Akty i decyzje administracyjne

Pojęcie aktu administracyjnego.

?Akt administracyjny jest podstawową i tradycyjną formą działania administracji, podobnie jak wyrok jest typową formą działania sądu, a akt normatywny - działalności parlamentu.?

Akt administracyjny jest opartym na przepisach prawa administracyjnego władczym, jednostronnym oświadczeniem woli organu administracji publicznej, które określa sytuację prawną (prawa i obowiązki) konkretnie wskazanego adresata w indywidualnie oznaczonej sprawie. Cechę tę określa się mianem podwójnej konkretności aktu administracyjnego - konkretny adresat i konkretna sprawa. Ta cecha pozwala na odróżnienie aktów administracyjnych od aktów normatywnych, które cechują się generalnym określeniem adresata i abstrakcyjnym określeniem sytuacji. W aktach administracyjnych adresat z zasady jest określony imiennie, nie oznacza to jednak, że adresatem aktu administracyjnego musi być tylko jedna osoba - może to być kilka podmiotów, jednak zawsze konkretnie oznaczonych. Może nim być obywatel lub inny podmiot prawa publicznego lub prywatnego.

Celem aktu administracyjnego jest wywołanie skutków prawnych (tworzy on, zmienia, przekształca prawa i obowiązki) na podstawie obwiązujących przepisów prawnych. Zdarza się że wywołuje skutki również w sferze innych działów prawa (np. w sferze prawa cywilnego). Przykładowo, decyzja wywłaszczeniowa przenosi własność nieruchomości i choć jest aktem administracyjnym, to zasadnicze skutki wywołuje w sferze prawa rzeczowego.

Wydawanie aktów administracyjnych (postępowanie administracyjne), jest szczegółowo uregulowany w kodeksie postępowania administracyjnego. ?Każdy akt administracyjny musi być wydany na podstawie i w celu wykonania obowiązującego prawa. Powinien być wydany przez organ rzeczowo i miejscowo właściwy, zgodnie z prawem materialnym i wreszcie przy zachowaniu odpowiedniej procedury.?

Rodzaje aktów administracyjnych.

Akty administracyjne mogą być klasyfikowane w różny sposób, wg różnych podziałów.

? Akty deklaratoryjne i konstytutywne

Podzielone ze względu na sposób kształtowania się stosunków prawnych.

?Akt deklaratoryjny ? stwierdza powstanie skutków prawnych wynikających z ustawy lub innego aktu prawnego. Akty deklaratoryjne same nic nie tworzą w porządku prawnym.? . Z aktem deklaratoryjnym mamy do czynienia wówczas, gdy pewien stan rzeczy powstał z mocy samego prawa, a organ wydający akt orzeka tylko, czy dany stan zaistniał. Z tych przyczyn mówi się, że działają one ex tunc od momentu, w jakim dany stan prawny zaistniał. Akty te noszą z reguły nazwę orzeczeń, gdyż przypominają one do pewnego stopnia orzeczenia w sprawach cywilnych.

Przykładem mogą być tutaj:
? stwierdzenie nabycia obywatelstwa,
? dyplom uniwersytecki,
? stwierdzenie przyznania emerytury.

Akt konstytutywny ? posiada charakter ?twórczy. ?Tworzy, zmienia lub uchyla stosunek prawny, przy czym skutek prawny powstaje nie z mocy ustawy, ale z mocy aktu administracyjnego, choć wydawanego na podstawie ustawy i w celu jej wykonania.? Zatem wywołują skutki prawne dopiero od chwili ich wydania (ogłoszenia, doręczenia) ? ex nunc.
Wszystkie akty wydawane w ramach uznania administracyjnego, tzw. ?akty swobodne?, są aktami konstytutywnymi. Akty te z reguły noszą nazwy ? zezwolenie, pozwolenie, zarządzenie, nakaz, zakaz.

Przykładem takich aktów są:
? decyzje o zmianie nazwiska,
? wydanie paszportu,
? zezwolenie na pobyt cudzoziemca,
? pozwolenie na broń,
? zakaz wywozu dóbr kultury za granicę.

