Społeczeństwo obywatelskie

1.Scharakteryzuj społeczeństwo obywatelskie. Czy w Polsce spełnione są warunki do jego funkcjonowania?

Człowiek jest jedyną istotą w przyrodzie, której do prawidłowego rozwoju psychicznego niezbędne jest wychowanie w społeczeństwie. Każdy z nas, przebywając w różnych zbiorowościach i przynależąc do grup społecznych jest jednocześnie członkiem społeczeństwa.
Społeczeństwo składa się z pojedynczych ludzi, czyli jednostek. Jednostki te nie żyją osobno. Między ludźmi mieszkającymi w jednej miejscowości czy też krajów istnieje wiele związków. Ludzie są między sobą spokrewnieni. Uczestniczą w życiu politycznym i kulturalnym itp. Te właśnie związki łączące jednostki i grupy stanowią więzi społeczne, które decydują o istnieniu społeczeństwa. Żadne społeczeństwo nie jest jednolite. Ludzie różnią się między sobą usposobieniem, trybem życia, poglądami na otaczający świat, pozycją majątkową, itd. Społeczeństwo dzieli się na grupy. W społeczeństwie istnieje ich bardzo dużo. Niektóre są małe, inne liczą miliony członków. Każdy dorosły człowiek należy do kilku grup. Grupą społeczną jest rodzina, zakład pracy, związek wyznaniowy, partia polityczna, grupa przyjaciół o wspólnych zainteresowaniach. W społeczeństwie oprócz grup istnieją również zbiorowości. Zbiorowość to pewna liczba ludzi wyróżniona ze względu na posiadane przez nią określone cechy. Możemy także dokonać podziału społeczeństwa na grupy ze względu na: kryterium miejsca zamieszkania, kryterium społeczno- zawodowe, kryterium płci, wieku, wykształcenia, kryterium klasowo- warstwowe.
Tak więc, mogę stwierdzić, że w Polsce spełnione są warunki do funkcjonowania społeczeństwa obywatelskiego.


2.Które z form uczestnictwa obywateli w życiu publicznym zapewniają im największy wpływ na decyzje władz państwowych?

W demokracji bezpośredniej ważną formą uczestnictwa obywateli w życiu publicznym jest referendum. Jest to głosowanie publiczne, w którym biorą udział uprawnieni mieszkańcy. Polega na wyrażeniu woli w określonej sprawie przez wszystkich obywateli mających czynne prawo wyborcze. Kolejną formą jest plebiscyt, odmiana referendum. Plebiscyt jest to głosowanie ludności jakiegoś terytorium w celu wypowiedzenie się w sprawie przynależności państwowej tego terytorium lub określenie jego międzynarodowego statusu. Trzecią formą jest tzw. inicjatywa ludowa, wówczas grupa 100tys. obywateli może zaproponować projekt jakiejś ustawy. Jest także veto ludowe.
W demokracji pośredniej obywatele włączają się poprzez swoich przedstawicieli. Przykładem są wybory głównie parlamentarne. My wybieramy posłów i senatorów, a oni w naszym imieniu mają podejmować decyzje. Inną formą jest możliwość tworzenia komitetów. Komitety te zajmują się np. przeprowadzeniem uroczystości państwowych. Można też tworzyć komitety wyborcze. Te komitety działają w imieniu wyborców. Ważna jest przynależność do organizacji, zwłaszcza tych o charakterze politycznym np. partia polityczna. Ważne jest też wyrażenie sprzeciwu lub wyrażenie poparcia wobec różnych spraw rozgrywających się w państwie. Dobrym przykładem będą strajki. Oprócz strajków ważne są manifestacje np. pod kancelarią premiera.

3.Jaki typ kultury politycznej dominuje w społeczeństwie Polski?

