"Wesele" postawa i marzenia młodopolskiego poety.

Tworzymy model wypowiedzi na podstawie fragmentu „Wesela” (Akt II scena 9) i całego utworu. Przedstaw postawę i marzenia młodopolskiego poety, określ sytuację i przedstaw bohaterów. Interpretacja fragmentu a także konteksty literackie, history

Stanisław Wyspiański, znany artysta XIX wieku jest autorem dramatu „Wesele”. Przedstawione zostaje w nim wesele inteligenta z wiejską dziewczyną. Ślub ten był jednym z serii związków zawieranych zgodnie z młodopolską chłopomanią, według której małżeństwo traktowano jako szansę odrodzenia społeczeństwa końca wieku. Na wesele to przybywają różne zjawy m. in. Rycerz.
W scenie 9 aktu II przytoczony zostaje dialog poety z rycerzem. Poeta słyszy głos: „Przemoc wrotom grobu się wydarła, oto słyszę, woła: Daj dłoń!” Rycerz nakazuje poecie powierzyć swoją dłoń. Krzyczy na niego. Tymczasem poeta wzbrania się. Dostrzega „okropne widziadło” : „Żelazem owita ręka, żelazem zakryta skroń.” Czuje jego zimną, żelazną dłoń. Nie rozumie rozkazu wydanego przez rycerza, dziwi się. „Co mówisz, okropne widziadło, na koń? – gdzie? – jak?” Rycerz nakazuje mu działać, ma wsiąść na konia i „lecieć jak ptak!” Widmo jest bezwzględne, stosuje przemoc, jest zdecydowany. „Ty więzień mój, mnie służ; biorę przemocą.” Nazywa siebie „Mocą”. Posiada ogromną siłę. „Po drogach, po których lecę, drzewa się palą jak świece, ciskają się błyskawice, jak lecę.” Zjawa nawołuje na poetę, by słuchał i wytężał słuch. Artysta chce się pozbyć straszliwego ducha. „Puszczaj, przepadaj w Noc [...] precz-.” „Ty mój!”- krzyczy rycerz, podczas gdy ręce poety zaczynają drętwieć. Rycerz zadaje poecie pytania: „A czy wiesz, czym ty masz być, o czym tobie marzyć, śnić? [...] wiesz ty, czym ty mogłeś być?” Poeta nie odpowiada, wydaje mu się, że cała ta sytuacja to urojenie, że to tylko działanie jego wyobraźni. „Głos jak marzeń moich piastun; Rycerz, Widmo, urojenie przyoblekło szatę żywą.” Rycerz jest okrutny, mówi: „Krwi, krwi pragnę, krwawe żniwo!” Bojownik powraca do domu, „ze snów, z dali [...] hen z zaświatów, z prochów.” Nagromadzenie czasowników dynamizuje opowieść rycerza. „Ścigam, gonię, moc roztrwonię, niosę dań, orężną dań.”
Rycerz straszy poetę „Na głos mój ty będziesz drżał.” Opowiada mu bitwę pod Grunwaldem, która została stoczona 15 lipca 1410 r., w czasie trwania Wielkiej wojny. Była to największa w historii średniowiecznej Europy bitwa między siłami zakonu krzyżackiego, pod dowództwem Wielkiego Mistrza Ulricha von Jungingena, a połączonymi siłami polskimi, litewsko-ruskimi i oddziałami czeskimi, pod dowództwem króla Władysława II Jagiełły. Wynik bitwy miał zasadniczy wpływ na stosunki polityczne w ówczesnej Europie. Nie tylko ostatecznie załamał potęgę Zakonu, ale również wyniósł dynastię jagiellońską do rangi najważniejszych na kontynencie. Według niektórych badaczy fenomenalny i dość niespodziewany generalny sukces odniesiony głównie siłami polskimi, spowodował poważny kryzys w stosunkach polsko-litewskich i zadecydował o ostrożnej postawie króla, który obawiając się nazbyt mocnego wzrostu znaczenia Polski w unii opóźnił pościg za niedobitkami wojsk krzyżackich i ostatecznie nie zdobył osłabionego Malborka. Sama bitwa nie wniosła żadnych istotnych nowinek taktycznych. Po niej samej nastąpił natomiast powolny upadek znaczenia zagranicznych wojsk zaciężnych.
