Układ pokarmowy -budowa i funkcje

---> w załączniku praca jest wyrazniejsza (kolory, akapity ) :)

Jama ustna-rozdrobnienie pokarmu,rozpoczęcie procesu chemicznego trawienia ,towarzyszy temu zwilżenie pokarmu śliną. Wytwarzana pod wpływem zapachu jedzenia, dziennie jest wydzielone około półtora litry śliny,nawilża i zmiękcza pokarm) Ślinianki-wytwarzają ślinę (przyuszne,podjęzykowe, podżuchwowe)Małe gruczoły ślinowe;wargowe,policzkowe,podniebne-są tworzone z 2rodzajów komórek-śluzowych(produkują gęstą ciągnąca się wydzielinę) i surowicznych(ślinę rzadką,wodnistą).

Gardło, Przełyk -narząd w kształcie rury,łączący gardło z żołądkiem,transportuje pokarm do żołądka,znajduje się we wnętrzu szyi i kl.piersiowej,jest najwęższą częścią przewodu pokarmowego,długość wynosi ok.25-30cm.pokarm jest przesuwany wzdłuż przełyku falą skurczów włókien mięśniowych,budujących jego ściany.na końcu znajduje się pierścień mięśniowy zwany .zwieraczem ,skurcz zwieracza zamyka wejście do żołądka,oddzielając od niego przełyk podczas trawienia


Zołądek-jest zbieraczem,piełni funkcję trawienną oraz odgrywa role sterylizatora, ponieważ kwas solny zabija wiele bakterii połkniętych z pokarmem. ma kształt worka,maks .pojemnosc=2,5l.ściąnę żołądkowa tworzy kilka warst.m.in.mięsniowa i śluzowa.w żołądku występują 2typy gruczołów(1-wytwarza sok żołądkowyczyli kwas solny i pepsynogen-nieaktywna postac enzymu pepsyny.2-wydzielają śluz który tworzy warstwę chroniącą ściany żoł.przed samostrawieniem i zmniejsza tarci przy przesuwaniu pokarmu)

Jelito cieńkie-składa się z; dwunastnicy,jelita czczego i jelita krętego.Dwunastnica-przepływa przez nia papka jedzenia,miesza się w niej z enzymami ,dodatkowo do niej napływa żółć wspomagajaca trawienie , gruczoły j,cienkiego wydzielają sok jelitowy-zawierajacy enzymy trawienne. Budowa-jego powierzchnię zwieksza pofałdowana błona śluzowa,jest ona pokryta milionami palczastych wyrostków zw,kosmkami jelitowymi-wewnatrz nich znajduje się bogata siec naczyń włos.oraz położone centralnie naczynie limfatyczne

Jelito grube-rozpoczyna się szerokim,slepo zakonczonym workowatym odcinkiem zw.jelitem ślepym, od niego odchodzi wyr.robaczkowy .Najdłuższy odcinek j.grubego-okrężnica,a odcienek koncowy-odbytnica. W j.grubym z tresci pokarmowej jest wchłaniana woda,dzięki skurczom jelita kał jest przesuwany wzdłuż okręznicy do odbytnicy.odbytnica konczy się otworem odbytowym. Masa kałowa –niestwiona celuloza,pozostałości soków trawiennych i żółci oraz bakterie.#

Wątroba –największy gruczoł organ.znajduje się w górnej części jamy brzusznej,po prawej str.Płaty wątroby składają się z tysięcy tzw.zrazików,które stanowią jej najmniejsze elementy strukturalne.każdy zrazik jest poprzecinany naczyniami krwion.rozgałęziającymi się na coraz cieńsze naczynia oraz odgałęzieniami przewodu żółciowego.Otaczają one pojedyńcze komórki watroby,o skomplikowanych funkcjach.Wydziela zółć-jest magazynowana w pęcherzyku żółciowym,w miarę potrzeby jest z tamtąd uwalniana do dwunastn.w jej skład wchodzą:barwniki żółciowe,cholesterol,sole kwasów żółc.,które powodują emulgowanie tłuszczów.


