Henryk Wieniawski

Henryk Wieniawski (ur. 10 lipca 1835 w Lublinie, zm. 31 marca 1880 w Moskwie) ? polski skrzypek, kompozytor i pedagog pochodzenia żydowskiego.
Dziadek Wieniawskiego był cyrulikiem Herszkiem Mejerem Helmanem z lubelskiego żydowskiego przedmieścia Wieniawa. Ojciec ? Wolf Helman (Tobias Pietruszka) zmienił nazwisko na Tadeusz Wieniawski, żeby się wkomponować w polskie otoczenie. Przed otrzymaniem dyplomu lekarskiego, ochrzcił się. Ze związku dr Wieniawskiego i córki żydowskiego lekarza z Warszawy dr Józefa Wolffa ? Reginy (była siostrą zamieszkałego w Paryżu pianisty i kompozytora Edwarda Wolffa) przyszedł na świat geniusz skrzypiec.
Dom Wieniawskich był prawdziwym lubelskim salonem. Odwiedzali go wybitni artyści, tu odbywały się koncerty, spotkania literackie i dyskusje. Zaważyło to nie tylko na późniejszej drodze życiowej Henryka Wieniawskiego, ale także dwóch jego braci, z których starszy, Julian, został pisarzem i publicystą, natomiast młodszy, Józef, poświęcił się karierze pianistycznej.
Pierwszą nauczycielką Henryka była jego matka, potem zaś uczył się u Jana Hornziela, skrzypka Teatru Wielkiego w Warszawie i Stanisława Serwaczyńskiego, solisty i koncertmistrza Opery Budapeszteńskiej. W 1843, mając osiem lat, wyjechał do Paryża, gdzie studiował pod kierunkiem Lamberta-Josepha Massarta w Konserwatorium Paryskim. Konserwatorium ukończył jako 11-letni chłopiec w 1846 z I nagrodą i złotym medalem. Po studiach kontynuował przez 2 lata naukę u Massarta. Później ? przez 2 miesiące ? koncertował w Petersburgu, w krajach nadbałtyckich i Warszawie. W 1849 udał się ponownie do Paryża do Konserwatorium, gdzie w klasie Hipolita Colleta podjął studia kompozycji, które ukończył z wyróżnieniem w następnym roku.
W 1850 rozpoczął, wraz z bratem Józefem, działalność koncertową, występując początkowo we wszystkich większych miastach carskiego imperium, następnie w wielu krajach europejskich, wszędzie wzbudzając nieopisany entuzjazm. Współpracę z bratem zakończył w 1855. Po wielu dalszych sukcesach przyjął w 1860 funkcję pierwszego skrzypka dworu carskiego i solisty Rosyjskiego Towarzystwa Muzycznego. Równocześnie uczył gry na skrzypcach w tzw. klasach muzycznych Towarzystwa, przekształconych w 1862 w konserwatorium. Tu swoją kilkuletnią owocną działalnością pedagogiczną stworzył zalążek petersburskiej szkoły skrzypcowej, rozwiniętej przez Leopolda Auera we wspaniałą szkołę rosyjską. Każdego roku przez 3-4 miesiące koncertował w innych krajach Europy, głównie modnych kurortach.
W 1872, po 12 latach opuścił Rosję i udał się z Antonim Rubinsteinem na wielkie tourne koncertowe po Stanach Zjednoczonych. W ciągu 8 miesięcy artyści dali 215 koncertów. Wieniawski pozostał w Ameryce do 1874, koncertując ze słynną śpiewaczką Pauliną Luccą. Po powrocie do Europy w 1874 podjął pracę pedagogiczną w konserwatorium w Brukseli, jako następca chorego Henriego Vieuxtempsa i kontynuował ją do września 1877 (wśród jego prywatnych uczniów był Eug?ne Ysa?e). Wskutek nasilających się dolegliwości serca i nadmiernej otyłości w ostatnich latach życia koncertował na siedząco. Zmarł w Moskwie. Pochowany został w Warszawie. W manifestacyjnym pogrzebie uczestniczyło 40 tysięcy osób.
