J. J. Rousseau krytyk światopoglądu Oświecenia.

Filozofia polityki wypracowana przez Rousseau była daleka od jednoznaczności. Bez wątpienia bronił on demokratycznych swobód obywatelskich. W swoim najważniejszym dziele „Umowie społecznej” koncepcja, którą wyraził była prawniczą hipotezą, na podstawie której myśliciele polityczni XVII wieku wyjaśniali powstanie i ustrój społeczeństwa i państwa. W przekonaniu Rousseau dotychczasowa doktryna uzasadniła jedynie despotyzm, sankcjonując władze zwierzchnią stojąc ponad ogółem jego poddanych i niezależną od nich. Rousseau przeciwstawił przeciw nim swoją koncepcję umowy społecznej mającej ukonstytuować takie ciało polityczne, w którym „ja” indywidualne zbiega i się pokrywa z „my”- „ja” ogólnym. Broniąc zasady suwerenności ludu i republiki jako moralno- politycznego ideału organizacji społeczeństwa, stał się on jednym z współtwórców idei politycznych Wielkiej Rewolucji Francuskiej. Równocześnie jednak jego doktryna dopuszczała brutalne prześladowania i używanie przemocy wobec opornych. Interesował się także pedagogiką. Opowiadał się za tym co dziś potocznie określa się jako „wychowanie bezstresowe” Sądził że nie powinno się wtrącać w rozwój młodych ludzi, trzeba unikać na nich jakichkolwiek form represji. Jego zdanie nie należy też przeceniać roli wiedzy książkowej. Doświadczenie życiowe to znaczy lepszy przewodnik. Najważniejsze jest to by rozwój w sferze uczuć moralnych, owocujący czystością sumienia, następował przed rozwojem intelektualnym. Pomaga w tym bezpośredni kontakt z naturą. Rousseeaau zwrócił uwagę, że młodym ludziom „zapewnia się kosztowne wychowanie, które uczy wszystkiego prócz moralnej uczciwości i prawości.