सूर्य

See also: सीरिया, सूरिया, and सरयु

Hindi

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit सूर्य (sūrya).

Pronunciation

(Delhi Hindi) IPA^(key): /suːɾ.jᵊ/

Noun

सूर्य • (sūrya) m (Urdu spelling سوریہ)

(astronomy) Sun
Synonyms: सूरज (sūraj), दिनेश (dineś), भानु (bhānu), आदित्य (āditya), रवि (ravi), दिनकर (dinkar), आफ़ताब (āftāb)

Declension

Declension of सूर्य (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	सूर्य sūrya	सूर्य sūrya
oblique	सूर्य sūrya	सूर्यों sūryõ
vocative	सूर्य sūrya	सूर्यो sūryo

Marathi

सूर्य

Etymology

Learned borrowing from Sanskrit सूर्य (sūrya).

Pronunciation

IPA^(key): /suɾ.jə/

Proper noun

सूर्य • (sūrya) m

(astronomy) the Sun
Synonyms: आदित्य (āditya), दिनकर (dinkar), प्रभाकर (prabhākar), मित्र (mitra), रवी (ravī)
(mythology) Surya

Declension

Declension of सूर्य (masc cons-stem)
direct singular	सूर्य sūrya
direct plural	सूर्य sūrya
	singular एकवचन	plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	सूर्य sūrya	सूर्य sūrya
oblique सामान्यरूप	सूर्या sūryā	सूर्यां- sūryān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	सूर्याला sūryālā	सूर्यांना sūryānnā
ergative	सूर्याने, सूर्यानं sūryāne, sūryāna	सूर्यांनी sūryānnī
instrumental	सूर्याशी sūryāśī	सूर्यांशी sūryānśī
locative सप्तमी	सूर्यात sūryāt	सूर्यांत sūryāt
vocative संबोधन	सूर्या sūryā	सूर्यांनो sūryānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of सूर्य (masc cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular^* एकवचन	plural अनेकवचन	oblique सामान्यरूप
singular subject एकवचनी कर्ता	सूर्याचा sūryāċā	सूर्याचे sūryāċe	सूर्याची sūryācī	सूर्याच्या sūryācā	सूर्याचे, सूर्याचं sūryāċe, sūryāċa	सूर्याची sūryācī	सूर्याच्या sūryācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	सूर्यांचा sūryānċā	सूर्यांचे sūryānċe	सूर्यांची sūryāñcī	सूर्यांच्या sūryāncā	सूर्यांचे, सूर्यांचं sūryānċe, sūryānċa	सूर्यांची sūryāñcī	सूर्यांच्या sūryāñcā
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Derived terms

सूर्यमाला (sūryamālā, “solar system”)
सूर्यास्त (sūryāsta, “sunset”)
सूर्योदय (sūryoday, “sunrise”)

References

Berntsen, Maxine, “सूर्य”, in A Basic Marathi-English Dictionary, New Delhi: American Institute of Indian Studies, 1982-1983.
Molesworth, James Thomas (1857) “सूर्य”, in A dictionary, Marathi and English, Bombay: Printed for government at the Bombay Education Society's Press

Nepali

Etymology

Borrowed from Sanskrit सूर्य (sūrya).

Pronunciation

IPA^(key): [surːe]

Phonetic Devanagari: सुर्रे

Noun

सूर्य • (sūrya)