Od 1935 roku odbywa się co 5 lat (z wyjątkiem okresu okupacji) Międzynarodowy Konkurs Skrzypcowy im. Henryka Wieniawskiego, przeznaczony dla skrzypków do 30 roku życia. Pierwszy konkurs odbył się z inicjatywy Adama Wieniawskiego, bratanka słynnego skrzypka, w Warszawie. Drugi konkurs miał miejsce dopiero w 1952 r. w Poznaniu, gdzie do dziś odbywają się kolejne jego edycje.
Jego kompozycje to:
? Grand caprice fantastique sur un theme original op. 1 (1847)
? Wariacje na temat własnego mazurka (ok. 1847)
? Aria z wariacjami E-dur (przed 1848)
? Fantazja i wariacje E-dur (1848)
? Nocturne pour violon seul (1848)
? Romance (ok. 1848)
? Rondo alla polacca e-moll (1848)
? Allegro de sonate, presto pour violon et piano concertant op. 2 (1848?)
? Duo concertant na temat z opery Łucja z Lamermooru Donizettiego (ok. 1850)
? Duo concertant na temat hymnu rosyjskiego A. Lwowa (ok. 1850)
? Duo concertant na temat rosyjskiej melodii ludowej (ok. 1850)
? Fantazja na temat z opery Prorok Meyerbeera (ok. 1850)
? Mazur wiejski(ok. 1850)
? Fantazja na temat z opery "Ryszard Lwie Serce" Gretry'ego (ok. 1851)
? Duet na tematy finlandzkich pieśni (ok. 1851)
? Dwa mazurki (1851)
? Marsz (1851)
? Wariacje na temat hymnu rosyjskiego (ok. 1851)
? Wariacje na temat Jechał Kozak zza Dunaju (ok. 1851)
? Premiere Polonaise de concert D-dur op. 4 (ok. 1852)
? Adagio elegiaque A-dur op. 5 (ok. 1852)
? Souvenir de Moscou, deux romances russes op. 6 (ok. 1852)
? Capriccio-valse E-dur op. 7 (1852)
? Grand duo polonais pour violon et piano concetrant op. 8 (ok. 1852)
? Romance sans paroles et rondo elgant op. 9 (ok. 1852)
? Premier grand concerto fis-moll op. 14 (1852)
? Le carnaval Russe, improvisations et variations humoresques op. 11 (ok. 1853)
? Deux mazourkas de salon: La champetre (Sielanka, 1850?) et Chanson polonaise (Pieśń polska) op. 12 (1853)
? Fantaisie pastorale op. 13 (ok. 1853)
? Kujawiak a-moll(1853)
? Wariacje na temat hymnu austriackiego(1853)
? Souvenir de Posen, mazurek d-moll op. 3 (1854)
? L'ecole moderne. Etudes-caprices pour le violon seul op. 10 (1854)
? Theme original vari?e (wariacje A-dur) op.15 (1854)
? Rozumiem, pieśń na głos z fortepianem (1854)
? Souvenir de Lublin, polka koncertowa (ok. 1855)
? Fantazja na tematz opery Lunatyczka Belliniego (ok. 1855)
? Scherzo-tarantelle g-moll op. 16 (1855)(article)
? Legenda op. 17 (ok. 1860)
? Deux mazourkas characteristiques:Obertas(Obertas G-dur) et Le menetrier (Dudziarz) op. 19 (1860?)
? Etudes-caprices na dwoje skrzypiec op. 18 (1862)
? Fantaisie orientalle a-moll op. 24 (1862?)
? Fantaisie brillante sur Faust opera de Charles Gounod. 20 (ok. 1865)
? Polonaise billante A-dur op. 21 (ok. 1870)
? Wspomninie z San Francisco (ok. 1874)
? Deuxieme grand concerto d-moll op. 22
? Gigue e-moll op. 23
? Kujawiak C-dur
? Polonaise triomphale
? Reverie fis-moll na altówkę i fortepian
? Dudziarz (mazurek charakterystyczny)