Prawa Człowieka

1. PRAWA CZŁOWIEKA

- prawa ktore przysluguja kazdemu czlowiekowi niezaleznie od plci, wieku, wyksztalcenia, a wynikajace z samego faktu, iz jest sie czlowiekiem. Oznacza to, że prawa człowieka są
1. powszechne
są także:
2. przyrodzone - co oznacza, że przysługują każdemu od momentu narodzin. Na tle tej cechy praw człowieka wybuchają konflikty poglądowe w kwestii aborcji i eutanazji.
3. niezbywalane - nie można się ich zrzec
4. nienaruszalne - nikt nie może zostać ich pozbawaiony

2.GENERACJE PRAW CZŁOWIEKA

I GENERACJA: prawo do życia, wolności, własności, bezpieczeństwa
II GENERACJA: prawa gospodarcze, społeczne, kultularne, prawo do rozwoju fizycznego i duchowego
II GENERACJA: prawa przysługujące zbiorowościom społecznym, narodom np. prawo do demokracji

3. GENEZA PRAW CZŁOWIEKA

a. pojęciem godności człowieka posługiwali się Arystoteles i Cycero.
b. cywilne prawo rzymskie - uznawało własność i jej ochronę
c.wzrost znaczenia dekalogu, rozwój idei chrześcijaństwa
d. św. Tomasz z Akwinu - uznawał rolę godności człowieka w życiu, podkreślał to, że człowiek został stworzony na podobieństwo Boga.
e. 1215 r- WIELKA KARTA SWOBÓD wydana w Anglii przez Jana bez Ziemi - zakazanie pozbawienia wolności i mienia bez nakazu sądowego lub prawnego
f. 1440-1443 r - NEMINEM CAPTIVABIMUS (Przywilej Jedlińsko-Krakowski) - nietykalność osobista i majątkowa szlachty polskiej
g. Paweł Włodkowic - sprzeciw przeciwko krwawej chrystianizacji pogan przez Krzyżaków
h. Pico Della Mirandola, Jan z Trzciany, Tomasz Morus - zwrócenie uwagi na prawa człowieka w renesansie
i. 1679 r - HABEAS CORPUS ACT - angielska ustawa zabraniająca więzienia bez nakazu sądu
j. John Locke - uznanie własności za przyrodzone prawo człowieka, istniejące wcześniej niż państwo
k. Monteskiusz - uznanie, iż wolność polityczna nie może istnieć bez trójpodziału władzy
l. J.J.Rousseau - uznanie wolności za nierozerwalnie złączona z człowiekiem
ł. 1776 r - KARTA PRAWA WIRGINNI - uznanei przyrodzonych praw człowieka i poparcie teorii o własności jako ważnego prawa człowieka, głoszonej przez Locke'a
m. 4.07.1776 - DEKLARACJA NIEPODLEGŁOŚCI STANÓW ZJEDNOCZONYCH - najważniejsze wartości: życie, wolność, szczęście
n. 1789 - FRANCUSKA DEKLARACJA PRAW CZŁOWIEKA I OBYWATELA - ludzie rodzą się i pozostają równi, uznanie wolności, własności, bezpieczeństwa za podstawowe prawa
o. 03.05.1791 r KONSTYTUCJA 3 MAJA - nietyklaność osobista miszczan, swobody wyznaniowe
p. 1807 r - KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO - nadanie wolności osobistej chłopom

4. PODSTAWOWE PRAWA CZŁOWIEKA

I. prawo do życia
II. prawo wolności od tortur
III. prawo do wolności od niewoli, poddaństwa, pracy przymusowej
IV. prawo do własności i bezpieczeństwa
V. prawo do prywatności
VI. prawo do wolności wyznania, myśli, sumienia
VII. prawo do słusznego procesu
VIII. prawo do zrzeszania się

5. PRAWA GOSPODARCZE, SOCJALNE, KULTURALNE

I. prawo do pracy: min.
a. higieniczne warunki pracy
b. godziwa zapłata

II. prawo do godnego poziomu życia
a. prawo do ubrania
b. mieszkania
c. wyżywienia

III. prawa rodziny
a. prawo do ochrony i pomocy
b. prawa dzieci i młodzieży
c. prawo matki do szczególnej ochrony przed i po urodzeniu dziecka

IV. prawo do zdrowia
obejmujące też obowiązek dbania o własne zdrowie

V. prawo do nauki
obejmujące też obowiązek do nauki na poziomie podstawowym

VI. prawa kulturalne
a. prawo do korzystania z dorobku cywilizacji
b. wolność prowadzenia badań naukowych

6. DOKUMENTY MIĘDZYNARODOWEJ OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA

a. Karta Narodów Zjednoczonych - 1945r
prawa człowieka podstawą stabilizacji i pokoju na świecie
b. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka - 1948r.
pierwszy kompletny katalog praw człowieka
c. Międzynarodowe pakty o ochronie praw człowieka
I. międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych
II. międzynarodowy pakt do spraw praw gospodarczych, społecznych,kulturalnych
II. fakultatywny protokół do paktu pierwszego

7. ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWEGO SYSTEMU OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA

I.ONZ - międzynarodowa organizacja powstała w 1945r, z siedzibą w Nowym Jorku.Do jej głównych zadań należy utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa na świecie i rozwijanie przyjaznych stosunków między państwami. Jest następczynią Ligii Narodów.