Funkcje: wydzielnicza:wytwarza żółć i odprowadza ją drogami do dwunastnicy.metaboliczna-chemiczne przetwarzanie składników pokar. Uczestniczy w przemianie tłuszczów,jej rola polega na ich wytwarzaniu,np.z wolnych kwasów tłuszczowych oraz węglowodanów.Metabolizm węglowod.w watrobie polega na magazynowaniu glukozy w postaci glikogenu.detoksylacyjna-przekształcanie substancji szkodliwych dla organizmu w związki obojętne.Szczególna rola wiąze się z przetwarzaniem toksycznego amoniaku w moczniku,który jest usuwany z moczem.magazynująca-gromadzenie witamin (np.B12,A,D), soli mineralnych i subst.energetycznych. Wątroba reguluje gospodarkę gromadzącego się w niej żelaza i miedzi. ***wytwarz heparynę(zapobiegającą krzepnięciu krwi),bierze udział w tworzeniu i niszczeniu erytrocytów,wytwarza białka osocza (fibrynogen i protrombinę)
Trzustka: jest narządem gruczołowatym o zrazikowatej budowie, leży na tylnej ścianie jamy brzusznej na wysokości pierwszego kręgu lędźwiowego. Jej długość wynosi 12-20 cm,to najbardziej aktywny gruczoł trawienny, w ciągu doby wydziela ok. 2,5 l soku. Sok trzustkowy zawiera dużą ilość enzymów, które trawią cukry, tłuszcze i białka..

Trawienie: rozłożenie przez enzymy trawienne składników pokarmowych,takich jak węglowodany,białka,tłuszcze na proste związki chemiczne ,które mogą zostać wchłonięte do ukł.krwionośnego i limfatycznego.
Trawienie pokarmu rozpoczyna się w jamie ustnej. W ślinie znajduje się enzym – amylaza(ptialina) –który zapoczątkowuje trawienie węglowodanów.
Do żołądka dociera papka pokarmowa następuje jej wymieszanie z sokiem żołądkowym. Sok żołądkowy jest wytwarzany w ilości 2-3 litrów na dobę. Jego najważniejsze składniki to kwas solny i pepsynogen. Nieaktywny pepsynogen w obecności kwasu solnego zamienia się w aktywny enzym- pepsynę. Pepsyna rozpoczyna proces trawienia białek. W efekcie jej działania większość białek zostaje rozłożona na mniejsze cząsteczki- peptydy.
Trawienie skrobi w żołądku trwa, dopóki amylaza śliny nie zostanie unieczynniona przez kwaśny sok żołądkowy.
W dwunastnicy papka pokarmowa , która przedostała się z żołądka nie zawiera już większych cząstek pokarmowych i ma odczyn kwaśny
Pokarm przepływający przez dwunastnicę miesza się z żółcią oraz enzymami, pochodzącymi z soku trzustkowego i gruczołów jelita cienkiego. W dwunastnicy pokarm podlega złożonym procesom trawienia w których wyniku zachodzi dalszy rozkład węglowodanów i białek oraz następuje trawienie tłuszczów. Ważną rolę odgrywają enzymy zawarte w soku trzustkowym -Trypsyna i chymotrypsyna które rozbijają peptydy na coraz krótsze cząsteczki,złożone z kilku aminokwasów.Amylaza trzustkowa jest enzymem, który powoduje rozrywanie krótkich łańcuchów węglowodanów na mniejsze cząsteczki dwucukrów. Trudniej zachodzi trawienie tłuszczów. Są one poddawane działaniu kolejnego enzymu trzustkowego –lipazy. Działanie lipazy jest utrudnione ponieważ tłuszcze są nierozpuszczalne w wodzie. Tłuszcze są poddawane wstępnej obróbce, w której ważną rolę odgrywa żółć,której tłuszczu na drobne kropelki. składniki powodują rozbicie dużych kropliProces ten jest zwany emulgowaniem tłuszczów.
Po spełnieniu swojej funkcji sole kwasów żółciowych są wchłaniane w jelicie cienkim z powrotem do krwi. Następuje ich transport z krwią do wątroby i ponownie wydzielanie z żółcią do jelita. Wytwarzana przez wątrobę żółć gromadzi się w pęcherzyku żółciowym –stamtąd w razie potrzeby jest transportowana przez przewód żółciowy do dwunastnicy.
Warunki panujące w jelicie nie stwarzają idealnego środowiska dla całkowitego rozkładu tłuszczów do glicerolu i kwasów tłuszczowych. Dalszy ciąg procesów trawienia zachodzi w jelicie czczym i jelicie krętym pod wpływem soku jelitowego wydzielanego przez ich gruczoły. Częściowo rozłożone cząsteczki pokarmowe przepływają wokół mikrokosmków i w dalszym ciągu podlegają działaniu różnych enzymów .Enzymy np. maltaza ,sacharaza ,laktaza rozkładają dwucukry na cukry proste takie jak glukoza fruktoza i galaktoza .Natomiast dwupeptydaza i amonopeptydaza dopełniają proces rozkładu białek .