Z pojęciem kultury politycznej mamy do czynienia w naszym kraju. Nielegalne strajki, blokady czy okupowanie budynków publicznych są zaliczane do przejawów niskiej kultury politycznej. Do samej kultury politycznej zaliczamy m.in. wiedzę o zjawiskach dotyczących polityki. Kultura ta wyraża się w umiejętnej ocenie zjawisk politycznych i formowaniu sądów dotyczących działalności rządu, partii politycznych czy też poszczególnych polityków. Tak więc, nie można powiedzieć, że we współczesnym państwie polskim ta kultura nie występuje, że nie mamy z nią do czynienia. Każdy wie, że odgrywa ona ważną rolę. Obejmuje też patriotyzm oraz wzory zachowań politycznych, z drugiej strony ważną rolę odgrywa nacjonalizm i niechęć do innych narodów.
Istnieje wiele prób podziału kultury politycznej. Wyróżnić możemy: kulturę zaściankową, podporządkowania i uczestnictwa. Jeśli chodzi o kulturę polityczną zaściankową to mogę stwierdzić, że charakteryzuje się ona ograniczeniem zainteresowań politycznych jednostek, grup i społeczeństwa. To ograniczenie dotyczy jedynie spraw najbliższych, czyli zaścianka, własnej rodziny i miejscowości. Ten typ kultury charakterystyczny jest dla prymitywnych plemion afrykańskich. Życie polityczne społeczeństwa, w którym dominuje kultura zaściankowa jest ukierunkowane na zachowanie istniejącego porządku, niż na dokonanie jakichkolwiek zmian. Jeśli chodzi o kulturę podporządkowania to jest ona przeciwieństwem kultury zaściankowej. Jednostki i grupy społeczeństwa, które ją reprezentują interesują się funkcjonowaniem systemu politycznego oraz możliwością uczestniczenia w życiu publicznym. Społeczeństwo podporządkowuje się decyzjom politycznym ośrodków władzy. I ten typ jest charakterystyczny dla systemów autorytarnych oraz społeczeństw osiągających standardy demokratyczne. Ostatnią kulturą jest kultura polityczna uczestnictwa, jest typowa dla ukształtowanych systemów demokratycznych. Tutaj zauważyć możemy aktywne uczestnictwo większości jednostek i grup społecznych w życiu publicznym. Obywatele interesują się również tym, w jaki sposób sami mogą w nim uczestniczyć. Powszechna staje się znajomość dostępnych form uczestnictwa w życiu publicznym. Podejmowane działania oparte są na rzetelnej ocenie rzeczywistości społeczno- politycznej.
Jednak tak naprawdę te typy kultury politycznej nie występują w rzeczywistości w tak klarownej postaci. Najczęściej mamy do czynienia z niejednolitymi, mieszanymi jej odmianami. Wyróżnia się zatem kulturę polityczną zaściankowości i podporządkowania, podporządkowania i uczestnictwa oraz zaściankowości i uczestnictwa. Natomiast kultura obywatelska jest typowa dla rozwiniętych społeczeństw demokratycznych. Stwarza ona obywatelom szerokie możliwości uczestnictwa w życiu publicznym. Taki zakras uprawnień wymaga od ludzi osobistej kultury politycznej na odpowiednim poziomie. Ważna jest tolerancja, odpowiedzialność, zdyscyplinowanie i odwaga cywilna.

4. Na czym polegał proces transformacji ustrojowej Polski?

Transformacja polegała na wprowadzeniu demokratycznych zasad, instytucji i mechanizmów, zniesieniu cenzury a także wprowadzeniu wielopartyjności i gwarancji praw obywatelskich.
Przeobrażenia ustrojowe w Polsce i rozwój gospodarki rynkowej powodują zmiany w strukturze społecznej Polski. Nadal funkcjonują jeszcze stare klasy ukształtowane w poprzednim ustroju, dość liczne i nie przystosowane do zmieniających się warunków gospodarczych i społecznych, jak: klasa robotnicza, chłopska, inteligencja. Przechodzenie do gospodarki rynkowej pozbawiło klasę robotniczą wysokiej pozycji i bezpieczeństwa socjalnego. Prywatyzacja przedsiębiorstw i zmiana struktury przemysłu powoduje upadek firm, zwolnienia grupowe z pracy, konieczność zmiany kwalifikacji dużych grup, bezrobocie. W podobnie trudnej sytuacji znajdują się chłopi. Urynkowienie gospodarki ujawniło małą wydajność i niekonkurencyjność rozdrobnionego rolnictwa polskiego. W zmieniającej się sytuacji następuje też podział warstwy inteligenckiej na grupy społeczno- zawodowe o zróżnicowanej pozycji materialnej. Obok istniejących warstw i klas społecznych tworzy się nowa klasa- średnia, także zróżnicowana pod względem materialnym np. menedżerów, handlowców. Wśród klasy średniej można wyróżnić grupę inteligencji, obejmującą wysoko kwalifikowanych i uzyskujących duże dochody specjalistów, ekspertów, prawników, lekarzy. Zmienia się także struktura demograficzna społeczeństwa pod względem: wieku, wykształcenia.

5.Naczelne Zasady Konstytucyjne.

O pierwszoplanowej roli Konstytucji w systemie prawnym państwa decydują zasady, które powszechnie się przyjęły i są we współczesnym państwie respektowane:

a) Konstytucja może być uchwalana i zmieniana tylko w szczególnym trybie niestosowanym przy uchwalaniu innych ustaw. Ten szczególny tryb dotyczy zarówno quorum, jak i uzyskania kwalifikowanej większości głosów (3/5)
b) Konstytucja stoi na szczycie hierarchii źródeł prawa, co oznacza, że wszystkie akty prawne w państwie muszą być z nią zgodne i w ten sposób determinuje ona charakter całego systemu prawnego.
c) Konstytucja stanowi prawną podstawę działania wszystkich organów w państwie ( władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej).























Literatura:

• Konstanty Adam Wojtaszczyk „ Kompendium wiedzy o państwie współczesnym”
• I.Kuczałek, D.Ura, M.Urban „ Wiedza o społeczeństwie”