• Biblia królowej Zofii – pierwszy zabytek języka polskiego,datowany na rok 1455. Jest to tłumaczenie Biblii na język polski (w dialekcie małopolskim), wykonane dla żony Władysława Jagiełły. Jest też nazywana Biblią szaroszpatacką (aż do II wojny światowej przechowywano ją w węgierskiej miejscowości Sárospatak).
• Bogurodzica – to pierwszy hymn narodowy oraz pierwszy hymn rycerstwa polskiego. Jest najstarszą polską pieśnią religijną – dwie pierwsze zwrotki pochodzą z XII w. Jest modlitwą do Jezusa o wstawiennictwo u Maryi oraz prośbą skierowaną do Jezusa o szczęście na ziemi i zbawienie po śmierci.
• Historia Polonica (Jan Długosz) – tekst był pisany przez25 lat, od 1455 do 1480 r.; składa się z 12 ksiąg rejestrujących historię Polski od czasów najdawniejszych aż do śmierci Długosza. To właśnie on jako pierwszy tak dokładnie i krytycznie analizował źródła historyczne. Także po raz pierwszy tak silnie ujawnia się motyw miłości do ojczyzny i tożsamości narodowej. Utwór kończy wezwanie do profesorów uniwersyteckich,aby kontynuowali badania nad historycznymi dziejami ojczyzny.
• Kazania gnieźnieńskie – przypadkowo znalezione w XIX w.w klasztorze w Gnieźnie. Jest to zabytek języka polskiego pochodzący z końca XIV lub pocz. XIV w. Zawiera 103 kazania łacińskie i 10 polskich. Jest to utwór oryginalny, nie tłumaczony z łaciny, napisany potocznym językiem.
• Kazania świętokrzyskie – polsko-łaciński najstarszy zabytek prozy polskiej napisany w stylu dydaktyczno-normatywnym. Zawiera zbiór sześciu kazań na uroczystości świętych, z których kazanie na dzień św. Katarzyny zachowało się w całości, a reszta we fragmentach. Język zabytku ma wiele cech dialektu północnej Małopolski.
• Kronika polska (Gall Anonim) – powstała w języku łacińskim,prawdopodobnie w latach 1113-1116. Przywołuje dzieje Piastów, ale głównym bohaterem jest Bolesław Krzywousty.Składa się z trzech ksiąg – pierwsza to gesta, czyli czyny polskich królów i książąt, kolejna opisuje młodość króla, a ostatnia to obraz wojen i władzy Krzywoustego aż do zwycięstwa pod Nakłem w 1113 r.
• Kronika Polska (Wincenty Kadłubek) – składa się z czterech ksiąg i opisuje dzieje Polski do 1202 r. Na pierwszą księgę składają się legendy, m.in. o Kraku, Wandzie oraz Popielu. Trzy pierwsze księgi mają formę dialogów biskupa krakowskiego Mateusza z arcybiskupem gnieźnieńskim Janem. Natomiast ostatnia księga to relacja z rządów Mieszka Starego i Kazimierza Sprawiedliwego.
• Kwiatki świętego Franciszka – narratorem jest prawdopodobnie uczeń św. Franciszka, który relacjonuje życie świętego,jego stygmaty, a także życie i naukę jego uczniów.
• Legenda o świętym Aleksym – opis życia ascety pochodzący z poł. XV w. (zachowana kopia polskiego rękopisu pochodzi z 1454 r.). Dla Aleksego ważniejsza była modlitwa i poszukiwanie Boga niż atrakcje ziemskiego życia. Swoim życiem idealnie wypełniał schemat życia świętego (m.in. odejście z domu i rozdanie majątku, umartwianie ciała, cudowne wydarzenia).
• O zachowaniu się przy stole (prawdopodobnie Przecław Słota) – pierwszy polski savoir-vivre, który w obszernych fragmentach (konieczność mycia rąk przed posiłkiem i usługiwania damom) nie stracił aktualności. W wierszu widoczny jest kult Matki Boskiej i rycerskiej czci dla kobiety.
• Psałterz floriański – nazwa pochodzi od miejsca znalezienia psałterza – klasztoru opactwa kanoników w St. Florian pod Linzem w Austrii. Jest to najobszerniejszy (101 psalmów)zabytek polszczyzny z końca XIV w.
• Psałterz puławski – prawdopodobnie pochodzi z końca XV w. i służył jako najbardziej popularny modlitewnik. Podobno używała go także Kinga, żona Bolesława Wstydliwego.
• Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią – przykład literackiej wersji danse macabre. Śmierć chce pokazać Polikarpowi swoją potęgę w zestawieniu z kruchością ziemskiego życia. Wizerunek Śmierci zawiera elementy rozkładających się zwłok – to charakterystyczny sposób obrazowania (dopiero późniejsze dzieła wprowadzą postać kościotrupa).
• Satyra na leniwych chłopów – jedyny zachowany satyryczny wiersz z 2. poł. XV w., napisany po polsku. Autor krytykuje pracę chłopów pańszczyźnianych na rzecz szlachcica.
• Żale Matki Boskiej pod Krzyżem (zwane też Lamentem Świętokrzyskim lub od pierwszych słów: „Posłuchajcie bracia miła”) – zabytek polszczyzny z XV w. prezentujący emocje matki płaczącej nad cierpieniem dziecka. Ważny jest ludzki wymiar bólu – Matka Boska utożsamia się z innymi matkami, jest symbolem ludzkiego cierpienia. Zwraca uwagę cielesne ujęcie męki Jezusa i bólu matczynego (realizm przedstawienia).