Gotyk

Gotyk
W połowie XII wieku, na placach budowy katedr w północnej Francji rejonie Ile-de-France, zaczynają powstawać nowe rozwiązania architektoniczne, stanowiąc ważny etap na drodze rozwoju sztuki średniowiecznej w Europie. Sztuka gotycka wywarła istotny wpływ na sztukę figuratywną i architekturę. W różnych okresach poddawana była bardzo różnym oceną.
Budynki architektury gotyckiej, w przeciwieństwie do romańskiej, charakteryzowały się lekkością, ale jednocześnie dostojnością i powagą. Zastosowanie ostrołuków, maswerków, pinaklów, rozet, witraży, wspaniałych portali i tych elementów, które za-pewniały budowli stabilność sprawiało, iż miasto gotyckie wydawało się szczęśliwe, radosne i wiecznie młode. Stanowi szczytowe osiągnięcie kultury rycerskiej, miesz-czańskiej a także dworskiej.
Dzięki ówczesnym osiągnięciach nauki,głownie geometrii budowali strzeliste budowle. Charakteryzuje je strzelistość i lekkość. Stosowali nowy system sklepień krzyżowo-żebrowych, łuków przyporowych i skarp. Powszechnie stosowali łuk ostry, który pozwalał rozłożyć obciążenie konstrukcji budowli. Przeważnie budowali budynki sakralne, reprezentowały one plany: bazylikowy i halowy. Przykładem planu halowe-go jest katedra Noter Dame w Paryżu. Budowa rozpoczęła się ok. 1163 roku, pięcio-nawowa z transeptem. Wieże sięgają 69 metrów. Zachowały się XIII wieczne witraże i rozety. Przykładem Polskiej architektury gotyku są: Katedra Królewska na Wawelu, Kościół Mariacki w Krakowie i w Gdańsku, żuraw gdański, ratusz w Toruniu oraz Twierdza w Malborku.
Rzeźby gotyckie pełniły funkcję dekoracji. Zazwyczaj dekorowały one fasady budynków jak i ich wnętrza. Pierwsze poprawne w proporcjach figur świętych, anio-łów, biskupów i władców biblijnych mają ostre rysy twarzy, a ich szaty starannie ma-skują kształty ciała. W okresie, gdy analfabetyzm był powszechny, rzeźba i malar-stwo stało się źródłem wiedzy ?Biblią Ubogich?. Najbardziej eksponowane są wize-runki Chrystusa i Maryi. W Polsce najlepszym przykładem jest Pieta z Lubiąża oraz dzieło wielkiego mistrza Wita Stwosza ?Ołtarz Mariacki w Krakowie, mistrz przystąpił do pracy nad nim w maju 1477 roku a ukończył swoje dzieło w lipcu 1489 roku.
Malarstwo gotyckie pełniło funkcję dekoracji. Obrazy malowano na tynkach oraz na desce(obrazy tablicowe). Jednym z słynniejszych malarzy XIII wieku jest Ci-mabue z Florencji. Pracował on w latach 1279 ? 1284 nad freskami kościoła w Asy-żu. Wyjątkami są: Madonna Tronująca z Dzieciątkiem, Aniołami i św. Franciszkiem. W Polsce przykładem jest Ucieczka do Egiptu.
Obrazy ze szkła ? witraże umieszczano je w otworach okiennych. Są to kom-pozycje wykonane z kawałków barwionego szkła. Rozkwit tej dziedziny sztuki gotyc-kiej przypada na przełom XI i XII wieku, a głównymi ośrodkami są Francja, Anglia oraz Niemcy. W Polsce centrami witrażowymi były Kraków i Toruń.