"Ludzie bezdomni" jako powieść modernistyczna.

Epoka Młodej Polski jest również określana mianem modernizmu <moderne – nowoczesny> lub neoromantyzmu przez pokrewieństwo z romantyzmem. Żeromski w swojej powieści wykorzystał metodę realistyczno- naturalistyczną i stworzył dzieło o charakterze społeczno-obyczajowym.
Główną cechą tej epoki jest luźna kompozycja i liryzm. Następujące po sobie rozdziały powieści nie zawsze są ze sobą ściśle powiązane, niektóre stanowią nawet osobne całości - nowelki, jak na przykład \"Swawolny Dyzio\" oraz \"Zwierzenia\"(dziennik Joasi).
Ciągłość akcji jest w tym momencie mniej ważna, niż nastrój, dramatyzm czy idea przyświecająca jakiejś myśli. W powieści mamy też do czynienia z konfrontacją różnych poglądów, szczegółowych analiz psychologicznych i postaw moralnych co powszechnie nazywane jest powieścią idei. Rozdział \"Mrzonki\" daje nam opis dyskusji lekarzy nad referatem Judyma, zaś następny rozdział \"Smutek\" dostarcza analizy psychologicznej stanu ducha głównego bohatera. Przeżycia wewnętrzne są w utworze opisane lirycznie, panuje w nich szeroka gama urozmaiconych uczuć. Zachwyt i oburzenie, radość i ból, miłość i nienawiść, podziw i ironia - te wszystkie uczucia wypowiadał Żeromski językiem pełnym napięcia, czasem nawet egzaltacji.
W powieści autor dał także wyraz młodopolskim kierunkom artystycznym: naturalizmowi, impresjonizmowi i symbolizmowi.
Naturalizm wyraźnie widoczny w dokładności, szczegółowości i drastyczności opisów (opisy zubożałych dzielnic Warszawy, fabryk, domów noclegowych dla bezdomnych, w opowiadaniach o przeszłych losach bohaterów). Wstrząsający jest opis wizyty doktora Judyma w domu Wiktora. Bohater, szukając mieszkania brata, trafił do pomieszczenia, w którym ujrzał starą kobietę chorą psychicznie przywiązaną do haka wystającego z ziemi. Dziewczynka pilnująca babki uznawała ten stan za naturalny, bo przecież rodziny nie było stać na umieszczenie chorej w zakładzie psychiatrycznym. Naturaliści świadomie i mocno podkreślali związek człowieka ze światem natury i przyporządkowanie się ludzi prawu walki o byt. Taka forma walki o życie znalazła odbicie w walce robotników o zapewnienie sobie pożywienia. Dla minimalnych racji żywności pracowali oni po kilkanaście godzin dziennie w bardzo ciężkich i szkodliwych dla zdrowia warunkach: nadmiernym gorącu w stalowni, w tumanach pyłu tytoniowego w fabryce cygar czy w mroku i pyle węglowym w Zagłębiu.
Impresjonizm widoczny jest w budowaniu nastroju. Pisarz często posługuje się opisami przyrody dla oddania nastroju i rejestracji ulotnych wrażeń, przeżyć wewnętrznych bohaterów. Rozdział zatytułowany \"Przyjdź\" zawiera opis stanu duchowego bohatera i zespolony jest z opisem przyrody po burzy. Rozdział ten ma charakter liryczny, albowiem nie posuwa akcji naprzód.
W powieści możemy zauważyć, iż bardzo rozbudowany środek wyrazu stanowi symbol. Począwszy od tytułu, (który sam w sobie może być rozumiany w sposób dosłowny lub metaforyczny), a kończąc na tytule ostatniego rozdziału („Rozdarta sosna”, który odwołuje się do wewnętrznego rozdarcia bohatera, zmuszonego do wyboru między osobistym szczęściem a obowiązkiem społecznym), mamy kontakt z symboliką. Zauważamy to także w „Krzyku pawia”- symbol śmierci, zwiastun nadchodzącego nieszczęścia, „Kwiecie tuberozy”- symbol pięknego lecz bezużytecznego życia, „Wenus z Milo”- znak miłości urody życia, „Starcach”- odwołanie do wiecznego sporu pokoleniowego. W pozostałych rozdziałach spotykamy się z bardziej lirycznymi niż epickimi tytułami: zwracającymi uwagę na przeżycia („Smutek”, „Zwierzenia”), mającymi charakter poetycki („Kwiat tuberozy”, „O zmierzchu”), czy też będącymi cytatami („Ta łza, co z oczu twoich spływa...”, „Asperges me...”).Uwagę przykuwa też obraz „Rybak” Pierr’a Puvais de Chavennes’a przeciwstawiony Wenus z Milo i symbolizujący wrażliwość bohatera na nędzę ludzką, budzącą w nim współczucie.
Doktor Judym zupełnie nie przypomina trzeźwych realistów pozytywistycznych w rodzaju Benedykta Korczyńskiego. Jest on bliższy bohaterowi romantycznemu dzięki swej nadwrażliwości i ofiarnictwu. Tomasz Judym poświęca własne szczęście i miłość ukochanej kobiety dla ukochanej ojczyzny, lecz jego ideą jest walka z niesprawiedliwością społeczną. Jednak bezduszność ludzka usunęła Judyma ze społeczeństwa, przez które został wyobcowany i zmuszony do cierpienia w samotności. To łączy bohatera z ideałami bohatera romantycznego, który jest skazany na niepowodzenie w likwidacji niesprawiedliwości świata.
Zmiana sposobu narracji jest też jedną z cech nadających powieści cechy utworu modernistycznego. Świat przedstawiony skonstruowany jest nie tylko przez narratora wszechwiedzącego, ale także pierwszoosobowego. Widzimy to w pamiętniku Joanny, w opowiadaniu Wiktorowej o podróżach do Austrii i Szwajcarii, zaś przy obserwacjach świata z punktu widzenia Judyma mamy do czynienia z narracja personalną. Dzięki temu nie obcujemy z obrazem obiektywnym, lecz jak najbardziej subiektywnym. Subiektywizm, tak jak i nastrojowość, wprowadzenie opisów: impresjonistycznych –wrażeń, miejsc i poetyckich- stanów duchowych bohaterów cechuje powieść psychologiczną. Zastosowanie takiego zabiegu pozwala nam na spojrzenie na postacie oczami innej. Autor unika szczegółowych analiz charakterów poszczególnych bohaterów pozostawiając nam w ten sposób miejsce na osobistą ocenę. Opisy chwilowych przeżyć i nastrojów(rozdziały ‘Smutek’ i ‘Przyjdź’), rozbudowane opisy przyrody oraz liczne metafory są przejawem użycia metody impresjonistycznej.
Przedstawione powyżej cechy oraz ich odniesienie do powieści Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni” bezsprzecznie dowodzą, iż utwór ten został napisany w dobie Młodej Polski.