Ekonomiczne podstawy życia społecznego.

EKONOMICZNE PODSTAWY ŻYCIA SPOŁECZNEGO
Jako organizm biologiczny człowiek jest częścią przyrody. Ta przynależność jednak nie wyznacza mu jego działalność i życie społeczne. Ludzie posiadają właściwości pozwalające uniezależnić się od wpływu przyrody, przystosować się do zastanych warunków, oraz przekształcić je w procesie pracy. Proces celowej działalności człowieka, w toku której przekształca on zastane elementy środowiska naturalnego na środki zaspokojenia swoich potrzeb, na niezbędne do życia dobra materialne nazywamy procesem produkcji. Produkcja dóbr materialnych stanowi stałą i niezbędną podstawę życia społecznego, bez której zbiorowości ludzkie nie mogłyby się utrzymać.
Proces produkcji zawiera trzy zasadnicze elementy:
1. Celową działalność człowieka, czyli samą pracę;
2. Przedmiot, który człowiek przez pracę przekształca;
3. Narzędzia, którymi się w toku pracy posługuje;
Należy podkreślić szczególną ważność posługiwania się i wytwarzania narzędzi. Narzędziem pracy nazywamy przedmioty lub zespoły przedmiotów, przy pomocy których materia przyrody w toku oddziaływania ludzkiego zostaje zamieniona w dobra zaspokajające potrzeby. W zależności od zmian w wykorzystywaniu narzędzi pracy, od zmian samych narzędzi zmienia się także struktura siły roboczej tzn. ludzi zajętych produkcją przy pomocy danych narzędzi. Narzędzia produkcji w połączeniu z siłą roboczą, tzn. ludźmi którzy nimi się posługują w czasie pracy stanowią siły wytwórcze danego społeczeństwa. Stan tych sił decyduje o wielu ważnych procesach społecznych i poziomie rozwoju ekonomicznego społeczeństwa. Charakteryzują poziom wykorzystywania możliwości danego społeczeństwa w produkcji dóbr.
Produkując dane dobro ludzie oddziałują na siebie, i te systemy wzajemnych oddziaływań pośrednich i bezpośrednich, świadomych i nieświadomych tworzą stosunki produkcji miedzy ludzmi. Stanowią one ekonomiczną, obiektywną podstawę życia społecznego. Stosunki produkcji opierają się na pewnej podstawie, która stanowi stosunek ludzi do narzędzi produkcji tj. forma własności środków produkcji. Określa ona całość stosunków produkcji a przede wszystkim określa sytuację wzajemną wszystkich grup społecznych zaangażowanych w procesie produkcji, mianowicie określa ona zasady podziału wyprodukowanych dóbr oraz miejsce zajmowane w podziale pracy i wysokość otrzymywanego udziału w dochodzie przynoszonym przez produkcję. Przede wszystkim właściciele środków produkcji tworzą jedną ważną klasę społeczną, drugą tworzą ci którzy nie posiadają własnych narzędzi, lecz dysponują swoją siłą roboczą, sprzedają czy wynajmują swoje mięśnie, umiejętności czy wiedzę. Tak więc forma własności środków produkcji wprowadza istotną cechę charakterystyczną stosunków produkcji, a mianowicie podział ludzi zaangażowanych w procesie produkcji na klasy społeczne.
Siły wytwórcze i stosunki produkcji stanowią ekonomiczną podstawę życia społecznego. Na ich podstawie rozwijają się inne instytucje i urządzenia regulujące życie społeczne i zaspakajające inne potrzeby.

JAN SCZEPAŃSKI ? ?ELEMENTARNE POJĘCIA SOCJOLOGII?