Z punktu widzenia proceduralnego podział ten nie ma większego znaczenia. Ma natomiast znaczenie dla ustalenia momentu powstania skutków prawnych, czy powstają od chwili gdy zostają spełnione przesłanki (ex tunc) czy z chwilą wydania aktu (ex nunc).

? Akty administracyjne zewnętrzne i wewnętrzne
Podzielone ze względu na charakter stosunku organu wydającego akt do adresata tego aktu.
Akty zewnętrzne ? w tej grupie znajdują się akty kierowane nie tylko do obywateli i ich organizacji, lecz również do jednostek wchodzących w skład aparatu administracyjnego lecz nie podporządkowanych organizacyjnie organowi wydającemu akt.
Przykładem mogą być tutaj akta:
? do obywateli,
? spółki z ograniczoną odpowiedzialnością,
? przedsiębiorstwa państwowego,
? zakładu administracyjnego i innych instytucji nie podporządkowanych organizacyjnie organowi wydającemu akt.

Akty administracyjne zewnętrzne mogą być wydawane w rozmaitych formach, co znajduje odbicie nie tylko w ich nazewnictwie, ale także w treści (istocie) danego aktu. Typowym przykładem takiego aktu jest decyzja administracyjna oraz pozwolenia, zezwolenia, koncesje i licencje.
Akty wewnętrzne ? skierowane są do podmiotów podległych organizacyjnie lub służbowo. tj. do:
? organów,
? instytucji,
? pracowników podległych służbowo organowi wydającemu dany akt administracyjny.

Będą to więc akty skierowane do podległych jednostek organizacyjnych, jak również polecenia przełożonych kierowane do pracowników, których stosunek pracy ma charakter administracyjno prawny. Aktem wewnętrznym będzie np. zarządzenie premiera skierowane do wojewody. Wymienia się zazwyczaj także akty wynikające z władztwa zakładowego (np. polecenia skierowane przez dziekana do studenta).

Nie zalicza się do grupy aktów wewnętrznych tych aktów kierowanych do pracowników, które wykraczają poza zakres podległości służbowej ? np. w kwestiach takich jak nawiązanie lub rozwiązanie stosunku pracy bądź zmiana tego stosunku. Te akty są traktowane jako akty zewnętrzne, nie wydaje się ich bowiem w ramach stosunku pracy, lecz zawiązuje, znosi lub przekształca stosunek pracy łączący organ z obywatelem.

?Akty zewnętrzne wydaje się [..]na podstawie kodeksu postępowania administracyjnego lub ordynacji podatkowej i służy tu ochrona sądu administracyjnego. Przy aktach wewnętrznych nie jest to wymagane. W szczególności art. 3 3 k.p.a. stanowi, iż nie stosuje się kodeksu w sprawach wynikających z:
? nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i innymi państwowymi jednostkami organizacyjnymi,
? podległości służbowej pracowników organów i jednostek organizacyjnych wymienionych w pkt. 1, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej.?

Stosunki wewnętrzne tak jak i zewnętrzne regulowane są przepisami ustawowymi i rozporządzeniami (aktami normatywnymi) przez co całkowite rozdzielenie sfery zew. i wew. jest niemożliwe. Jednakże w sferze wewnętrznej są różnego rodzaju przepisy zawarte w regulaminach i instrukcjach, które nie występują w prawie powszechnie obowiązującym.

? Akty administracyjne związane i swobodne
Podzielone ze względu na zakres prawnej regulacji warunków wydania aktu.
Akty administracyjne związane ? to takie akty, których warunki podjęcia zostały wyraźnie określone normami prawa.
Akty administracyjne swobodne ? to takie, których warunki wydania nie są przez prawo w ogóle określone lub też określone zostały w sposób mało wyczerpujący. Będzie oparty w większej lub mniejszej mierze na tzw. uznaniu administracyjnym, pozwalającym organowi na względnie swobodne podjęcie rozstrzygnięcia. Swoboda ta nie może być jednak nieograniczona .
? Akty zależne od woli adresata i niezależne od woli adresata
Akty zależne od woli adresata ? to takie, do których wydania konieczny jest uprzedni wniosek adresata o wydanie aktu. Taki akt nie może być wydany bez zgody strony.