(astronomy) sun

Sanskrit

Alternative forms

Alternative scripts

সূৰ্য (Assamese script)
ᬲᬹᬃᬬ (Balinese script)
সূর্য (Bengali script)
𑰭𑰳𑰨𑰿𑰧 (Bhaiksuki script)
𑀲𑀽𑀭𑁆𑀬 (Brahmi script)
သူရျ (Burmese script)
સૂર્ય (Gujarati script)
ਸੂਰ੍ਯ (Gurmukhi script)
𑌸𑍂𑌰𑍍𑌯 (Grantha script)
ꦱꦹꦫꦾ (Javanese script)
𑂮𑂴𑂩𑂹𑂨 (Kaithi script)
ಸೂರ್ಯ (Kannada script)
សូយ៌ (Khmer script)
ສູຣ຺ຍ (Lao script)
സൂര്യ (Malayalam script)
ᠰᡠᡠᡵᠶᠠ (Manchu script)
𑘭𑘴𑘨𑘿𑘧 (Modi script)
ᠰᠤᠤᠷᠶ᠎ᠠ (Mongolian script)
𑧍𑧕𑧈𑧠𑧇 (Nandinagari script)
𑐳𑐹𑐬𑑂𑐫 (Newa script)
ସୂର୍ଯ (Odia script)
ꢱꢹꢬ꣄ꢫ (Saurashtra script)
𑆱𑆷𑆫𑇀𑆪 (Sharada script)
𑖭𑖳𑖨𑖿𑖧 (Siddham script)
සූර්‍ය (Sinhalese script)
𑪁𑩒𑩛𑩼 𑪙𑩻 (Soyombo script)
𑚨𑚱𑚤𑚶𑚣 (Takri script)
ஸூர்ய (Tamil script)
సూర్య (Telugu script)
สูรฺย (Thai script)
སཱུ་རྱ (Tibetan script)
𑒮𑒴𑒩𑓂𑒨 (Tirhuta script)
𑨰𑨃𑨊𑨫𑩇𑨪 (Zanabazar Square script)

Etymology

A -य (-ya) extension of the base सूर् (sū́r), from Proto-Indo-Iranian *súHar (“sun”), from Proto-Indo-European *sóh₂wl̥ (“sun”). Cognate with Ancient Greek ἥλιος (hḗlios), Latin sōl, Persian (xur), English sun. Also related to स्वर् (svàr, “sun”) and सूर (sū́ra, “sun”).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /súː.ɾi.jɐ/, /súːɾ.jɐ/

(Classical) IPA^(key): /ˈs̪uːɾ.jɐ/

Noun

सूर्य • (sū́rya) stem, m (metrical Vedic sū́riya)

the sun
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 6.17.3:
  ए॒वा पा॑हि प्र॒त्नथा॒ मन्द॑तु त्वा श्रु॒धि ब्रह्म॑ वावृ॒धस्वो॒त गी॒र्भिः।
  आ॒विः सूर्यं॑ कृणु॒हि पी॑पि॒हीषो॑ ज॒हि शत्रूँ॑र॒भि गा इ॑न्द्र तृन्धि॥
  evā́ pāhi pratnáthā mándatu tvā śrudhí bráhma vāvṛdhásvotá gīrbhíḥ.
  āvíḥ sū́ryaṃ kṛṇuhí pīpihī́ṣo jahí śátrūm̐rabhí gā́ indra tṛndhi.
  O Indra, drink it as of old, and may it exhilarate ou; hear our prayer, and be exalted by our praises; make the sun visible, nourish us with food, destroy our enemies and rescue the cattle.

Declension

Masculine a-stem declension of सूर्य (sū́rya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सूर्यः sū́ryaḥ	सूर्यौ / सूर्या¹ sū́ryau / sū́ryā¹	सूर्याः / सूर्यासः¹ sū́ryāḥ / sū́ryāsaḥ¹
Vocative	सूर्य sū́rya	सूर्यौ / सूर्या¹ sū́ryau / sū́ryā¹	सूर्याः / सूर्यासः¹ sū́ryāḥ / sū́ryāsaḥ¹
Accusative	सूर्यम् sū́ryam	सूर्यौ / सूर्या¹ sū́ryau / sū́ryā¹	सूर्यान् sū́ryān
Instrumental	सूर्येण sū́ryeṇa	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्यैः / सूर्येभिः¹ sū́ryaiḥ / sū́ryebhiḥ¹
Dative	सूर्याय sū́ryāya	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्येभ्यः sū́ryebhyaḥ
Ablative	सूर्यात् sū́ryāt	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्येभ्यः sū́ryebhyaḥ
Genitive	सूर्यस्य sū́ryasya	सूर्ययोः sū́ryayoḥ	सूर्याणाम् sū́ryāṇām
Locative	सूर्ये sū́rye	सूर्ययोः sū́ryayoḥ	सूर्येषु sū́ryeṣu
Notes	¹Vedic

