"Tren Fortynbrasa" Z. Herbert.

Wiersz Zbigniewa Herberta jest nawiązaniem do dramatu pt. „Hamlet” Wiliama Shakespeare’a Tytułowy bohater, Hamlet, był człowiekiem melancholijnym i skłonnym do refleksji. Humanistą, któremu nic co ludzkie nie było obce. Jednak nie potrafił się pogodzić ze śmiercią ojca. Po tym tragicznym wydarzeniu odszedł w cień, nie pokazywał się publicznie, gdyż nie mógł spokojnie patrzeć na zachowanie matki. W swoim ojczystym kraju czuł się jak w więzieniu.

Wiersz Herberta nie jest klasycznym trenem, gdyż nie wychwala bohatera, a rozpatruje jego postępowanie. Rozpoczyna się w momencie, gdy Hamlet umiera, a wojowniczy syn króla Norwegii, Fortynbras obejmuje władzę w Danii. Wiersz jest monologiem Fortynbrasa, który stojąc nad zwłokami duńskiego księcia dzieli się przemyśleniami i refleksjami na temat osoby Hamleta, nad jego postępowaniem i charakterem. W pierwszej strofie ze słów norweskiego żołnierza dowiadujemy się, że Hamlet leży na schodach, a obok niego szpada. Możemy wywnioskować, że książę zginął w pojedynku. Z tego jak Fortynbras odnosi się do zmarłego wynika, że znali się oni wcześniej. Książę Norwegii miał już wyrobioną opinię o Hamlecie. Wypowiada się o jego dłoniach, porównując je do gniazd. Uważa je za wątłe, delikatne i bezbronne. Za dłonie, które nie byłyby w stanie panować nad wielkim krajem.
Fortynbras wspomina o pantofelkach na nogach Hamleta. Takie obuwie pasuje do człowieka spokojnego, zrównoważonego. Do osoby wręcz melancholijnej, która nie nadaje się na rycerza czy władcę.

W kolejnej zwrotce Fortynbras mówi o pogrzebie Hamleta. O tym, że nie będzie to pochówek skromny, jaki pasowałby do osobowości i charakteru zmarłego, ale pogrzeb „żołnierski”. Urządzenie takiego pożegnania księcia Danii ma na celu pomoc w odbudowie gospodarki tego kraju. Fortynbras chce przez to raz na zawsze zamknąć bramę przeszłości, zacząć nowy rozdział w swoim życiu i w dziejach państwa duńskiego. Pochówek ma „wziąć miasto za gardło i wstrząsnąć nim trochę”.

W strofie trzeciej podmiot liryczny mówi, że śmierć Hamleta była wydarzeniem nieuniknionym. Wypowiada się o księciu jako o osobie niezdolnej do życia. Według niego Hamlet nie mógł żyć w świecie okrutnym i niesprawiedliwym mając swoje idealistyczne poglądy. Humanista nigdy nie odnajdzie się w otoczeniu obłudy i fałszu. Pomimo tego, że tytułowy bohater dramatu Shakespeare’a miał w zamiarze zrealizowanie postawionych sobie celów, to jego umysł i poglądy ciągle rzucały mu kłody pod nogi. Fortynbras głosi poglądy, że Hamlet chciał wstąpić do towarzystwa dworskiego, wmieszać się w tłum, ale każda jego próba kończyła się porażką. Podmiot liryczny posuwa się nawet do stwierdzenia: „nie umiałeś żadnej ludzkiej rzeczy”. Co pozwala nam spojrzeć na zmarłego jako na osobę, która miała swój własny, wyidealizowany świat. I pomimo tego, że Hamlet chciał go zmienić, nie dał rady.- „Łapczywie gryzłeś powietrze i natychmiast wymiotowałeś”.

W kolejnej strofie jest mowa o tym, jak zginął Hamlet. Fortynbras mówi, że książę wybrał „efektowny sztych”, co jest łatwiejsze niż życie. Tym samym zapewnił sobie spokój. Wygłosił swoje poglądy, zrealizował główny cel i odszedł z honorem. Wszystkie problemy pozostawił ludzkości, władzę powierzył Fortynbrasowi. Norweg uświadamia nam jednak, że życie na ziemi jest znacznie trudniejsze od śmierci, tym bardziej, gdy jest się władcą. Objęcie tego stanowiska zobowiązuje nas do dbania nie tylko o własne dobro, ale i o dobro całego narodu. To w rękach króla spoczywają wszystkie decyzje i to on ponosi wszelkie konsekwencje.

W przedostatniej zwrotce Fortynbras powoli żegna się z Hamletem. Mówi o sprawach, które chce jak najszybciej załatwić. O dekrecie i projekcie kanalizacji. Fortynbras myśli o państwie realnie. Widzi jego podstawowe problemy i potrzeby. Wie co zrobić, by uczynić Danię lepszym krajem. Nowy władca mówi, że jego panowanie będzie się różniło od dotychczasowego: będzie podejmował decyzje słuszne, rozumne. Będzie władca roztropnym, który zapisze się na kartach historii jako król dobry i dbający o interesy państwa.

W ostatniej strofie i w dwóch ostatnich wersach strofy piątej ukazane są różnice pomiędzy Hamletem i Fortynbrasem. Podmiot liryczny porównuje ich do wysp na archipelagu, które są położone w pewnych odległościach od siebie i w dodatku dzieli je morze. Mówi, że nigdy nie będą do siebie podobni, a historia potraktuje ich jako zupełnie różne, niepowiązane ze sobą osoby.

„Tren Fortynbrasa” Nie zawiera bezpośredniej i czytelnej opinii Herberta. Autor wyraża swoje poglądy przez słowa Fortynbrasa. Jest po jego stronie, ceni to, że zamiast wygłaszania idei i myśli – działa. Obecny władca chce żeby kraj nad którym panuje stał się lepszy i dąży do tego, by tak było.