Akty te są niemal zawsze aktami przyznającymi uprawnienia. Należy tu np. zezwolenie na wykonywanie określonego zawodu, decyzja o zmianie nazwiska.

Akty niezależne od woli adresata są wydawane z urzędu, mogą też być wydane na wniosek strony lub innej osoby. Wniosek adresata nie jest tu jednak niezbędny do wykonania aktu. Takimi aktami z reguły nakłada się obowiązki. Przykładami takich aktów mogą być: decyzja wywłaszczeniowa, nakaz rozbiórki obiektu budowlanego, decyzja o wydaleniu cudzoziemca.

?Czasami w literaturze takie akty administracyjne nazywane są dwustronnymi i jednostronnymi, co jest mylące, gdyż aktów dwustronnych, których treść jest równorzędnie ustalana przez organ i adresata, w administracji publicznej nie ma. W tym rozumieniu wszystkie akty maja charakter jednostronny, gdyż organ je wydający zawsze zachowuje pozycję nadrzędną.?

? Akty wywołujące skutki cywilnoprawne i akty nie wywołujące takich skutków
Akty wywołujące skutki cywilnoprawne ? wszystkie akty administracyjne wywołują skutki w dziedzinie prawa administracyjnego. Niektóre z nich mogą jednak wywoływać również skutki w dziedzinie prawa cywilnego. Przykładem takiego aktu jest decyzja wywłaszczeniowa, mocą której własność nieruchomości zostaje przeniesiona z dotychczasowego właściciela na państwo (gminę).
Akty nie wywołujące skutków cywilnoprawnych ? te akty są warunkiem do zawarcia umowy, która to właśnie wywołuje skutki cywilnoprawne. Przykładem może być decyzja o sprzedaży obywatelowi nieruchomości przez Skarb Państwa, która to decyzja poprzedza zawarcie umowy sprzedaży.
? Akty pozytywne i akty negatywne
Podzielone ze wzglądu na żądania adresata (strony).
Pozytywne ? to takie akty, które w całości uwzględniają żądanie adresata. Milczenie niekiedy może oznaczać akt pozytywny.
Negatywne ? to takie akty, które odmawiają całkowicie lub częściowo żądaniu strony. Akt negatywny wymaga wydania przez organ aktu administracyjnego na piśmie ze stosownym uzasadnieniem. Odmowne załatwienie podania przez organ administracyjny (np. odmowa wydania prawa jazdy) jest również aktem administracyjnym, stwarza bowiem dla wnoszącego podanie pewną sytuację prawną, np. daje mu prawo wniesienia odwołania. Adresatowi takiego aktu przysługuje wyjaśnienie na piśmie i prawo odwołania się od takiego aktu.
? Akty nakazujące, kształtujące, ustalające
Podzielone ze względu na treść rozstrzygnięcia sprawy.
Akty nakazujące ? zawierają nakazy lub zakazy, zobowiązują do określonego w nich zachowania się (czynienia, znoszenia lub zaniechania).
Akty kształtujące ? prawo ustanawiają, zmieniają lub znoszą konkretny stosunek prawny, określony status prawny.
Akty ustalające ? ustalają prawo lub prawnie istotną właściwość osoby. Akt ustalający stwierdza co według obowiązującego prawa obowiązuje w konkretnym przypadku. Jest aktem administracyjnym, ponieważ ustala sytuację prawną w sposób wiążący i przez to ma charakter regulujący.
Formy aktów administracyjnych.
Do formy aktów administracyjnych można zaliczyć:
? decyzje administracyjne,
? zezwolenia,
? koncesje,
? licencje.
?Niezachowanie określonej formy może spowodować nieważność aktu administracyjnego. Wyodrębnia się więc akty formalne i nieformalne. Uważa się, że akty formalne to te akty, przy których niezachowanie formy przewidzianej przepisami prawa powoduje ich nieważność.?

Decyzja administracyjna.