Proper noun

सूर्य • (sū́rya) stem, m

(Vedic religion, Hinduism, Buddhism, Jainism) Surya, the Vedic solar deity
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 1.50.4:
  त॒रणि॑र्वि॒श्वद॑र्शतो ज्योति॒ष्कृद॑सि सूर्य।
  विश्व॒मा भा॑सि रोच॒नम्॥
  taráṇirviśvádarśato jyotiṣkṛ́dasi sūrya.
  víśvamā́ bhāsi rocanám.
  You, Sūrya, outstrip all in speed; you are visible to all; you are the source of light; you shine throughout the entire firmament
a male given name

Descendants

Helu Prakrit:
- Dhivehi: އިރު (iru)
- Sinhalese: ඉර (ira)
Maharastri Prakrit: 𑀲𑀼𑀚𑁆𑀚 (sujja)
- Sindhi: सिॼु(sijju)
Paisaci Prakrit:
- Punjabi: ਸਿਝ (sijha) (archaic)
Pali: surya
→ Assamese: সূৰুয (xuruz)
→ Bengali: সূর্য (śurjo)
→ Gujarati: સૂરજ (sūraj)
→ Hindi: सूर्य (sūrya), सूरज (sūraj)
→ Khmer: សុរិយ (soreyaʼ)
→ Kannada: ಸೂರ್ಯ (sūrya)
→ Konkani: सूर्य (sūrya)
→ Malayalam: സൂര്യന് (sūryaṉ)
→ Malay: suria
- Indonesian: surya
→ Marathi: सूर्य (sūrya)
→ Old Javanese: sūrya
- Javanese: ꦱꦸꦂꦪ (surya)
- → Balinese: ᬲᬹᬃᬬ (surya)
→ Odia: ସୂର୍ଯ୍ୟ (surjyô)
→ Nepali: सूर्य (sūrya)
→ Newar: सूर्द्य (sūrdya)
→ Punjabi: ਸੂਰਜ (sūraj) / سورج (sūraj)
→ Rajasthani: सूरज (sūraj)
→ Sindhi: سوُرَجُ (sūraju)
→ Sinhalese: සූර්යයා (sūryayā)
→ Tamil: சூரியன் (cūriyaṉ)
→ Telugu: సూర్యుడు (sūryuḍu)
→ Thai: สุริยา
→ Burmese: သူရိယ (suri.ya.)
→ Urdu: سورج (sūraj)

Adjective

सूर्य • (sū́rya) stem

solar

Declension

Masculine a-stem declension of सूर्य (sū́rya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सूर्यः sū́ryaḥ	सूर्यौ / सूर्या¹ sū́ryau / sū́ryā¹	सूर्याः / सूर्यासः¹ sū́ryāḥ / sū́ryāsaḥ¹
Vocative	सूर्य sū́rya	सूर्यौ / सूर्या¹ sū́ryau / sū́ryā¹	सूर्याः / सूर्यासः¹ sū́ryāḥ / sū́ryāsaḥ¹
Accusative	सूर्यम् sū́ryam	सूर्यौ / सूर्या¹ sū́ryau / sū́ryā¹	सूर्यान् sū́ryān
Instrumental	सूर्येण sū́ryeṇa	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्यैः / सूर्येभिः¹ sū́ryaiḥ / sū́ryebhiḥ¹
Dative	सूर्याय sū́ryāya	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्येभ्यः sū́ryebhyaḥ
Ablative	सूर्यात् sū́ryāt	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्येभ्यः sū́ryebhyaḥ
Genitive	सूर्यस्य sū́ryasya	सूर्ययोः sū́ryayoḥ	सूर्याणाम् sū́ryāṇām
Locative	सूर्ये sū́rye	सूर्ययोः sū́ryayoḥ	सूर्येषु sū́ryeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of सूर्या (sū́ryā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सूर्या sū́ryā	सूर्ये sū́rye	सूर्याः sū́ryāḥ
Vocative	सूर्ये sū́rye	सूर्ये sū́rye	सूर्याः sū́ryāḥ
Accusative	सूर्याम् sū́ryām	सूर्ये sū́rye	सूर्याः sū́ryāḥ
Instrumental	सूर्यया / सूर्या¹ sū́ryayā / sū́ryā¹	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्याभिः sū́ryābhiḥ
Dative	सूर्यायै sū́ryāyai	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्याभ्यः sū́ryābhyaḥ
Ablative	सूर्यायाः / सूर्यायै² sū́ryāyāḥ / sū́ryāyai²	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्याभ्यः sū́ryābhyaḥ
Genitive	सूर्यायाः / सूर्यायै² sū́ryāyāḥ / sū́ryāyai²	सूर्ययोः sū́ryayoḥ	सूर्याणाम् sū́ryāṇām
Locative	सूर्यायाम् sū́ryāyām	सूर्ययोः sū́ryayoḥ	सूर्यासु sū́ryāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of सूर्य (sū́rya)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	सूर्यम् sū́ryam	सूर्ये sū́rye	सूर्याणि / सूर्या¹ sū́ryāṇi / sū́ryā¹
Vocative	सूर्य sū́rya	सूर्ये sū́rye	सूर्याणि / सूर्या¹ sū́ryāṇi / sū́ryā¹
Accusative	सूर्यम् sū́ryam	सूर्ये sū́rye	सूर्याणि / सूर्या¹ sū́ryāṇi / sū́ryā¹
Instrumental	सूर्येण sū́ryeṇa	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्यैः / सूर्येभिः¹ sū́ryaiḥ / sū́ryebhiḥ¹
Dative	सूर्याय sū́ryāya	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्येभ्यः sū́ryebhyaḥ
Ablative	सूर्यात् sū́ryāt	सूर्याभ्याम् sū́ryābhyām	सूर्येभ्यः sū́ryebhyaḥ
Genitive	सूर्यस्य sū́ryasya	सूर्ययोः sū́ryayoḥ	सूर्याणाम् sū́ryāṇām
Locative	सूर्ये sū́rye	सूर्ययोः sū́ryayoḥ	सूर्येषु sū́ryeṣu
Notes	¹Vedic

