1. Życiorys Cezarego Bryki.
- Jedyny syn polskich emigrantów - Seweryna i Jadwigi Baryków, urodził się w 1900 roku i wychował w Rosji. Czytelnik poznaje go jako czternastolatka, a w końcowej scenie "Przedwiośnia" bohater jest o dziesięć lat starszy. Wiadomo jedynie, że był bardzo przystojnym młodzieńcem. W oczach matki miał "śliczną głowę (") owianą gęstwin falistej czupryny".
- Dorasta on w Rosji, ogarniętej rewolucyjnymi ruchami. Traci matkę, postanawia wraz z ojcem wrócić do ojczyzny, "której ani znał, ani pragnął". Seweryn Baryka umiera jednak po drodze. Cezary zostaje sam. Pełen rozczarowania konfrontuje polską rzeczywistość z ojcowskimi wizjami "szklanych domów", ojczyzny pięknej i doskonałej. Cezary walczy w wojnie polsko - bolszewickiej, a następnie zostaje zaproszony przez swojego kolegę do jego rodzinnego domu w Nawłoci. Cezary poznaje tam styl ziemiańskiego życia i chętnie korzysta z uciech, jakie oferuje dwór. Romansuje z Laurą i Karoliną. Po katastrofie, która wstrząsa Nawłocią (śmierć Karoliny) i zawodzie miłosnym (Laura wyszła dla pieniędzy za innego) - Cezary wyjeżdża do Warszawy. Tam poznaje Szymona Gajowca (znajomego matki Cezarego), który stara się przekonać młodego człowieka do własnych przekonań i poglądów politycznych. Przedstawia mu ideologię socjalizmu, reform, powolne pracy, które są według niego - jedynym sposobem odbudowy kraju. Cezary odrzuca jednak program Gajowca. Uważa bowiem, ze tempo przemian musi być znacznie szybsze, odważniejsze. Baryka poznaje również Lulka - młodego, fanatycznego komunistę. Rewolucyjny program komunistycznej ideologii nie podoba się jednak Cezaremu. Zarzuca im okrucieństwo, niesprawiedliwość i brak patriotyzmu. Nie mogąc dokonać właściwego wyboru - przyłącza się do pochodu robotniczego, idącego na Belweder. Idzie jednak osobno, podkreślając własny indywidualizm. Scena końcowa powieści pozwala przypuszczać, ze Cezary nie uległ jednak komunizmowi. Być może, do tego nieprzemyślanego kroku popchnęły go życiowe niepowodzenia, brak autorytetów, osamotnienie"
2. Charakterystyka bohatera.
Nazywany często "bohaterem nowego typu", a także bohaterem dynamicznym. Dzieje się tak za sprawą zmian, które w nim zachodzą podczas wydarzeń "Przedwiośnia".
- usposobienie gwałtowne, czasem kłótliwe
- Poczynania często nieprzemyślane, powodowane impulsem, emocjami, chwilą.,
- był inteligentny i oczytany.
- Doskonale radził sobie w politycznych dyskusjach
- miał poczucie humoru, zdolności artystycze(tancerz)
- Z czasem stracił niemal zupełnie szacunek do kobiety. Ważniejsi stali się dla niego kompani z ulicy i ekscytujące życie rozrabiaki.
- Duch rewolucji sprawił, że Baryka stracił szacunek wobec innych, także starszych od siebie ludzi.
- Stosunek do ojca był skompilowany. Kochał go bardzo i czasem tęsknił, po śmierci matki, zaczął tęsknić za obojgiem rodziców.
- Miał skomplikowane relacje z kobietami, zdawał sobie sprawę, że mimowolnie je uwodzi. Rozkochał w sobie trzy kobiety i upajał się tym.
- zawsze chciał wszystkiego, wszystkiego albo niczego, jest człowiekiem bezkompromisowym i dumnym
- pragnął przeciwstawiać się złu i wyzyskowi najuboższych
- patriota, wewnętrznie rozdarty
3. Cezary Baryka jako bohater romantyczny.
Jest romantykiem, który nie uznaje kompromisów. Szuka idei, której poświęci się bez reszty. Nie znajduje jej, bo: wynalazki techniczne są mrzonką w biednym kraju, reforma społeczna musi być rozłożona na wiele lat, przewrót zbrojny (rewolucja) pochłonie masę ofiar, zdemoralizuje społeczeństwo i w rezultacie niczego nie zmieni w układzie sił społecznych. Baryka przypomina romantycznych bohaterów bezskutecznie poszukujących idei życia (Kordian) lub podporządkowujących swe życie idei, która okazywała się kłamliwa (Kordian w szpitalu wariatów). Ostatnia scena powieści potwierdza romantyczny rodowód samotnego idealisty. W samobójczym geście rozpaczy prze na mur żandarmerii konnej broniącej dostępu do Belwederu - symbolu tyranii i niesprawiedliwości. Dojrzałość Baryki zawiera się w świadomości, że historię tworzą narody a nie jednostki, zaś o niedojrzałości jego świadczy poszukiwanie czystej idei i desperacka postawa wobec niemożności jej realizacji. W sumie bohater okazał się bardziej romantykiem niż pozytywistą. Jak na romantyka przystało, przeżył jeszcze burzliwą i nieszczęśliwą miłość do Laury, która okazała się kobietą wyrachowaną. Cezary także jako kochanek przypomina Kordiana z dramatu J. Słowackiego: również kocha się w Laurze, która - jak Wioletta - wyżej ceni dobra materialne od wielkich uczuć.