Decyzja administracyjna rozstrzyga sprawę co do jej istoty, całości lub części albo w inny sposób kończy sprawę w danej instancji. Przygotować decyzję może każdy pracownik do tego przygotowany, ale wydaje ją organ administracji państwowej. Decyzja taka musi zawierać:
? oznaczenie organu, który ją wydał ? najczęściej jest to odcisk odpowiedniej pieczęci,
? datę wydania,
? oznaczenie adresata decyzji, czyli stronę lub strony, do których decyzje się kieruje,
? powołanie podstawy prawnej, czyli nazwa odpowiedniego przepisu prawnego, konkretny artykuł bądź jego cześć i inne szczegóły dotyczące przepisu prawnego,
? rozstrzygnięcie, czyli wyrażenie treści decyzji,
? uzasadnienie faktyczne i prawne,
? pouczenie w jakim trybie, terminie i do kogo służy stronie odwołanie,
? podpis uprawnionej osoby, czyli nazwisko, imię, stanowisko służbowe osoby pełniącej
funkcję organu administracji państwowej lub taki sam zakres treści dot. osoby wydającej decyzje z upoważnienia organu administracji państwowej.

Brak tych wszystkich elementów powoduje wadliwość decyzji administracyjnej. Decyzje administracyjne są najbardziej rozpowszechnioną kategorią aktów administracyjnych. Należą one jednocześnie do tych aktów administracyjnych, które są najpełniej regulowane przepisami prawa administracyjnego. Szczególne wymogi prawne sformułowane są w odniesieniu do podstaw prawnych decyzji administracyjnych. W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego sformułowano zasadę, że podstawą prawną decyzji administracyjnej może być jedynie przepis prawa zawarty w ustawie lub przepis aktu wykonawczego, wydanego na podstawie i w ramach wyraźnego upoważnienia zawartego w akcie ustawodawczym. W takim wypadku mówi się o wyraźnie skonkretyzowanej podstawie prawnej.
Decyzje administracyjne mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem. Rzeczowy zakres sądowej kontroli decyzji administracyjnych uregulowany jest w ustawie z dnia 11 maja 1995 roku o Naczelnym Sądzie Administracyjnym. Decyzje administracyjne mogą być zaskarżone do sądu administracyjnego przez stronę, organizację społeczną, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, prokuratora oraz Rzecznika Praw Obywatelskich.

Decyzje, czyli waga treści i formy.

Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego w sposób bardzo formalny regulują treść decyzji administracyjnej. Leży to w interesie strony, która powinna wiedzieć, co może ją czekać i od kiedy otrzyma określone uprawnienia albo zostanie na nią nałożony dany obowiązek. Stąd urzędnicy powinni przykładać dużą wagę do treści i formy decyzji.
Kodeks postępowania administracyjnego w art. 107 (dalej k.p.a.) par. 1 wymienia obligatoryjnie elementy decyzji. Należy do nich dokładnie oznaczenie organu, który ją wydał. Decyzja powinna więc co najmniej zawierać adres organu i jego nazwę. Pozwoli to w ewentualnym późniejszym postępowaniu sprawdzić, czy decyzja została wydana przez organ właściwy i czy ten organ nie pod-legał wyłączeniu. Ważnym elementem jest data wydania. Dzięki niej można ocenić, czy decyzja została wydana we właściwym terminie oraz czy nie dotyczy sprawy już zamkniętej, a nowa decyzja narusza powagę rzeczy osądzonej. Decyzja powinna być skierowana do określonych stron lub strony. Ważne jest bowiem, aby było
wiadomo, kto ponosi skutki prawne jej wydania.


Podstawa prawna.

