Pedagogika psychologiczna

Na pedagogike psychologiczną oddziaływały empiryczne nauki psychologiczne oraz inne kierunki psychologiczne jak psychoanaliza, psychologia indywidualna, behawioryzm.
Pedagogika psychoanalityczna próbowała stosować teorie i metody psychoanalizy do rozwiązywania zagadnień wychowawczych. Psychoanaliza Z. Freuda była najpierw metodą terapii nerwic, później też metodą dla osiągnięcia celów wychowawczych (wszystkie szkodliwe zahamowania wytworzone przez nieświadome siły duchowe należy wyświetlić, ukazując ich sens i źródło w podświadomości, a zarazem pokonać poddając owe siły władzy woli, należącej do osobowości moralnej).
Szerokie zastosowanie w praktyce wychowawczej w latach międzywojennych znalazła teoria psychologii indywidualnej wiedeńskiego psychologa A. Adlera, propagującego koncepcję swoistego indywidualnego 'stylu życiowego' każdej jednostki, kształtującego się już od niemowlęctwa.
Przeciwstawnym psychoanalizie kierunkiem był behawioryzm, czyli psychologia zachowania dająca początek tzw. p. behawiorystycznej (psychologię człowieka należy wzorować na obiektywnej i eksperymentalnej psychologii zwierząt). Podstawowymi cechami pedagogiki psychobiologicznej były: biologizm, praktycyzm, utylitaryzm. Głównym przedstawicielem tego kierunku jest Herbert Spencer. Wg Spencera głównym celem wychowania ma być przystosowanie człowieka do indywidualnych warunków istnienia.
Psychologizm pedagogiczny jest ruchem w pedagogice który w pedagogice , procesie wychowania wymaga uwzględnienia przede wszystkim psychicznej strony wychowanka. Psychologia nie tylko jest tu uważana za naukę pomocniczą pedagogiki ale staje się wprost pedagogiką. Psychologizm pedagogiczny zwraca się szczególnie przeciw pedagogice tzw: „szkoły tradycyjne” stworzonej przez Herberta i herbartystów.
Powstanie psychologizmu pedagogicznego spowodowały rozszerzające się i pogłębiające badania nad rozwojem psychicznym dziecka .Psychologowie którzy stanęli na stanowisku , że przedmiotem psychologii jest zachowanie , zapoczątkowali kierunek noszący nazwę behawioryzmu. Za twórce tego kierunku uważa się amerykańskiego psychologa J.B.Watsona.
Behawioryści korzystali z odkryć J.P.Pawłowa. Według behawiorystów środowisko steruje człowiekiem manipulując karami i nagrodami. Tak więc zachowanie jest funkcją układu zewnętrznych bodzców.
Z.Freud natomiast jako pierwszy w sposób systematyczny zebrał dowody na rzecz nieświadomych procesów psychicznych , był twórcą psychoanalizy. Głównym zadaniem tego kierunku było poznanie struktury osobowości człowieka. Wiedza o strukturze osobowości i o popędach pozwala wyjaśnić i korygować ludzkie działania.
Psychologia humanistyczna zrodziła się w latach piędziesiątych ubiegłego stulecia i szybko zdobyła popularność stając się trzecią siła psychologii , obok psychoanalizy i behawioryzmu. Sama idea nowej psychologii pochodzi od Gordona Allporta , który kładł nacisk na niepowtarzalność jednostki ludzkiej.
Przedstawiciele polskiej ideii psychologii humanistycznej był lekarz , neurolog i psychiatra psycholog i pedagog Kazimierz Dąbrowski 1902 -1980. Psychologowie humanistyczni uważają , że człowiek sam z siebie jest zdolny do aktywności prospołecznej rozumianej jako bezinteresowne dążenie do cudzego dobra. Gotowość do takich zachowań rozwija w sposób „naturalny” u wszystkich ludzi lub w większości , o ile zostaną spełnione pewne warunki. Pedagogika eksperymentalna jest pedagogiką obiektywną i naukową, właśnie dlatego, że jest oderwana od zagadnienia celów wychowania i ogranicza się do ustalania najlepszych środków i zabiegów technicznych służących wychowaniu i nauczaniu, neutralnych w stosunku do celów wychowania, które podlegają zmianom historycznym i są wyznaczane przez czynniki pozanaukowe .Pedagogika eksperymentalna w tej, jednej ze swoich postaci, stoi jeszcze całkowicie na gruncie dziewiętnastowiecznego pedagogizmu, którego agonię przedłużyła o dwa dziesięciolecia. Podziela ona wraz z nim wiarę w istnienie najlepszej metody, wyrażając przekonanie, że rozporządzanie takimi najlepszymi metodami, osiągane dzięki studiowaniu pedagogiki eksperymentalnej, ma decydujące znaczenie dla przygotowania nauczyciela; znacznie większe niż ogólna kultura albo specjalistyczne wykształcenie naukowe w dziedzinie swojego przedmiotu albo wreszcie zamiłowanie do tego przedmiotu, a nawet intuicja pedagogiczna i pedagogiczny entuzjazm .Pod tym względem o wiele bardziej współczesna i związana z ruchem nowej szkoły, jak również oryginalniejsza z naukowego punktu widzenia jest druga grupa przedstawicieli pedagogiki specjalnej eksperymentalnej G.I. Rossolimo, A. F. Łazurski i G. J. Troszin.
Jeśli środki i cele pedagogiki mają pochodzić od rezultatów badań psychologicznych , to pedagogika jako teoria wychowania traci swój własny przedmiot badań. Staje się on treścią badań psychologii wychowawczej należy do psychicznego rozwoju dziecka .Pedagogika pozbawiona swego przedmiotu badań , traci swoja autonomię i staje się gałęzią psychologii rozwojowej dziecka. Działanie pedagogiczne przekształca się w „pielęgnację „ normalnego rozwoju psychiki dziecka i nie może odbiegać od prawidłowości tego rozwoju. Wszelkie więc „urabianie” w procesie wychowania musi być całkowicie wyrugowane , choćby ono było tylko delikatnym kierownictwem rozwoju dziecka.. Zwolennicy psychologizmu uważali takie kierowanie za tak odbiegające od natury dziecka , jak bezsensowne byłoby pozbawić kijankę wody i kazać jej żyć na lądzie, gdyż ma się stać żabą ( porównanie Ferrerea)
Wychowanie wiec nie może być przygotowaniem do życia dorosłych ale pełnym wolnym życiem dziecka. Kierunek ten określono jako „ pajdocentryzm” pajs – dziecko . Ta ogólna zasada ma dalsze konsekwencje bardziej szczegółowe:

