Układ pokarmowy, układ wydalniczy i układ oddechowy

UKŁAD POKARMOWY..


Części:
1. jama ustna.
2. gardło.
3. przełyk
4. żołądek.
5. jelito cienkie.
6. jelito grube.
7. odbyt

Ad. 1.
usta- wywinięta śluzówka.

a) zęby
mleczne i stałe.
heterodontyzm- zróżnicowanie zębów.
siekacze, kły, przedtrzonowe, trzonowe.

wzór gębowy
3,2,1,2 2,1,2,3
3,2,1,2 2,1,2,3

każdy rodzaj zębów ma inną funkcję. [zależy od pokarmu, który się je]
krokodyl- homodontyzm, zęby stożkowe.

b) język
formowanie kęsów, słów.
bez języka nie można pić, ani mówić.
brodawki, na których są kubki smakowe [z przodu- słodkie(4); z tyłu- gorzkie(1); po bokach- kwaśny(2) i słony(3)]


c) gruczoły ślonowe [ślinianki]
trawienie cukrów złożonych- nie są słodkie
aspartam- najsłodszy

ślina:
-substancje ochronne [przeciwbakteryjne]


Ad. 2. gardło

wspólny odcinek układu oddechowego i pokarmowego.
klapka [nagłośnia] na układzie oddechowym powinna się zamknąć gdy coś jemy.
miejsce źle rozwiązane.

Ad. 3. przełyk.

nic, `rura`

Ad 4. żołądek.

wpust jest normalnie zamknięty, lecz u niektórych ludzi jest niedociśnięty i śmierdzi komuś z buzi, ponieważ w żołądku wytwarzane są substancje silnie żrące- kwas solny.
kawa powoduje, że ten kwas wraca i zakwasza zęby.
czasem wpust się nie otwiera i jedzenie zostaje w przełyku- trzeba się napić.
Ph 4-5 -> duże stężenie kwasu.
kwas na ogół nie przepala nam żołądka bo jest między nimi śluz.
a gdy ten zaniknie powstaje wrzód na żołądku.
performacja- kwas wypala żołądek i się wylewa na jamę brzuszną [rzadko kto przeżyje]

Ad. 5. jelito cienkie.

6 m.
tendencja do tworzenia przepuklin [dźwiganie ciężarów]. przepycha się jelito do, np. pachwiny udowej.

a) dwunastnica
od razu po żołądku
tam uchodzi wydzielina z wątroby i trzustki.
wątroba produkuje żółć-> w jelicie -> trawienie tłuszczy [bez żółci nie da rady.;P]
kończy się trawienie pokarmu.
następuje wchłanianie przez kosmki jelitowe.

b) czcze i kręte

Ad. 6. jelito grube
niektóre rzeczy nie są wchłaniane. `idą dalej`…


CHOROBY UKŁADU POKARMOWEGO:

• wrzody na żołądku i dwunastnicy
• zatrucia pokarmowe
• choroby pasożytnicze, bakterie

rozwolnienie- jelita zbyt szybko działają, `masa` nie zdąża się `odwodnić`.

• wirusy
-wirusowe zapalenie wątroby [żółtaczka]
a) A – brudnych rąk
b) B – przez krew
c) C – przez krew
d) D – przez krew
[C i D są najgroźniejsze]
można się zarazić również przez stosunki płciowe.
b. dużo ludzi umiera.. więcej niż na HIV

• bakterie
a) salmonella
b) helicobacter pylori – powoduje wrzody na żołądku
c) czerwienica

• robaki pasożytnicze

1. płaskie
a) tasiemiec:
• nieuzbrojony:
mięso wołowe – tatar
larwa: wągier tasiemca
• uzbrojony:
świnie, dzik
wągier
• bruzdogłowiec szeroki
ryby
• rzemieniec
przez jajeczko, które jest na sierści kota lub psa
• bąblowiec
przez sierść.
najgorzej jest gdy jesteśmy żywicielem pośrednim, ponieważ larwa może urosnąć do wielkości główki małego dziecka. dorosły nam nic nie zrobi
cykl rozwojowy tasiemca uzbrojonego:
1. zarażamy się zjadając wągry z mięsa świni lub dzika
2. z larwy rozwija się dorosły osobnik w przewodzie pokarmowym -> żywiciel ostateczny [mamy w sobie dorosłego osobnika zdolnego do rozmnażania]
3. przyczepia się do jelita przy pomocy haczyków i ssawek- ma 4 metry
4. rozmnaża się- ogromna rozrodczość; oddycha beztlenowo- w jelitach nie ma tlenu.
5. odżywia się- pobiera pokarm całym ciałem, je mało, produkuje toksyny, które dostają się do naszej krwi – nudności, bóle głowy, chudnie się po ok. pół roku
6. człony się odrywają -> wydalane z kałem -> ścieki -> odra -> do źródeł -> pijemy tą wodę bądź jest ona używana do podlewanie pól -> krowa je tą trawę -> ma larwe.