W decyzji nie może zabraknąć podstawy prawnej. Nie może ona ograniczać się jedynie do przepisów procedury. Obarczenie strony obowiązkiem lub nadanie jej określonego prawa powinno wynikać z przepisów prawa materialne-go, przy czym, jak wielokrotnie podkreślał to NSA, chodzi tu o przepis prawa powszechnie obowiązującego, a więc ustawy albo rozporządzenia wydanego na podstawie ustawy. Akty wewnętrzne organów administracji nie stanowią pod-stawy prawnej wydania decyzji. Centralnym elementem decyzji jest jej rozstrzygnięcie, bez którego nie może być mowy o tym, że mamy do czynienia z tym aktem prawnym. Stąd NSA wielokrotnie podkreślał w swoich wyrokach, iż nie są decyzjami administracyjnymi takie pisma, jak wyjaśnienia organów co do zajętego przez nie stanowiska. Nie są też decyzjami protokoły kontroli NIK czy też innych organów kontroli. Nie zawierają one bowiem rozstrzygnięć, a jedynie opis zastanego stanu faktycznego. Po rozstrzygnięciu powinno być uzasadnienie faktyczne i prawne. Uzasadnienie faktyczne zgodnie z zapisem z art.. 107 par. 3 k.p.a. powinno zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, dla których nie dał wiary dowodom przeciwnym. Natomiast uzasadnienie prawne powinno zawierać wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji z przytoczeniem przepisów prawa.
Przygotowując uzasadnienie, należy zawsze pamiętać o tym, że tak naprawdę możemy je
pisać do dwóch odbiorców:
? strony, która najczęściej nie zna przepisów prawa i zasad postępowania, stąd powinno ono być pisane prostym, przystępnym językiem,
? organu odwoławczego, który nie zna strony ani stanu faktycznego, dla-tego tez czytając uzasadnienie powinien on poznać dokładnie sprawę i przebieg rozumowania wydającego decyzję.

Jeżeli uzasadnienie spełnia te wymogi, jest duża szansa, że w przypadku odwołania decyzja zostanie utrzymana w mocy. W decyzji powinno być po-uczenie o przysługujących jej środkach odwoławczych. Brak pouczenia nie może mieć negatywnych następstw dla strony. NSA podkreślał, że w tym przypadku termin do wniesienia środka odwoławczego nie biegnie. Tak więc decyzja de facto nie jest prawomocna. Decyzja powinna być podpisana przez osobę podaną z imienia i nazwiska oraz osoby uprawnionej do wydania decyzji. Brak podpisu
pozbawia pismo charakteru decyzji administracyjnej.

Są to podstawowe elementy decyzji. Niekiedy może ona zawierać dodatkowo rygor natychmiastowej wykonalności, gdy jest to niezbędna dla ochrony zdrowia i życia ludzkiego, dla zabezpieczenia gospodarstwa narodowego przed ciężkimi stratami lub ze względu na
wyjątkowe sytuacje.

Przepisy prawa materialnego wymagają, aby decyzja miała jeszcze dodatkowe elementy.
Decyzja powinna być sporządzona pisemnie i doręczona stronom. Może też być wyjątkowo ogłoszona ustnie, gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie. Treść i motywy decyzji powinny być jednak utrwalone w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji. Organ administracji państwowej, który ją wydał, jest nią związany z chwilą do-ręczenia lub ogłoszenia. Natomiast strona ma prawo odwołać się od decyzji w terminie 14 dni od dnia jej doręczenia lub ogłoszenia. Jeżeli tego nie uczyni, decyzja jest ostateczna i strona jest nią związana.

Zgodnie z art. 111 par. 1 k.p.a., jeżeli decyzja zawiera wady nieistotne, strona może w czternastodniowym terminie żądać jej uzupełnienia co do rozstrzygnięcia bądź co do prawa do odwołania, wniesienia w stosunku do decyzji powództwa do sądu powszechnego lub skargi do NSA. Jeżeli w decyzji są proste błędy rachunkowe lub pisarskie, organ administracji może z urzędu lub na wniosek strony wydać postanowienie o sprostowaniu. W trybie postanowienia organ administracji może na wniosek strony dokonać wykładni decyzji.

Konsekwencje niewydania decyzji.

Uchylanie się przed wydaniem decyzji może spowodować, że osoba, która na nią czeka, złoży skargę na bezczynność organu administracji, a NIK czy regionalne izby obrachunkowe, znajdując taką sprawę, mogą żądać wyciągnięcia wobec osób odpowiedzialnych za opieszałość konsekwencji służbowych. W skrajnych wypadkach brak wydania w terminie decyzji może skończyć się po-pełnieniem przestępstwa z art. 231 kodeksu karnego, polegającego m.in. na działaniu na szkodę interesu publicznego lub prywatnego przez niedopełnienie obowiązków.