Jelito cienkie odgrywa w procesie trawienia szczególną rolę: w nim kończy się tra¬wienie pokarmu (większość procesów składających się na trawienie zachodzi w dwu¬nastnicy a nie w żołądku). Ponadto przez ściany jelita cienkiego są wchłaniane sub¬stancje odżywcze. Aminokwasy i cukry proste są wchłaniane przez komórki nabłonka w kosmkach jelitowych i dostają się do krwi. Ich przechodzenie przez komórki błony śluzowej ze światła jelita do krwi jest procesem czynnym wymagającym dostarczania energii .Po wchłonięciu do krwi przechodzą do żyły wrotnej i dalej do wątroby .W wątrobie cukry proste zostają zamienione w glikogen. Natomiast część aminokwasów które dostały się do wątroby ulega zatrzymaniu ,część zaś przechodzi do krążenia ogólnego.Podczas przenikania przez komórki błony śluzowej jelita cienkiego następuje ponowna synteza cząsteczek tłuszczów z wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu(tzw.resynteza)Jelito cienkie wykazuje szczególne przystosowania anatomiczne i fizjologiczne do sprawnego wchłanianiaPokarm zostaje strawiony i wchłonięty przede wszystkim w jelicie cienkim.

Rola jelita grubego-w procesie trawienia jest niewielka .Sok wydzielany przez jelito grube nie zawiera enzymów. W papce pokarmowej zaś która dostaje się do jelita grubego znajduje się jeszcze niewielka ilość strawionego pokarmu. Jest on nadal poddawany działaniu enzymów które przemieszczają się razem z papka pokarmową z jelita cienkiego.Jelito grube zawiera flore bakteryjną m.in.pałeczkę okrężnicy. Pod wpływem tych bakterii zachodzą procesy fermentacji i gnicia.

Kontrola procesu trawienia. W cały proces regulacji są zaangażowane układy nerwowy i dokrewny.Najważniejszą rolę odgrywa tu nerw błędny,który przenosi impulsy nerwowe bezpośrednio z mózgu do komórek błony śluzowej żołądka odpowiedzialnych za wytwarzanie soku żoładkowego .W efekcie prowadzi to do wydzielenia przez nie do krwi hormonu - gastryny. Hormon ten powoduje dalsze wydzielanie soku żołądkowego .Po przedostaniu się papki pokarmowej do dwunastnicy następuje rozciągnięcie jej ściany, w której znajdują się zakączenia komórek nerwowych. W ten sposób powstaje sygnał, który - m.in. przez nerw błędny –dociera do żołądka Te sygnały prowadzą w konsekwencji do ograniczenia ruchów żołądka –zmniejsza się w ten sposób ilosć pokarmu który przedostaje się do dwunastnicy. Dodatkowo obecność w dwunastnicy kwaśnej papki pokarmowej,pochodzącej z żołądka pobudza wydzielanie soku trzustkowego soku jelitowego i żółci. Na wydzielanie enzymów mają również wpływ bodźce emocjonalne.Stres i rozdrażnienie pobudzają wydzielanie soków trawiennych a smutek i lęk je hamują.Natomiast odczuwanie głodu i sytość jest regulowane-zgodnie z zasadą ujemnego sprzężenia zwrotnego –dzieki funkcjonowaniu ośrodka pokarmowego. Składa się on z ośrodka głodu i ośrodka sytości.