świnie – żywiciel pośredni, żywi larwe -> przebija się do krwi -> przyczepia się do mięśni -> wągier -> my ją zjemy i mamy tasiemca.

parazytologia – nauka o pasożytach
3 miesiące- czas odrastania tasiemca.

b) przywry
motylica wątrobowa
środowisko endemiczne – źródło choroby
pasożyt `zabłąkany`
u owiec i bydła
larwa osadza się na trawie
później osadza się w naszych kanałach żółciowych
jesteśmy żywicielem ostatecznym
zatyka kanał żółciowy i nie produkuje żółci, nie ma trawienia tłuszczy

2. robaki obłe
a) glista ludzka
jajeczko jest wszędzie, musimy coś zjeść by się zarazić larwą [np. warzywa]
pasożyt jednodomowy – nie zmienia właściciela
cykl rozwojowy:
1. zjadamy, np. warzywo
2. larwa `idzie` do jelita cienkiego, bo tam są najlepsze warunki dla jej rozwoju
3. następnie przebija się do krwi i razem z nią wędruje do płuc, ponieważ musi mieć `chwilowe` natlenienie [można dostać zapalenia płuc]
4. by dostać się z powrotem do jelita idzie do gardła, my ją połykamy i już w jelicie cienkim dorasta w dużą glistę [20 cm]
5. rozmnaża się. jest rozdzielnie płciowa; samiec- 12-15 cm; samica – 20 cm.
6. nie ma narządów czepnych, więc się miota.
7. wystarczy ją lekko `ogłupić` żeby jej się pozbyć [przestałaby się miotać.;P]


b) włosień spiralny
najgroźniejszy.
zarażamy się mięsem
roznoszą lisy.
osadza się w mięśniach, które robią taką otoczkę z wapnia
jesteśmy żywicielami ostatecznymi – szybko dojrzewają.
poniżej 1 cm.
cyk rozwojowy:
1. zarażamy się mięsem
2. samiec po zapłodnieniu samicy umiera, a samica rodzi żywe larwy [ok. 1000] do krwi. [jest żyworodna], następnie umiera
3. larwy krążą po organizmie aż dotrą do mięśni, przyczepiają się [następuje degeneracja mięśni] i tworzy się otoczka z wapnia
4. są tam do naszej śmierci.
czasem przez nie umieramy gdy dostanie się do serca.
larwy nie widać.

c) owsiki
małe [1-1,5 cm]
rozdzielnie płciowe
u dzieci
żyją tuż przy odbycie
samice składają jaja na odbycie.
oddychają tlenowo
w kurzu, na krześle – wszędzie.
większość jajeczek przenoszona jest na rękach.

3. pierwotniaki
a) ameba
b) lamblie [lambrie]
przewód pokarmowy, jelita
c) toksoplazma
od kotów
prowadzi do poronień, kłopoty z ciążą

Racjonale żywienie..

• powinna być dieta: dla swojego wieku, płci i modelu życia
• 14-latki – 2500 kalorii
• dostateczna ilość kalorii by utrzymać wagę, a nie by tyć czy chudnąć
• witamina E – orzechy, sałata, oleje roślinne
• w jedzeniu powinno być dużo białek – [14 lat – 1,5 g. czystego białka dziennie -> żółtko jaja kurzego]
• powinniśmy jeść te produkty, skąd pochodzimy
• wegetarianizm dla hindusów jest dobry, ale europejczyków niekoniecznie.
• składniki mineralne
• posiłki pełne witamin
• 5 małych posiłków dziennie [zróżnicowane] by utrzymać poziom insuliny w jednym poziomie.
• wyrzucona insulina- za dużo cukru we krwi
• nie powinno się odczuwać nadmiernego głodu
• dużo owoców i warzyw
• jedzenie powinno być różnokolorowe
• posiłki w miłej atmosferze
• podawane regularnie


Układ oddechowy..

Części:
1. jama nosowa
2. gardło
3. tchawica
4. oskrzela [dwa]
5. oskrzeliki [takie drzewka.;P]
6. pęcherzyki płucne [płuca]

Ad. 6. pęcherzyki płucne
są wielkości kortu tenisowego.
tak duże by zwiększyć wymianę między krwią a płucami
tlen musi być rozpuszczony w wodzie, żeby erytrocyt mógł go pobrać
cecha: zbudowane z cienkiego, jednowarstwowego nabłonka

Ad. 1. jama nosowa
łapanie powietrza nosem.
w nosie są włoski, by powietrze się oczyściło, nawilgotniało i ogrzało.