Decyzją jest akt administracyjny stanowiący jednostronne ustalenie organu administracji publicznej o wiążących dla jednostki (i organu) konsekwencjach.

Decyzje przyznają lub odmawiają przyznania uprawnień jednostce. Gdy normy prawa administracyjnego upoważniają organ administracji publicznej do przyznania lub odmowy uprawnień dla jednostki, a także, gdy upoważniają organ administracyjny do nałożenia obowiązku lub zwolnienia z tego obowiązku, organ ten powinien podjąć stosowną w tym zakresie czynność prawną w formie decyzji administracyjnej. W szczególności, organ administracji publicznej nie może ograniczyć się do udzielenia jednostce informacji, np. o braku możliwości przyznania uprawnienia lub braku możliwości zwolnienia z obowiązku.
W polskim prawie administracyjnym decyzja administracyjna ogłaszana jest expressis verbis w normach prawa administracyjnego materialnego. W prawie administracyjnym materialnym wskazać możemy następujące przykłady tej formy aktu administracyjnego:
? decyzja w sprawach świadczeń pomocy społecznej (art. 36-45 ustawy z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej i art. 64 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie),
? decyzja o zmianę nazwiska małoletniego dziecka art. 5 ustawy z dnia 5 listopada 1956 r. o zmianie imion i nazwisk. Decyzja ta wydawana jest przez starostę (art. 12 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej ? w związku z reformą ustrojową państwa).

Niekiedy dla czynności przyznających uprawnienia lub nakładających obowiązek, ustawodawca przyjmuje określenia inne niż decyzja. Mogą to być uchwały organów kolegialnych, orzeczenia, nakazy, zarządzenia lub inne określenia wyrastające z reguły prawnej tradycji legislacyjnej (np. paszport).

Przykład:
? uchwała rady wydziału szkoły wyższej o nadaniu stopnia naukowego (art. 13 ustawy z dnia 12 września 1990 roku o tyle naukowym i stopniach naukowych),
? uchwała Centralnej Komisji do Spraw Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych o zatwierdzeniu lub odmowie zatwierdzenia uchwały rady wydziału w sprawie nadania stopnia naukowego (art. 17 ustawy z dnia 12 września 1990 r. o tytule naukowym i stopniach naukowych).

Formę decyzji przyjmują także niektóre czynności organu administracji publicznej, ustalające o wiążących dla jednostki (i organu) konsekwencjach normy prawa administracyjnego. Można tu wymienić np.: rezerwację częstotliwości lub zasobów orbitalnych (art. 22 ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. Prawo Telekomunikacyjne.
Formę decyzji przyjmuje ustawodawca lub przyrzeczenia wydania koncesji. Przyrzeczenie, nazywane także promesą, określane jest np. przepisami ustawy z dnia 19 listopada 1999 r. Prawo działalności gospodarczej. Decyzja zawierająca przyrzeczenie wydania koncesji lub zezwolenia gwarantuje jednostce uzyskanie (w oznaczonym terminie ? zwykle 6 miesięcy) koncesji lub zezwolenia, chyba że zmianie ulegnie stan faktyczny lub prawny w sprawie, której dotyczy koncesja lub zezwolenie.

Decyzje o szczególnej nazwie.

Zezwolenie ? jest to forma aktu administracyjnego ustalającego uprawnienia w sferze prawa administracyjnego lub wyrażającego zgodę na dokonanie przedsięwzięcia lub podjęcie czynności dopuszczonej normami prawa administracyjnego.

Nabycie uprawnienia lub zgody ustalone w zezwoleniu następują zwykle w warunkach prawnie określonego zakazu pewnego zachowania się jednostki lub zakazu podejmowania przez jednostkę prawnych czynności. W polskim prawie administracyjnym ustawodawca często wskazuje expressis verbis tę formę aktu administracyjnego.
Przykład:
? zezwolenie na prowadzenie działalności ubezpieczeniowej (art. 30 usta-wy z dnia 28 lipca 1980 r. o działalności ubezpieczeniowej),
? zezwolenie na prowadzenie działalności przez cudzoziemca (art. 1 usta-wy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców),
? zezwolenie na utworzenie uczelni niepaństwowej (art. 15 ustawy z dnia 2 lutego 1991 r. o szkolnictwie wyższym),
? zezwolenie cudzoziemcowi na zamieszkanie na czas określony (art. 17 ustawy o cudzoziemcach),
? zezwolenie na osiedlenie się cudzoziemca na terytorium RP (art. 3 usta-wy 1).

