strzec (język polski)

wymowa:

IPA: [sṭʃɛʦ̑], AS: [sṭšec], zjawiska fonetyczne: utr. dźw.• udziąs.

​

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) mieć pod opieką, pilnować, dozorować, opiekować się kimś lub czymś

(1.2) przestrzegać czegoś, być posłusznym czemuś, postępować zgodnie z czymś

czasownik zwrotny strzec się

(2.1) unikać czegoś, pilnować się, uważać

odmiana:

(1.1) koniugacja XI

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		strzec
czas teraźniejszy		strzegę	strzeżesz	strzeże	strzeżemy	strzeżecie	strzegą
czas przeszły	m	strzegłem	strzegłeś	strzegł	strzegliśmy	strzegliście	strzegli
	ż	strzegłam	strzegłaś	strzegła	strzegłyśmy	strzegłyście	strzegły
	n	strzegłom	strzegłoś	strzegło
tryb rozkazujący		niech strzegę	strzeż	niech strzeże	strzeżmy	strzeżcie	niech strzegą
pozostałe formy czas przyszły m będę strzegł, będę strzec będziesz strzegł, będziesz strzec będzie strzegł, będzie strzec będziemy strzegli, będziemy strzec będziecie strzegli, będziecie strzec będą strzegli, będą strzec ż będę strzegła, będę strzec będziesz strzegła, będziesz strzec będzie strzegła, będzie strzec będziemy strzegły, będziemy strzec będziecie strzegły, będziecie strzec będą strzegły, będą strzec n będę strzegło, będę strzec będziesz strzegło, będziesz strzec będzie strzegło, będzie strzec czas zaprzeszły m strzegłem był strzegłeś był strzegł był strzegliśmy byli strzegliście byli strzegli byli ż strzegłam była strzegłaś była strzegła była strzegłyśmy były strzegłyście były strzegły były n strzegłom było strzegłoś było strzegło było forma bezosobowa czasu przeszłego strzeżono tryb przypuszczający m strzegłbym, byłbym strzegł strzegłbyś, byłbyś strzegł strzegłby, byłby strzegł strzeglibyśmy, bylibyśmy strzegli strzeglibyście, bylibyście strzegli strzegliby, byliby strzegli ż strzegłabym, byłabym strzegła strzegłabyś, byłabyś strzegła strzegłaby, byłaby strzegła strzegłybyśmy, byłybyśmy strzegły strzegłybyście, byłybyście strzegły strzegłyby, byłyby strzegły n strzegłobym, byłobym strzegło strzegłobyś, byłobyś strzegło strzegłoby, byłoby strzegło imiesłów przymiotnikowy czynny m strzegący, niestrzegący ż strzegąca, niestrzegąca strzegące, niestrzegące n strzegące, niestrzegące imiesłów przymiotnikowy bierny m strzeżony, niestrzeżony strzeżeni, niestrzeżeni ż strzeżona, niestrzeżona strzeżone, niestrzeżone n strzeżone, niestrzeżone imiesłów przysłówkowy współczesny strzegąc, nie strzegąc rzeczownik odczasownikowy strzeżenie, niestrzeżenie

przykłady:

składnia:

(1.1) strzec + D. przed + N.

(1.1) strzec + B. od + D.

(1.2) strzec + D.

(2.1) strzec się + D.

kolokacje:

(1.1) strzec dziecka przed złym wpływem • strzec swojej prywatności • strzec swojego terytorium

(1.2) strzec zwyczajów / tajemnicy

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. strzeżenie n

związki frazeologiczne:

strzec jak oka w głowie • strzec jak źrenicy oka • strzec sekretu • strzec tajemnicy • Bóg kogoś strzegł • niech cię Bóg strzeże

przysłowia strzeżonego Pan Bóg strzeże • strzeż mnie, Boże, od przyjaciół, bo z wrogami poradzę sobie sam

etymologia:

uwagi:

W czasownikach wtórnie niedokonanych, które utworzono poprzez dodanie przedrostka temat -strzec przechodzi w -strzegać.

tłumaczenia:

• angielski: (1.1) guard, watch over
• białoruski: (1.1) берагчы, засцерагаць; (2.1) берагчыся
• hiszpański: (1.1) guardar, cuidar, custodiar; (1.2) observar, guardar, cumplir, respetar
• jidysz: (1.1) היטן (hitn), פֿאַרהיטן (farhitn); (1.2) היטן (hitn); (2.1) היטן זיך (hitn zich)
• niderlandzki: (1.1) bewaken; (2.1) oppassen
• niemiecki: (1.1) hüten; (2.1) achtgeben
• rosyjski: (1.1) блюсти, стеречь
• rumuński: (1.1) păzi; (1.2) păzi; (2.1) se păzi
• ukraiński: (1.1) стерегти
• włoski: (1.1) custodire, piantonare; (1.2) salvaguardare; (2.1) guardarsi

źródła:

Hasło „strzec” w: SJP.pl.