Motyw przemijania w literaturze

Motyw przemijania w literaturze

BIBLIA Motyw przemijania pojawia się w stwierdzeniu Boga, który, po popełnieniu przez Adama i Ewę grzechu pierworodnego, mówi o ludzkiej egzystencji ”prochem jesteś i w proch się obrócisz”, podkreślając , jak kruche i ulotne jest ludzkie życie. Przemijanie i marność ludzkiego losu pojawiają się również w Księdze Koheleta, który uważa, że dobra doczesne są niczym, a człowiek nigdy nie zgłębi sensu istnienia. jedynie wiara i ufność wobec Boga, mogą mu pozwolić żyć godnie.

”O żywocie ludzkim” – J. Kochanowski w swojej fraszce mówi o życiu ludzkim zgodnie ze stoicką filozofią. Wszystkie rzeczy materialne nie są ważne, ponieważ przeminą. Na świecie nie ma nic pewnego, a Fortuna śmieje się z ludzi zabiegających o dobra doczesne:

”Fraszki to wszystko, cokolwiek myślemy,Fraszki to wszystko, cokolwiek czyniemy;Nie masz na świecie żadnej pewnej rzeczy”

”Pieśń XIX, Ks.II” - J. Kochanowski pisze o dobrej sławie, o którą zabiegać powinny wszyscy, gdyż tylko ona może pomóc zapewnić sobie dobrą pamięć u potomnych.

”O krótkości i niepewności na świecie żywota człowieczego” - M. Sęp-Szarzyński twierdzi, że jedynym prawdziwym dobrem jest Bóg. Gani się za zabieganie o rzeczy doczesne, które nie przynoszą szczęścia.

”Hamlet” - W. Szekspir snuje refleksje na temat przemijania i śmierci. Hamlet nie może pojąć, że po człowieku nic nie zostaje, nawet jeśli dużo w życiu osiągnął: ”Wszyscy tuczymy się na pokarm dla robactwa. Tłusty król i chudy żebrak to tylko odmiana tej samej potrawy”

„Do Anny” – Naborowski – w swojej twórczości często pisał o przemijaniu, któremu nic nie jest w stanie się przeciwstawić:
„Z czasem wszystko przemija, z czasem bieżą lata,Z czasem państw koniec idzie, z czasem tego świata (...)
Z czasem noc dniowi, dzień zaś nocy ustępuje,
Czasowi z goła wszystko na świecie hołduje.”)
Jedyną stałą rzeczą jest dla niego miłość do Anny, która nigdy się nie zmieni.

”Krótkość żywota” - D. Naborowski nazywa życie ”czwartą częścią mgnienia, dlatego człowiek powinien pogodzić się z ulotnością życia, które jest jak dym, cień czy punkt. Wszystko płynie i nie ma powrotu do rzeczy minionych.


„Pan Tadeusz” - Adam Mickiewicz na emigracji wraca pamięcią do ”kraju lat dziecinnych”, który już przeminął. Pragnie uciec od rzeczywistości do krainy swego dzieciństwa. Idealizuje ją, podkreślając równocześnie, że już jej nie ma (np.pisząc o „ostatnim zajeździe na Litwie”).

„Dolina Issy” - Czesław Miłosz powraca do krainy swego dzieciństwa, przypomina swoje pierwsze doznanie tajemnicy i dziwności świata, a także piękna istnienia. Ukazuje młodzieńcze lata Tomasza Surkonta, którym opiekują się dziadkowie mieszkający na dworze polskim nad rzeką Issą. Miłosz z dystansu i tęsknoty wskrzesza krainę swego dzieciństwa, by snuć refleksję nad zagadnieniami istnienia i śmierci.

”Nic dwa razy” - W. Szymborska w swej poezji często odnosi się do motywu przemijania. Pisze, że ”nic dwa razy się nie zdarza”. Ta świadomość powinna uczyć nas przeżywania każdej chwili jako niepowtarzalnej. Poetka mówi o zgodzie, ponieważ w tak krótkim życiu nie ma czasu na złe chwile.

Śpieszmy się... - J. Twardowski pisze o tym, jak prędko mija to co ważne – nasze życie – i nikt nie wie ile będzie trwało, dlatego powinniśmy przeżyć je świadomie - „Nie bądź pewny, że czas masz bo pewność niepewna zabiera nam wrażliwość tak jak każde szczęście”. Powinniśmy uczyć się miłości i cały czas kochać, tak jakby była ostatnią.

Ja minę... - H. Poświatowska w swym krótkim wierszu mówi o samotnym przemijaniu życia każdego z nas:
Mijasz, mijam, mija... każdy tak samotnie.Minęłaś, minąłem, już nas nie ma...


„Niech żyje bal!” – Agnieszka Osiecka nazywa życie balem, na który „drugi raz nie zaproszą nas wcale...”. Życie trwa tyle co taniec, więc trzeba je wykorzystać do końca, nawet jeśli przyszło żyć w trudnych czasach.