Niekiedy ustawodawca przyjmuje dla tej formy aktu administracyjnego inne określenia np. pozwolenie, zgoda, karta.
Przykład:
? pozwolenie wodno prawne na eksploatację urządzeń wodnych służących do ujmowania wody poziomej oraz urządzeń zabezpieczających wody przed zanieczyszczeniem,
? pozwolenie na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego,
? pozwolenie na kierowanie tramwajem (art. 95 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawa o ruchu drogowym,
? zgoda na wykonywanie przez adwokata zawodu indywidualnie lub wspólnie z innym adwokatem (art. 4 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawa o adwokaturze).

Koncesja ? jest aktem administracyjnym, który osobie fizycznej lub prawnej nadaje uprawnienia do wykonywania określonej działalności, najczęściej produkcyjnej lub usługowej. Obecnie w polskim ustawodawstwie administracyjnym uzyskania koncesji wymaga wykonanie działalności gospodarczej w zakresie:
? poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym podziemnych wyrobiskach górniczych,
? wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym,
? ochrony osób i mienia,
? transportu lotniczego oraz wykonywania innych usług lotniczych,
? budowy i eksploatacji autostrad płatnych.

Koncesje wydawane są przede wszystkim przez organy administracji rządowej ? ministrów ? właściwych ze względu na przedmiot działalności podlegający koncesjonowaniu. Organy te posiadają normę kompetencyjną do prowadzenia postępowania administracyjnego w sprawie koncesji. Wyjątek dotyczy koncesji w sprawie rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych, gdzie organem właściwym jest Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji (art. 33 ust. 2 ustawy z dnia 29 grudnia 1992 r. Dz.U. z 1993 r., nr 7, poz. 34 z póź. zmianami).

Licencja ? pojęcie licencji wg J. Bocia brzmi następująco: ?Licencja jest aktem administracyjnym ustalającym uprawnienia do wykonywania określonej działalności (niekoniecznie o charakterze gospodarczym) lub pracy zawodowej, gdy wykonywanie takiej działalności związane jest z posiadaniem odpowiednich kwalifikacji.?
Licencja łączy w sobie element nabycia uprawnienia do wykonywania określonej działalności oraz element zezwolenia na tę działalność.

Przykładem licencji są akty administracyjne:
? ustalające uprawnienia dla przewodników turystycznych (licencje przewodnickie),
? licencje pracowników ochrony,
? ustalające uprawnienia dla personelu lotniczego (licencje lotnicze),
? licencje sędziego sportowego (licencje sportowe),
Mogą przyjmować inne nazwy (np. patent żeglarski).

Licencja udzielona jest na czas oznaczony lub na czas nieoznaczony. Cofnąć licencję może organ, który jej udzielił ale tylko w ściśle określonych prawem przypadkach na przykład, gdy nie są przestrzegane warunki określone w akcie licencji lub też, gdy posiadacz licencji utracił uprawnienia do prowadzenia działalności objętej licencją.

Wadliwość aktu administracyjnego:

Akt administracyjny jest prawidłowy, jeżeli odpowiada wszelkim przesłankom stawianym mu przez porządek prawny.

Otóż prawidłowy akt administracyjny powinien zawierać następujące kryteria (wg J. Bocia):
? musi być wydany zgodnie z prawem materialnym, co oznacza, że prawo musi wyraźnie zezwalać na rozstrzyganie o prawach i obowiązkach określonych podmiotów w drodze aktu administracyjnego,
? musi być wydany zgodnie z prawem ustrojowym, co oznacza, że musi być wydany przez organ administracji publicznej kompetentny, zarówno rzeczowo, jak i miejscowo,
? musi być wydany zgodnie z prawem procesowym, czyli w odpowiednim trybie, określającym zarówno sposób jego podejmowania, jak i sposób kontroli,
? musi być wydany z właściwym wykorzystaniem samodzielności prawnej, przyznanej organowi przez normy prawa materialnego, ustrojowego i procesowego.