4. Obraz rewolucji w Baku.
- Giną przedstawiciele dawnej warstwy uprzywilejowanej. Rewolucjoniści odbierają swym ofiarom kosztowności, znęcają się nad nimi fizycznie i psychicznie. Czy po to ma się polać tyle krwi ludzkiej, aby w rezultacie doszło tylko do zamiany ról" Rewolucja wyzwala w ludziach najniższe instynkty, ożywają konflikty narodowościowe i wyznaniowe (rzeź Ormian w "Przedwiośniu"), szerzy się złodziejstwo, przekupstwo, rozbój. Nie ma miejsca na współczucie, litość, pomoc. Wraz ze starym porządkiem społecznym legły w gruzach zasady moralne. Straszną cenę zapłaciły społeczeństwa za pozorną zmianę układu społecznego. Rewolucjoniści odnieśli zwycięstwo, zniszczyli dotychczasowy porządek świata. Zapanował chaos, społeczeństwo było zdemoralizowane. Żeromski w "Przedwiośniu" ukazał chaos porewolucyjny w Rosji. Niewiele zmieniło się mimo przelanej krwi. Elity rządowe korzystały z nieograniczonej władzy, zaś reszta społeczeństwa żyła nadal w nędzy. Nikt nie przyznał się do winy, przeciwnie - wbrew istniejącej rzeczywistości - twierdzono, że oto wreszcie zapanował w Rosji sprawiedliwy ustrój - wszyscy obywatele stali się równi sobie. Kłamstwo nie może być fundamentem ustroju społecznego, to oczywista prawda, którą wyraził autor "Przedwiośnia" na kartach swej powieści.
5. Charakterystyka społeczeństwa w Polsce
a) ziemiaństwo - Ziemiańska szlachta żyje tu w dostatku, prowadziła próżniaczy tryb życia. Długie, obfite posiłki, przejażdżki konno lub powozem, jest to Świat balów, zabaw i nieróbstwa - rodzina Wielosławskich.
b) Chłopi - gospodarze są pozbawieni jakichkolwiek wartości etycznych, moralnych, czy patriotycznych. Ukazany jest tu jej bardzo niski poziom wiedzy o otaczającej ją rzeczywistości, kompletny brak zainteresowania polityką oraz nieświadomość niebezpieczeństw ze strony rewolucji. Domy zatopione w błocie i biegające boso brudne dzieci. Panuje tu nędza i zacofanie. Przymierające głodem dzieci, wyrzucani na zimę z domów starcy nie mogący jeż pracować.
c) Robotnicy - ukazani w powieści mają już świadomość własnej siły i upominają się o swe prawa, większość z nich umierała przedwcześnie na gruźlicę lub tyfus,
6. Trzy drogi rozwoju Polski.
1. "Szklane domy" - symbolizują nową, ale kruchą, nietrwałą cywilizację. Nie uwzględniono w niej bowiem kwestii ludzkiej zawiści, chciwości, żądzy władzy, itp. tak właściwych współczesnemu światu. Szklane domy to synonim utopii.
2. "Nawłoć" (opętanie) - tym razem przez namiętność. W ostatniej, dodanej części, losy Cezarego Baryki schodzą na drugi plan - główną bohaterką staje się Polska. Jest to wizja wyzwolonej Polski prowincjonalnej, której miniaturę stanowi "państwo nawłockie".
3. "Wiatr od wschodu"(sąd nad Polską), ma zupełnie inny charakter. Podstawową formą podawczą jest tu dialog między przedstawicielami dwóch ugrupowań toczony za pośrednictwem bohatera. Autor wprowadził tu formy zbliżone do gatunków publicystycznych: reportażu i sprawozdania prasowego. Życie i sprawy bohatera znajdują się na dalszym planie, on sam schodzi na pozycje obserwatora i dopiero zakończenie stawia Cezarego Barykę w centrum zdarzeń.
7. Symboliczne znaczenie tytułu:
- mit o szklanych domach. Można go przyjąć jako zabieg ukazania poprzez kontrast zła rewolucji, która wprowadza chaos, cierpienie i śmierć. Legenda ta pełni rolę symboliczną.