References

Monier Williams (1899) “सूर्य”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 1243.

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

Solar System in Hindi · सूर्य-मंडल (sūrya-maṇḍal) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya), सूरज (sūraj)
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budh)	शुक्र (śukra)	भूमि (bhūmi), पृथ्वी (pŕthvī)	मंगल (maṅgal)		बृहस्पति (bŕhaspati)	शनि (śani)	अरुण (aruṇ)	वरुण (varuṇ), अंधा तारा (andhā tārā)	यम (yam)
Notable moons	—	—	चाँद (cā̃d), चंद्र (candra)		—

Solar System in Marathi · सूर्यमाला (sūryamālā) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya)
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budh)	शुक्र (śukra)	पृथ्वी (pŕthvī)	मंगळ (maṅgaḷ)	[Term?]	गुरू (gurū)	शनी (śanī)	युरेनस (yurenas)	नेपच्यून (nepacyūn)	प्लूटो (plūṭo)	[Term?]
Notable moons	—	—	चंद्र (candra)	[Term?] [Term?]	—	[Term?] [Term?] [Term?] [Term?]	[Term?] [Term?] [Term?] [Term?] [Term?] [Term?] [Term?]	[Term?] [Term?] [Term?] [Term?] [Term?]	[Term?]	[Term?]	[Term?]

Solar System in Nepali · सौर्यमण्डल (sauryamaṇḍal) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya)
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budha)	शुक्र (śukra)	पृथ्वी (pr̥thvī)	मङ्गल (maṅgal)	सिरीस (sirīs)	बृहस्पति (br̥haspati)	शनि (śani)	अरुण (aruṇ)	वरुण (varuṇ)	यमग्रह (yamagraha)	एरिस (eris)
Notable moons	—	—	चन्द्रमा (candramā)		—

Solar System in Sanskrit · सूर्य-मण्डल (sūrya-maṇḍala) (layout · text)
Star	सूर्य (sūrya), रवि (ravi), आदित्य (āditya), Thesaurus:सूर्य
IAU planets and notable dwarf planets	बुध (budha)	शुक्र (śukra), भार्गव (bhārgava), भृगु (bhṛgu)	भूमि (bhūmi), पृथ्वी (pṛthvī), Thesaurus:भू	मङ्गल (maṅgala), अङ्गार (aṅgāra), Thesaurus:मङ्गल		बृहस्पति (bṛhaspati), गौर (gaura)	शनि (śani)	अरुण (aruṇa)	वरुण (varuṇa)	यम (yama)
Notable moons	—	—	चन्द्र (candra), इन्दु (indu), Thesaurus:चन्द्र	प्रथम मङ्गलस्य द्वितीय मङ्गलस्य	—