Ad. 2. gardło
droga do układu pokarmowego i oddechowego
trąbka Eustachiusza do ucha [?!]

oddychanie [w komórkach] – kontrolowane spalanie:
substraty: cukry [później, ewentualnie, tłuszcze]

płuca – wymiana powietrza
w płucach jest podciśnienie
rozszerzają się mięśnie międzyżebrowe, objętość płuc się zwiększa, klatka piersiowa też.

przepona – rozdziela jamę brzuszną od piersiowej
głos – zawsze na wydechu, nabieramy jak najwięcej powietrza
efekt heterozji – niscy rodzice mają wysokie dzieci, wnuki niestety już będą niskie
ok. litr tlenu zostaje w płucach

Higiena układu oddechowego
powietrze musi być czyste, nie za dużo pyłów i jak najmniej gazów

Choroby układu oddechowego
• pyły
z ziemi, opon, kredy
dużo w ziemie i w mieście
• gazy
tlenki węgla i tlenek – czad. [najgorsze]
czad trwale łączy się z hemoglobiną, która nie może przenosić tlenu.
od czasu można zemdleć a nawet umrzeć.
od spalin
• kwaśne deszcze i smog [londyński i los Angeles]
osłabienie śluzówki, bakterie wchodzą i się przeziębiamy
• patogeny
a) wirusy
angina, zapalenie oskrzeli i płuc, katar [u niemowlaka- nieszczęście, bo leży na plecach], odra, różyczka, grypa
b) bakterie
gruźlica
najgroźniejsza.
słońce zapobiega, zabija prądki [fruwające w powietrzu], które tworzą gruźlicę.
szczepionka BCG – uodparnia na prądki gruźlicy, daje się dzieciom po urodzeniu i następnie w wieku 18 lat.
nawet jak się zaszczepimy, możemy mieć gruźlicę.

• azbest
pył [włókna] trą płuca i można dostać rada płuc
• elewatory zbożowe
pyły, grzyby

21% tlenu w powietrzu – idealnie.
najmniej może być 17 %, poniżej…. ;/

Układ wydalniczy..

układ wydalniczy = moczowy
• usuwanie zbędnych produktów azotowych – rozpadanie aminokwasów i kwasów nukleinowych, na początku jest amoniak

NH3 -> amoniak [w białkach i kwasach nukleinowych]
amoniak + woda – wodorotlenek amonowy, najsilniejsza zasada żrąca
NH3 + H2O -> NH4OH
OH- zasada

ryba- sika amoniakiem
my sikamy mocznikiem, który wytworzył się w wątrobie.
nerki- wydalanie mocznika
- odsączają krew [mocz- przesącz z krwi]

budowa układu wydalniczego:
1. dwie nerki
2. moczowody
3. pęcherz moczowy
4. cewka moczowa

Ad. 1. nerki
nerka praktycznie nie jest umocowana.
lekko połączona z moczowodem.

dializa – podłącza się człowieka do sztucznej nerki. wyprowadza się krew. później na nowo wprowadza się czystą. [gdy nerki przestają działać]
lezy się na fotelu i do krwi wszczepiają środki zakrzepowe.
dializa -> oczekiwanie na przeszczep
mocz pierwotny = osocze
15 l. na dobę, bez dużych białek i krwinek.
sączy się i wraca z powrotem

higiena:
a) nie oziębiać
b) czystość
c) nie wolno mieć zimnych nóg
d) i nie wolno nosić przepoconych butów

zimne ręce i nogi – zły układ krwionośny. w kończynach nie ma krwi.
choroby:
• stany zapalne cewki moczowej, moczowodów, pęcherza -> bakteryjne, ale czasem wirusowe
obolałe
niebezpieczne u kobiet
zagrożenie dla układu rozrodczego [są koło siebie]
• stany alergiczne, podrażnienia -> gdy nie nosi się bawełnianej bielizny
• cofanie moczu
• kamienie nerkowe

to zależy od picia.
picie ciągle tej samej wody tworzy kamienie nerkowe. należy zmienić wodę i dużo się załatwiać.
jeżeli kamienie są b. duże mogą zatrzymywać mocz.
kiedyś by je usunąć -> operacja [groźna]
teraz -> przez ultradźwięki
dzięki USG się je lokalizuje [krzyżyk]

jeden problem- rozbijanie- kamień czasem może się nie rozbić, jednak najczęściej się rozbija.
kobiety- możliwe.
mężczyźni- b. bolesne

system błon
3-4 h.

prostata - gdy się rozrośnie cewka moczowa przechodzi przez prostatę, naciska

po przeszczepie nerki trzeba brać ciągle leki przeciw odrzuceniu, ponieważ jest to obce białko.