II. ECOSOC (Rada Gospodarczo Społeczna) - organizacja, której zadaniem jest spisywanie traktatów międzynarodowych oraz badanie przestrzegania praw zawartych w Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Przyjmuje ona też skargi i przekazuje je Komisji Praw Człowieka.
organy pomocnicze ESCOSOC: np. Komitet Praw Kobiet, Komisja ds. Zapobiegania Dyskryminacji i Ochrony Mniejszości

III. KOMITET PRAW CZŁOWIEKA - został powołany w 1977r na podst. Paktu praw obywatelskich i politycznych. Sprawuje kontrolę nad realizacją tego pakry przez państwa i występuje w roli mediatora polubownie łagodzącego spory.

IV.KOMITET DS. PRAW GOSPODARCZYCH. SPOŁECZNYCH I KULTURALNYCH - funkcjonuje od 1987r, jego głównym zadaniem jest przede wszystkim wcielanie w życie praw 2generacji

V.WYŻSZY KOMISARZ DS. PRAW CZŁOWIEKA - urząd powołany w 1993r, zajmuje się usprawnieniem koordynacji działań ONZ

8.ORGANIZACJE I DOKUMENTY REGIONALNE

I. system europejski
a. Rada Europy - organizjaca powołana w 1949r zrzeszająca prawie wszystkie państwa Europy
b. Europejska Konwencja Praw Człowieka
c. Europejska Komisja Praw Człowieka +
d. Trybunał Praw Człowieka
= Europejski Trybunał Praw Człowieka
sprawuje on funkcje kontrolną, jego działania są niezawisłe, gdyż z każdego kraju przynależy do niego tylko jeden członek.

II. system UE
a.Traktaty Wspólnotowe
- wolność poruszania się i przebywania na terenach krajów członkowskich
- prawo czynne i bierne do wyboru urzędników do Parlamenty Europejskiego i władz lokalnych
- prawo do ochrony dyplomatycznej
b. Parlament Europejski
c. Mediator-Rzecznik praw obwywatelskich unii

III. System afrykański
a. OJA - Organizjacja Jedności Afryki - dążenie do poprawienia warunków bytu
b. Afrykańska Karta Praw Człowieka i Ludów

IV. system amerykański
a. Międzyamerykańska Komisja Praw Człowieka
b. Międzyamerykański Trybunał Praw Człowieka
c. Protokół z San Salvador - międzynarodowa ochrona praw gospodarczych, społecznych, kulturalnych

9.ORGANIZACJE POZARZĄDOWE - NGOs - non-govermmental organizations

- organizacje wspierające działalność organizacji rządowych

I. Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (ICRC) - Genewa
- ochrona ofiar katastrof i klęsk żywiołowych
- ochrona ludności cywilnej podczas konfliktów zbrojnych
- konkretna pomoc jeńcom i rannym

II. Amnesty International (AI) – Londyn
- dążenie do zniesienia kary śmierci
- zaprzestanie tortur
- uwolnienie więźniów politycznych

III. Międzynarodowa Komisja Prawników (ICJ) - Genewa
- niezawisłość sądów i zawodów prawniczych

IV. Human Rights Watch (HRW)
- zwalczanie zabójstw politycznych
- zwalczanie tortur
- obrona wolności słowa
- zniesienie cenzury
- zapewnienie oskarżonym prawa do słusznego procesu i azylu

V. Komitety Helsińskie
- organizacje powstałe w wielu państwach do sprawowania obywatelskiej kontroli wypełniania praw człowieka

10.ORGANIZACJE ZAJMUJĄCE SIĘ OCHRONĄ PRAW CZŁOWIEKA POMAGAJĄCE INNYM ORGANIZACJĄ:

I. Humans Rights Internet - publikowanie działań organizacji zajmujących się ochrona praw człowieka
II. SOS-Tortura - oragnizacja udzielająca natychmiastowej pomocy w przypadku torturowań, egzekucji
III. Międzynarodowe Centrum Prawne Ochrony Praw Człowieka
IV. Międzynarodowy Instytut Praw Człowieka - poromowanie praw człowieka przez sztukę

11. GWARANCJE OCHRONY PRAW CZŁOWIEKA W POLSCE

I. instytucje rządowe
a. sądy powrzechne - sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, gospodarczego i prawa pracy
b. Naczelny Sąd Administracyjny - rozpatrywanie skarg na decyzje administracyjne
c. Trybunał Konstytucyjny - sprawdzanie zgodności przepisów i ustaw z konstytucją
d. Rzecznik Praw Obywatelskich - badanie działalności organizacji administracji państwowej i samorządowej oraz różnych instytucji

II. Pozarządowe
a. Komitet Helsiński
b. Polska Sekcja Międzynarodowej Komisji Prawników
c. Polskie stowarzyszenie AI
d. PCK

12. PRZYKŁADY ŁAMANIA PRAW CZŁOWIEKA

a. prześladowania policyjne w Kosowie w latach '90
b. prześladowania i tortury za poglądy polityczne w Chinach
c. nadużycia seksualne kobiet w więzieniach w USA
d. mobbing
e. aresztowania i pobicia osób biorących udział w strajku w Radomiu i Ursusie w 1976 r.