Bitwę pod Grunwaldem obrazowali tacy malarze jak: Jan Matejko, Wojciech Kossak oraz Tadeusza Popiela i Zygmunta Rozwadowski. Każdy z nich podobnie ukazał tę bitwę. Obrazy ukazują istotę walki, okrucieństwo i krew. Tymczasem konflikt jagiellońskiej Polski z zakonem krzyżackim przedstawił Henryk Sienkiewicz w „Krzyżakach”.
Rycerz w naturalistyczny sposób obrazuje wygląd bitwy. „Stosy trupów, stosy ciał, a krew rzeką płynie, rzeką! [...] żelazce, połamane groty, drzewce powbijane do ciał, z trupów zapora, z trupów wał” Poeta bardzo emocjonalnie reaguje na posłyszaną opowieść, płacze, jest wzruszony. „Dech mój zimny, dech grobowy...” Na podstawie historii rycerza staje się bezduszny, nieludzki, nieczuły, surowy. Poeta patrząc na rycerza nie rozpoznaje kim on jest. Dowiaduje się tylko, że jest to „Moc”. Poeta oddaje mu swoją duszę, tym samym skazuje siebie na śmierć. Język utworu jest zindywidualizowany a poeta posługuje się archaizmami i neologizmami.
Rycerz jest symbolem honoru i patriotyzmu. Jest uosobieniem pragnień poety. Poeta tęskni do mocy i siły. Rycerz jako symbol mocy, odwagi i zwycięstwa a także zwiastun odrodzenia, nazywa poetę nędzarzem. Poeta cierpi, bo to co tworzy jest odzwierciedleniem ducha czasu. Osądzona zostaje zdegenerowana poezja młodopolska. Poeta ma szansę prowadzenia ludu do walki, jednak nie jest w stanie podołać przywództwu narodu. Rycerz to symbol siły poezji oddziałującej na społeczeństwo.
Ukazany rycerz jest to Zawisza Czarny. Każdy średniowieczny rycerz musiał być dobrze urodzony, silny i odważny, wierny zobowiązaniom podjętym wobec równym sobie, chować wdzięczność dla suwerena, promieniować urodą i wdziękiem, dbać o sławę, mieć wybrankę serca oraz być wiernym miłości i zazdrosnym o ukochaną. Zawisza Czarny miał żonę Barbarę i czterech synów. Jako rycerz brał udział w turniejach i prowadził działalność dyplomatyczną. Troszczył się o sprawy rodziny. Był wierny ojczyźnie. Odmówił wycofania się za Dunaj na przysłanej przez cesarza łodzi w czasie bitwy pod Gołębcem. Odmowa była równoznaczna z wydaniem na siebie wyroku śmierci. Oddany był sprawie chrześcijaństwa.
W rzeczywistości poetą jest Kazimierz Tetmajer, czyli brat Gospodarza. Rzadko przebywał w kraju, jedynie przelotem między jednym a drugim pobytem we Włoszech. Tetmajer lubił „bić się na pałasze z babami”, zwłaszcza z pannami. Chciał rozwinąć swoje umiejętności pisarskie w wielkiej poezji dramatycznej i napisał utwór pt. „Zawisza Czarny”. Poetę olśniewa Rycerz , który przepada kiedyś w nocy „nirwany”.
W mistrzowski sposób Wyspiański charakteryzuje postaci. Wystarczy mu gest, temat dialogu, by postać zaprezentowała się w pełni, w sposób plastyczny. Jest przy tym wrażliwy na osobliwości ludzkich charakterów