Miasto utracone

W polskich tekstach kultury, ze względu na naszą historię funkcjonują też miasta utracone, takie jak Wilno czy Lwów. O Wilnie i małej miejscowości Kolonii Wileńskiej pisze np. w Kronice wypadków miłosnych Tadeusz Konwicki. To Wilno zmitologizowane, Wilno dzieciństwa i młodości, Wilno wielu kultur (oglądamy je też w adaptacji filmowej powieści, nakręconej przez Andrzeja Wajdę). Z odmitologizowaniem Kresów mamy do czynienia w powieści Teresy Lubkiewicz-Urbanowicz Boża podszewka i nakręconym według niej serialu Izabelli Cywińskiej.
Inne miasto utracone przedstawia w swym znanym wierszu Jechać do Lwowa Adam Zagajewski, który rodzinnego miasta rodziców, ze względu na wieki przemiany historyczne, właściwie nie zna. Pozostaje ono dla niego jednak symbolem miasta na podobieństwo Jerozolimy, z którego wygnano mieszkańców i uczyniono ich tułaczami. Istnienie Lwowa staje się pretekstem do refleksji na temat tułaczego losu w ogóle, na temat historii i przeznaczenia człowieka...