Akty administracyjne, które nie spełniają w/w warunków, uznane są aktami wadliwymi.

Niezgodność aktu administracyjnego z przepisami może być poważna lub błaha, w zależności od tego, jakiej sprawy dotyczy. Im większa jest niezgodność aktu administracyjnego z obowiązującym prawem ? a więc im poważniejsza jest wadliwość ? tym większy wpływ wywiera to na ważność aktu administracyjnego.

? Wady nieistotne i istotne

Wady nieistotne ? wadliwość nieistotna, jest takim rodzajem wadliwości, który nie pociąga za sobą ani nieważności, ani potrzeby uchylenia aktu. Jako przykład można wskazać niepowołanie stanowiska służbowego przy podpisie osoby, która wydała decyzję, czy brak pouczenia o prawie odwołania się do wyższej instancji. Należą tu błędy pisarskie, rachunkowe.

Jedynym sposobem uprawnienia wadliwości aktu jest jego sprostowanie lub uzupełnienie. Jednak takie wadliwości nie powodują utraty mocy obowiązującej przez akt administracyjny.

Wady istotne ? ?akty dotknięte wadami istotnymi mogą być - w sposób przewidziany prawem - czy to na wniosek adresata, czy też z urzędu, przez organ nadzorczy - uchylane lub zmieniane. Takie akty nazywamy aktami wzruszalnymi; mówi się o wzruszalności aktu administracyjnego.?

O tym, które wady powodują nieważność aktu, stanowią w sposób wyraźny obie procedury (art. 156 k.p.a. i art. 247 ordynacji podatkowej).

Art. 156 k.p.a. uznaje za nieważny akt administracyjny, który:
? został wydany przez niewłaściwy rzeczowo organ;
? został wydany bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa;
? dotyczy sprawy, która została poprzednio rozstrzygnięta ostateczną decyzją;
? został skierowany do osoby nie będącej stroną w sprawie;
? w razie wykonania wywołałby czyn zagrożony karą;
? zawiera inną wadę, powodującą nieważność aktu z mocy wyraźnego przepisu prawa.

Przykładem może tu być art. 11 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska, który zawiera ogólną klauzulę: ?Decyzja wydana z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony środowiska jest nieważna".

Akty zaskarżalne (wzruszalne) są skuteczne dopóki nie zostaną zmienione lub uchylone przez właściwy organ administracji. Zmiana lub uchylenie takiego aktu działa ex tunc czyli od chwili zmiany.

Należy zauważyć, że akt administracyjny może być zmieniony lub uchylony nie tylko z powodu istotnej wadliwości. Przepisy prawa administracyjnego dopuszczają także zmianę lub uchylenie prawidłowo wydanych aktów administracyjnych na podstawie przepisów k.p.a.

? Nieakty

Poza pojęciem aktu administracyjnego stoją tzw. nieakty.
Są to czynności podejmowane:
? przez organy oczywiście niewłaściwe,
? z pominięciem wszelkiej procedury.
Nie leżą w sferze prawa, np, przydział lokalu przez kierownika budowy.

? Domniemanie ważności

Każdy akt administracyjny chroniony jest domniemaniem ważności, co ma zapobiec samodzielnemu ocenianiu aktu przez zainteresowane podmioty i swobodnemu decydowaniu, czy go wykonać. Nawet taka decyzja, która jest dotknięta bardzo poważną wadą powinna być traktowana jako obowiązująca do chwili uchylenia. Nie jest to domniemanie prawidłowości wydanych aktów lecz że do czasu udowodnienia sytuacji przeciwnej akt taki obowiązuje prawnie jako całkowicie poprawny.

Instytucje wzruszalności i nieważności wadliwych aktów administracyjnych stanowią w gruncie rzeczy gwarancje praworządności działań administracji publicznej. Pozwalają eliminować z obrotu prawnego akty niezgodne z prawem, a tego wymaga zasada praworządności.