Ludność na kuli ziemskiej

Istnieje wiele czynników mających wpływ na liczbę ludności na świecie i w jego poszczególnych częściach.

Do najważniejszych z nich należą:
- wskaźnik przyrostu naturalnego,
- wskaźnik migracji ludności,
- kataklizmy i klęski żywiołowe.

Liczbę ludności ustala się za pomocą następujących metod:
- spisów ludności,
- rejestrów ludności,
- rachunku prawdopodobieństwa.

Liczba ludności na poszczególnych kontynentach świata jest bardzo zróżnicowana.

Jej udział kształtuje się następująco:
Azja - 60,6% ludności świata,
Afryka - 13,8%,
Europa - 11,4%,
Ameryka Łacińska - 8,6%,
Ameryka Północna - 5,1%,
Australia i Oceania - 0,5%.

Do najludniejszych krajów świata należą: Chiny (1,3 mld), Indie (1,08 mld), USA (295 mln), Indonezja (242 mln), Brazylia (186 mln), Pakistan (162 mln), Bangladesz (144 mln) i Rosja (143 mln).

Najwyższy przyrost naturalny występuje w najuboższych krajach Afryki, Azji i Ameryki Południowej, gdzie dochodzi często do zjawiska tzw. eksplozji demograficznej. Bardzo wysoki przyrost naturalny ma miejsce zwłaszcza w krajach świata islamu, ze względu na to, iż religia ta surowo zakazuje aborcji i stosowania środków antykoncepcyjnych, promuje ponadto małżeństwo i model rodziny wieloletniej. Najniższym wskaźnikiem przyrostu naturalnego cechują się wysoko rozwinięte kraje Europy Zachodniej i Ameryki Północnej.

Rozmieszczenie ludności na kuli ziemskiej jest bardzo nierównomierne.

Na jej podstawie wyróżnia się następujące obszary:
- ekumenę - obszar stale zamieszkały przez ludzi (stanowi obecnie około 91% lądowej powierzchni Ziemi),
- anekumenę - obszary całkowicie niezamieszkałe (pustynie, obszary polarne i najwyższe pasma górskie, np. Antarktyda, Sahara),
- subekumenę - obszary o ograniczonej obecności człowieka (zamieszkałe okresowo lub nie zamieszkały, ale wykorzystywane gospodarczo).

Najwięcej ludności skupia się na obszarach położonych w odległości do 200 km od wybrzeży morskich (około 50% ludności świata).


Średnia gęstość zaludnienia lądów na kuli ziemskiej wynosi 42 osoby/km?, natomiast poszczególnych regionów świata kształtuje się następująco:

Azja - 108 os/km?,

Europa - 64 os/km?,

Afryka - 23 os/km?,

Ameryka Północna i Środkowa - 19 os/km?,

Ameryka Południowa - 18 os/km?,

Australia i Oceania - 3 os/km?,

Antarktyda - 0 os/km?.


Do głównych przyczyn mających wpływ na zróżnicowanie gęstości zaludnienia na świecie należą:

przyczyny przyrodnicze:
dostępność wody słodkiej,
żyzność i urodzajność gleb,
warunki klimatyczne,
ukształtowanie powierzchni,
geologia (rodzaj podłoża),
dostępność surowców naturalnych.
przyczyny pozaprzyrodnicze:
polityczne (wojny, prześladowania na tle politycznym, reżimy),
ekonomiczne (możliwość życia na określonym poziomie),
historyczne (największą gęstością zaludnienia charakteryzują się obszary będące kolebką starożytnych cywilizacji).

Ludność na kuli ziemskiej dzieli się na rasy, które wyróżnia się na podstawie pewnych cech fizycznych, takich jak: kolor skóry, kształt oczu i warg, budowa nosa, kolor i rodzaj włosów, grupa krwi itp. Istnieją następujące rasy ludzkie na świecie:

biała (dzieli się na: europejską i indyjską) - charakteryzuje się jasną barwą skóry, cienkimi ustami oraz silnym owłosieniem ciała.
czarna (inaczej negroidalna, dzieli się na: afrykańską, malanezyjską i australijską) - charakteryzuje się ciemnym zabarwieniem ciała, ciemnym kolorem oczu i włosów, grubymi wargami i szerokim spłaszczonym nosem.
żółta (dzieli się na: azjatycką, amerykańską i polinezyjską) - charakteryzuje się żółtym lub czerwonym zabarwieniem ciała, ciemnym kolorem oczu i włosów, skąpym owłosieniem ciała oraz fałdą mongolską.
Wyróżnia się także rasy pośrednie powstałe w wyniku wymieszania się ras głównych:

metysi - mieszańcy rasy żółtej i białej,
mulaci - mieszańcy rasy białej i czarnej,
zambosi - mieszańcy rasy żółtej i czarnej.

Ludność świata dzieli się także pod względem wyznawanej religii. Do głównych religii świata należą:

chrześcijaństwo (około 2 mld mieszkańców świata, co stanowi 33,7%):
katolicyzm (50,2% chrześcijan),
protestantyzm (24,2% chrześcijan),
prawosławie.
Islam (ok. 1,2 mld, 19,2%):
sunnizm (około 85%),
szyizm.
Hinduizm (ok. 1 mld, 13,6%):
wisznuizm (70%),
śiwaizm (25%).
Buddyzm (5,7%):
mahajana,
hinajana,
wadżrajana.
religie narodowe:
konfucjanizm (bardziej doktryna moralno-filozoficzna niż religia),
taoizm,
shintoizm,
judaizm (około 17 mln wyznawców).
Bahaizm.
religie rodzime.
bezwyznaniowcy i ateiści (około 18%).

Mieszkańcy kuli ziemskiej są także bardzo zróżnicowani pod względem językowym. Istnieje około 3000 języków żywych na świecie, które z kolei dzielą się na szereg dialektów. Najwięcej ludzi na świecie mówi w językach:

chiński (han) - około 1,2 mld (21% ludności świata),
hindi - około 450 mln,
angielski - około 400 mln,
hiszpański - około 320 mln,
arabski - około 180 mln,
rosyjski - około 180 mln,
bengalski - około 120 mln,
indonezyjski - około 120 mln,
portugalski - około 120 mln,
pandżabski - około 120 mln,
japoński - około 120 mln,
francuski - około 100 mln,
niemiecki - około 100 mln.

Obecnie na arenie międzynarodowej największe znaczenie ma język angielski (jest on powszechnie stosowany w piśmiennictwie naukowym, handlu międzynarodowym oraz na światowych kongresach i zjazdach politycznych i gospodarczych). Wzrost znaczenia jednego języka wynika z ogromnego zróżnicowania językowego na świecie i postępującego procesu globalizacji. Nie jest to jednak zjawiskiem nowym: w średniowiecznej Europie rolę powszechnie znanego języka stanowiła łacina (obecnie będąca językiem martwym), a w okresie oświecenia - francuski.