalne w Polsce epoki oświecenia (teatr, czasopisma, szkolnictwo, malarstwo, mecenat króla) Rozwinięte kraje Europy promieniowały swoimi prądami umysłowymi na pozostałe kraje europejskie. W XVIII wieku Francja i Anglia były...
Propozycje reform zawarte w publicystyce doby oświecenia.
Przy końcu panowania Sasów w Polsce literatura włączyła się do przygotowywania reform politycznych. Wówczas to Stanisław Konarski zapoczątkował akcję reformatorską wspaniałym dziełem "O skutecznym rad sposobie", w którym ostro wystąpił...
Komedia obyczajowa w czasach oświecenia lat 1765-1795
Komedia obyczajowa jest formą pojemną i wielowariantową. Wysuwała na plan pierwszy barwne studium środowiskowe, zwykle ograniczone do kręgu rodziny (i jej bliskich przyjaciół), najmniejszej cząstki społeczeństwa. Jej bohaterami byli typowi...
Oświecenie polskie
OŚWIECENIE POLSKIE Filozofia Oświecenia ukształtowała się pod wpływem idei racjonalizmu, empiryzmu i antydogmatyzmu, a także nauk ścisłych. Górowała idea postępu; rozum traktowano jako narzędzie do poznania świata i krytyki tradycyjnej wiedzy....
Sentymentalizm jako zapowiedź Romantyzmu. Krytyka sentymentalizmu w "Ślubach panieńskich" Aleksandra Fredry
Sentymentalizm jako prąd umysłowy i literacki rozwinął się w różnych krajach Europy w okresie oświecenia i był zjawiskiem konkurencyjnym wobec klasycyzmu. Wiązał się z emancypacją klas średnich, zwłaszcza mieszczaństwa, zainteresowanego w...
Dzieje Polityki Społecznej. Opracowanie IPS na podstawie Szackiego
ARCHETYPY – SPOŁECZNE IDEE STAROŻYTNOŚĆI 1. Natura cudu greckiego cud grecki - eksplozja znakomitej kultury w niesprzyjających warunkach środowiskowych. Grecy dali początek wielkiej filozofii i żaden inny naród nie stworzył w tej...
Różne ujęcia bogów na przestrzeni epok
Wiara zawsze odgrywała bardzo istotną role w życiu ludzi, dlatego też na przestrzeni lat powstawało wiele koncepcji „boga”, które były bardzo różnorodne. Zmieniały się one wraz z pojawianiem się kolejnych filozofów i następowania epok. Wszystko to...
Ogólnie epoka
1.Racjonalizm- postawa filozoficzna zakładająca, że jedynym źródłem poznania świata jest posługiwanie się rozumem. 2.Empiryzm- dotyczy on teorii poznania i jest ono możliwe tylko na drodze doświadczenia i obserwacji. 3.Krytycyzm- postawa...
Najważniejsze wydarzenia w Polsce i na świecie - opisy
Idee oświecenia Do głównych kierunków w XVIII- wiecznej filozofii należały empiryzm i racjonalizm. Pierwszy nurt...
Narodziny nowożytnej propagandy politycznej w dobie Oświecenia.
Wiek XVIII to fatalne stulecie, w którym rodzą się rozmaite instytucje dręczące nas po dziś dzień. Burzliwe przemiany polityczne uwarunkowały powstanie zjawisk propagandy - kształtuje się ona głównie we Francji i Anglii. Narzędziem masowego...
Związek literatury oświecenia z działalnością Sejmu Czteroletniego.
W okresie Sejmu Czteroletniego intensywnie rozwijała się literatura publicystyczna w związku z mającą być uchwaloną Konstytucją RP, która ma uratować Polskę przed kolejnymi rozbiorami; Publicyści pochodzili głównie ze stronnictwa...
Dydaktyczny charakter literatury Oświecenia. Jakie były przyczyny takiej funkcji literatury?
Dydaktyzm jest jedną z najważniejszych zadań literatury oświeceniowej i najwięcej na to zużyto papieru; przyczyny tego stanu były proste: Zagrożenie dla integralności Polski płynące z zewnątrz, nasiliło się zwłaszcza po I rozbiorze; to...
J. U. Niemcewicz "Powrót posła" - komedia polityczna i obyczajowa.
Wystawiona na kilka miesięcy przed ogłoszeniem Konstytucji 3 maja. Zawarł w niej Niemcewicz ważką treść polityczną, ściśle związaną z nowatorskimi pracami stronnictwa patriotycznego. Konfrontując program reform z poglądami konserwatystów,...