Henryk Ibsen - życie i twórczość.

Henryk Ibsen urodził się 20 marca 1828 roku w norweskim Skien. Bankructwo ojca sprawiło, że Henryk, mając zaledwie piętnaście lat, musiał opuścić szkołę i dom, by zarabiać na chleb. Został pomocnikiem aptekarza w prowincjonalnym miasteczku Grimstad. Spod pióra niedoszłego lekarza wychodziły wykpiwające styl i obyczaje społeczności Grimstad okolicznościowe satyry.

Pierwszy dramat to "Katylina" (1848-49), utwór powstały pod wpływem klęski Wiosny Ludów. Z końcem roku 1849 rozpoczął Ibsen pracę nad utworami "Olav Trygvason", "Wspomnienia balu", "Więzień z Akerhus", pozostawiając je nie ukończone. Zajął się bowiem przeróbką obszerniejszego dramatu "Normanowie" na utwór jednoaktowy "Grób wojowników" (1850).

W 1850 roku przeniósł się do Christianii (Oslo) z zamiarem zdania matury i rozpoczęcia studiów medycznych. Jednak po premierze "Grobu wojowników" doszedł do wniosku, że medycyna nie jest jego powołaniem.

Ibsen stworzył satyrę polityczną, pt.: "Norma czyli miłość polityka". Publikował szereg artykułów na łamach "Illustreret Nyhedsblad". Walczył o reformę dramatu i teatru norweskiego. W roku 1851 w uznaniu za działalność dziennikarską otrzymał stanowisko reżysera i autora dramatycznego w Bergen. Przez kilka lat Ibsen napisał dla tamtejszej sceny m.in. komedię "Noc świętojańska" (1852), "Pani Inger na Ostraat" (1854), "Uroczystość na Solhaugu" (1856), "Olaf Liljenkrans", "Bohaterowie na Helgeland" (1857-58).

Wiosną 1858 przeniósł się do Christianii by objąć stanowisko kierownika artystycznego Teatru Norweskiego. Powstały wówczas: "Komedia miłości" (1862) oraz wielki dramat historyczny "Pretendenci do tronu" (1863). "komedia miłości" sygnalizowała jeden z główniejszych wątków twórczości Norwega: atak na mieszczańską obłudę, na grę pozorów. Jego ambicje repertuarowe rozmijały się z zainteresowaniami i gustami publiczności, która domagała się sztuk rozrywkowych a nie dramatycznych; mnożyły sie więc problemy finansowe. Chór krytyków oraz konserwatywne warstwy mieszczaństwa i bogatego chłopstwa oskarżyły autora o niemoralność.

Z żoną Zuzanną i synkiem Sigurdem wiosną 1864r. opuścił Norwegię na 27 lat. 36-letni wówczas dramaturg udał się do Włoch, gdzie stworzył wierszowany dramat etyczny "Brand" (1866) oraz poemat filozoficzny "Peer Gynt" (1867). Ilustracja muzyczna do ostatniego utworu skomponowana przez Edwarda Griega wykonywana była niezależnie od dramatu jako suita "Peer Gynt"

Po czterech latach pobytu w Italii Ibsen przeniósł się do Niemiec, do Drezna. Napisał tam "Związek młodzieży" (1869), jedyny tomik wierszy (1871) oraz dwuczęściowy, dziesięcioaktowy dramat historyczno-filozoficzny "Cesarz i Galilejczyk" (1871-73)

Dwukrotnie odwiedził ojczyznę. Tam też nadano mu m.in. szwedzki order Wazów (1869) oraz norweski order św. Olafa (1873). Otrzymał także tytuł doktora honoris causa uniwersytetu w Upsali. Powoli stawał się znany; uczestniczył w uroczystości otwarcia kanału Sueskiego, przewodniczył jury na Międzynarodowej Wystawie Sztuk Plastycznych w Wiedniu.

Szczyt sławy przyniosły mu: powstałe w Monachium "Podpory społeczeństwa" (1877), we Włoszech "Nora czyli Dom lalki" (1879) oraz fatalistyczno-symboliczne "Upiory" (1881). Do wzrostu popularności Ibsena przyczyniły się także utwory: "Wróg ludu" (1882), "Dzika kaczka" (1884), "Rosmersholm" (1886) oraz "Kobieta morska czyli Oblubienica morza" (1888) i "Hedda Gabler" (1890).

Po powrocie na stałe do kraju powstały ostatnie już dramaty: "Budowniczy Solness"m (1892), "Mały Eyolf" (1894), "John Gabriel Borkman" (1896) oraz epilog "Gdy powstaniemy z martwych" (1899).

Chorował na apopleksję. Częściowy paraliż uniemożliwiał mu dalszą pracę literacką i utrudniał kontakt z otoczeniem. Osłabiony chorobą zmarł 23 maja 1906 roku.