1. . indywidualizm i subiektywizm jest konsekwencją wychowania swobodnego pochodząca od wewnątrz dziecka i wolnego od wszelkiego „urabiania” a więc działania do „zewnątrz” Dziecko posiada wrodzone predyspozycje swojej psychiki które powinny się rozwijać „spontanicznie” zewnętrzne ingerencje nie są potrzebne.

2. . naturalizm pedagogiczny jest związany z ideą swobodnego wychowania . Wychowanie „wolne” jest zgodne z naturą człowieka . Wszelkie ograniczenia tej natury jest wypaczeniem istoty ludzkiej . Dlatego tez wychowanie dziecka powinno odbywać się w tle przyrody i jej życia.
3. aktywizm jest również podstawową konsekwencja idei wolnego wychowania . Dziecko jest istotą działającą. Działanie musi być dostosowane do środowiska w którym żyje

Prócz tych ogólnych konsekwencji psychologizmu należy wskazać na bardziej szczegółowe postulaty , które wynikają z niego dla procesu nauczania i wychowania.
W dziedzinie nauczania , na które psychologizm zwracał szczególna uwagę są następujące:

1.Terści nauczania mają być dostosowane do zainteresowań dziecka w poszczególnych fazach jego rozwoju.

2. Dążenie do całkowitego zniesienia egzaminów , albo do takiego pomnożenia , aby wystarczyły dla nich małe odcinki wiedzy – „quizy’ „zgaduj – zgadule”

3 Przesadny aktywizm prowadził do ograniczenia rzeczowej wiedzy i zastępował czynności umysłowe czynnościami ruchowymi. Potępiono uczenie z książek jako werbalne i bierne . aby nauka przybierała formę zabawy.

4. Liberaryzm psychologiczny prowadził do zmiany podręczników szkolnych. Stawały się one coraz grubsze wypełnione szczegółami . Zamiast pomagać uczniowi mąciły jego myślenie. To co miało ułatwić naukę , stawało się dla niej zbędne i szkodliwe.

5. Psychologizm sprzyjał nadmiarowi eksperymentalizmu pedagogicznego. Praca pedagogiczna nauczyciela winna być równocześnie pracą badawczą psychologii rozwoju dzieci. Nauczyciel powinien przede wszystkim poznawać jego przebieg i zależnie od niego w sposób indywidualny kierować każdym uczniem . Postępować tak jak lekarz. Taki pogląd na wychowanie jest właściwym eksperymentowaniem i ono stanowi najważniejszą część pracy dydaktycznej nauczyciela.


Psychologizm pedagogiczny przeważnie kładł nacisk na nauczanie ale niewiele zajmował się zagadnieniami wychowania charakteru.
Wychowanie charakteru nie było jednak pomijane w teorii psychologizmu, chociaż właściwie nie było ono jego troską jak nauczanie.
Rozwój dziecka powinien się odbywać przy współżyciu ze środowiskiem społecznym i wraz z sytuacjami w tym środowisku spotykanymi przez postępowanie uznawane przez dziecko zgodnie ze wzorem i wymaganiami
środowiska . Ważne jest by dziecko żyło w radosnej atmosferze pełnej troski a nie w poczuciu doznawanej opieki i pomocy tak aby stale odczuwało życzliwość i miłość otoczenia , tak aby to „radosne życie” powinno je otaczać we wszystkich okolicznościach jego życia.
Bibliografia;
"PEDAGOGIKA"-Godlewski, Krawcewicz, Wołczyk, Wujek. Państwowe Wydawnictwo Naukowe.