Maroko to kraj położony na zachodnim krańcu świata arabskiego i muzułmańskiego. Maroko oddzielone od Europy, Cieśniną Gibraltarską, o szerokości zaledwie 15 km, jest państwem granicznym, pełniącym rolę bramy wjazdowej dla Europejczyków udających się do Afryki oraz Afrykańczyków i Arabów, którzy jada do Europy.
Ludność Maroka ocenia się na ok. 36,91 miliona (2020) mieszkańców. Prawie 50% ludzie poniżej 20 roku życia, co przy 2,2% tempie wzrostu populacji grozi destabilizacją – zwiększeniem przepaści między bogata mniejszością, a coraz liczniejszymi rzeszami bezrobotnej młodzieży. Analfabetyzm sięga 56,3%.
Zwiększająca się migracja ludności (mieszkającej na wsiach) do miast przyczynia się do ekspansji populacji miejskiej. Ocenia się, że w miastach żyje ponad 2/3 ludności. Średnia gęstość zaludnienia: 71 osób/km2. Średnia długość życia: mężczyźni 67 lat, kobiety 72 lata (2002).
Najbardziej zaludniona jest Casablanka – port atlantycki i centrum handlowe, liczące ok. 3,3 mln mieszkańców, a także stolica Rabat (ok. 1,5 mln osób). Fez ma blisko milion mieszkańców, a Marakesz ponad 1,5 mln.
Grupy etniczne
[Arabowie (60%), Berberowie(30%)]
- Arabowie
- Berberowie
- Maurowie
Większość mieszkańców stanowią ludy berberyjskie i arabskie, choć różnica między nimi nie zawsze jest łatwa do ustalenia.
Stosunkowo niewielka liczba Arabów dotarła do Maroka z pierwsza inwazją islamską w VII w., oraz 400 lat później z Banu Hilal. Dużo liczniejsza była mi-gracja z Hiszpanii w okresie reconquisty (Argentyna - Prowincja Santa Fe), kie-dy muzułmanie zostali stamtąd wygnani przez katolików. Wielu z nich zasymi-lowało się całkowicie z Berberami, a część Berberów została zarabizowana.
Gdy o ludziach z północnego wybrzeża i z dużych miast mówi się „Arabowie”, ma się na myśli zwykle to, że mówią w języku arabskim. Zapewne mniej niż ¼ populacji berberyjskiej jest jednojęzyczna. Dwujęzyczność rozwinęła się dzięki nowoczesnym środkom przekazu i komunikacji.
Niewiele wiemy o pochodzeniu Berberów. Sama nazwa pochodzi od arabskiego słowa – zapożyczonego z łaciny (lub starożytnej greki) – barbari, które oznacza nie mówiących po łacinie ludzi z Maghrebu.
Ludy berberyjskie zamieszkują tereny górskie i pustynne. Nie stanowią językowej i narodowej jedności, ale ogólnie dzieli się je na trzy grupy. Posługujące się różnymi dialektami.
Osoby zamieszkujące Rif używają dialektu, zwanego rifijskim. Dialekt dominujący w atlasie Średnim bywa różnie nazywany: amazigh, braber, tamazight. W Atlasie Wysokim głównym dialektem jest chleuha. W rzeczywistości w plemionach występują silniejsze podziały.
Europejczycy używali nazwy ”Maurowie” na określenie całej ludności Maghrebu, a nawet całego świata muzułmańskiego. Lepiej stosować tą nazwę do ludzi żyjących w południowym Maroku, Mauretanii, Algierii i Mali.
Współczesne odłamy Berberów, m.in. Kabylowie, Rifenowie, Szauja, Szilha, Tuaregowie, prowadzą w większości życie osiadłe, zajmując się rolnictwem, ogrodnictwem, handlem i rzemiosłem (słyną np. z wyrobu biżuterii, kobierców, przedmiotów ze skóry, broni), lub półosiadłe, łącząc uprawę roli z hodowlą kóz i owiec oraz odbywając regularne wędrówki. Jedynie nieliczne plemiona prowadzą życie w pełni koczownicze.
Przedmuzułmańska religia Berberów opierała się na kulcie byka, barana, węża, ciał niebieskich, gór, drzew i kamieni. Uroczyście obchodzono obrzędy związane z początkiem roku agrarnego, korzystano z porad wyroczni. Od Fenicjan Berberowie przejęli prostytucję sakralną. Obecną religią Berberów jest islam, zmieszany z resztkami dawnych kultów, zw. marabutyzmem. Szczególnie rozwinięty jest kult świętych muzułmańskich, podobny do pierwotnego kultu przodków. Berberowie żyją (z wyjątkiem Tuaregów) w wielkich rodzinach patriarchalnych i rodach patrylinearnych, dużą rolę pełni rada starszych. Podstawową formą małżeństwa jest monogamia, a pozycja kobiety jest bardziej niezależna, niż zezwala Koran. Prawo zwyczajowe, plemienne ma dla Berberów większe znaczenie niż zasady Koranu.
Na marokańskiej ziemi mieszka niewielki odsetek Maurów, znanych jako „niebiescy ludzie” z racji barwy ubiorów, przydającej niebieskawego odcienia ich skórze.
Można ich włączyć do jednej grupy z Tuaregami, zamieszkującymi południową Algierię. Pomimo turystycznych reklam w Maroku mieszka niewielu prawdziwych Tuaregów.
Liczba Europejczyków zamieszkujących ten kraj wynosi około 60 000, pomimo że po odzyskaniu niepodległości było ich pół miliona. Większość z nich stanowią Francuzi, Hiszpanie i Włosi. Za granicą, głównie w Europie. A zwłaszcza we Francji i Hiszpanii mieszka niemal 1,7 mln Marokańczyków.
Żydzi
Maroko było niegdyś ojczyzną wielu Żydów. Część z nich szczyciła się berberyjskim pochodzeniem, inni mówiący po arabsku, byli potomkami wygnańców z andaluzyjskiej Hiszpanii z czasów reconquisty. Pod koniec lat 60-ych, liczba ta znacznie zmalała, gdyż większa część żydowskiej społeczności przeniosła się po 1948 roku do Izraela.
W wielu zabytkowych miastach zachowały się zabytkowe dzielnice żydowskie, mellah. W Maroku nadal mieszka spora grupa Żydów licząca około 30 000 osób.
Inne grupy etniczne
Dzięki szlakom handlowym prowadzącym przez centrum Afryki, czarna ludność zamieszkująca Saharę wędrowała do południowego Maroka (zwłaszcza do położonych na południu oaz i osad na pustyni). Część z nich przybyła tutaj jako niewolnicy.
Maroko gościło niegdyś pół miliona obcokrajowców, lecz po zniesieniu w 1956 roku Protektoratu Francuskiego liczba ta znacznie się zmniejszyła. Wśród tych którzy wtopili się w społeczeństwo, są Iberowie. Przy byli oni do Maroka, gdy z Półwyspu Iberyjskiego wyrzucano muzułmanów. W późniejszych czasach dołą-czyli do nich hiszpańscy robotnicy i handlarze. Wielu z nich także zasymilowało się ze społeczeństwem marokańskim.
