Gotyk. Wit Stwosz.

Gotyk - styl w architekturze i sztukach plastycznych dojrzałego i późnego średniowiecza, który powstał we Francji około połowy wieku XII a trwał do początku XVI wieku. Stanowi szczytowe osiągnięcie kultury rycerskiej ,mieszczańskiej a także dworskiej. Gotyk rozwijał się w trzech fazach: wczesnej, dojrzałej i późnej.

Pierwszą budowlą gotycką był kościół Saint Denis zbudowany w ok. 1140 roku. Przejawił się najpełniej w architekturze, której w początkowych okresach były podporządkowane rzeźba i malarstwo. Dla budowli sakralnych, wznoszonych z kamienia i cegły, był charakterystyczny szkieletowy system konstrukcji, ze sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, przyporami, łukami przyporowymi, i łukiem ostrym w konstrukcji i dekoracji. Budowle gotyckie były lżejsze i smuklejsze od romańskich. Wnętrza gotyckie zdobiła dekoracja rzeźbiarska, rozmieszczana na głowicach kolumn, archiwoltach, oraz figuralna rzeźba kamienna i drewniana o tematyce religijnej: posągi w portalach. Powiązana była dekoracja rzeźbiarska, wzbogacająca harmonijne elementy budowli: węgary , pola tympanów, archiwolty, nadproża, głowice kolumn. Rozwijało się malarstwo miniaturowe i malarstwo tablicowe. Wysoki poziom osiągało rzemiosło artystyczne, zwłaszcza złotnictwo i wyroby z kości słoniowej. W rzeźbie gotyk wprowadził po raz pierwszy od czasów starożytnych postać ludzką naturalnej wielkości. Pierwsze dziesięciolecia rozwoju rzeźby gotyckiej przenika duch tradycji romańskiej.

W Polsce początki tej architektury wiążą się z działalnością budowlaną cystersów (Jędrzejów, Wąchock, Sulejów). Pełne zastosowanie systemu gotyckiego nastąpiło w kościołach na Śląsku: Lubiąż i Trzebnica.


Wit Stwosz (ok. 1447-1533), niemiecki rzeźbiarz, malarz i grafik - wybitny przedstawiciel późnego gotyku. Przybył tu z niemieckiej Norymbergi i spędził prawie 20 lat. W Krakowie powstało największe dzieło Wita Stwosza – Ołtarz Mariacki. Mistrz pracował nad nim 12 lat (1477 – 1489).
Imponujące wielkością i pięknem dzieło opowiada historię życia Marii i Chrystusa. Ołtarz należy do największych arcydzieł sztuki średniowiecznej – rzeźby gotyckiej.