Konflikty XX i XXI wieku w Azji

Azja razem z Europą tworzą największy kontynent zwany Eurazją.

Na nim powstały pierwsze cywilizacje i państwa - przykładowo Chiny, Indie czy Mezopotamia. Nie dziwne jest więc, że na tym kontynencie rozgrywały się i wciąż rozgrywają przeróżne wojny i konflikty, które są przecież wpisane w ludzką naturę.

Najważniejszymi i najbardziej znanymi konfliktami wyróżniającymi się spośród innych na kontynencie Azjatyckim są:

Wojna w Korei

Korea, historyczne państwo leżące na Półwyspie Koreańskim, w 1910 roku została zajęta przez Cesarstwo Japonii. Po II wojnie światowej w grudniu 1945 roku USA i ZSRR utworzyły komisję mającą na celu stworzenie rządu ogólnokoreańskiego. Jej działalność uniemożliwiała prowadzona przez komunistów polityka zmian ustrojowych. W 1947 roku USA wycofały się z komisji, a w 1948 roku Półwysep Koreański został podzielony na dwa kraje: Koreę Południową i Koreę Północną.

To jednak nie wystarczyło wodzowi Korei północnej Kim Ir Senowi. Poprosił on Stalina o wsparcie, przy zajęciu Korei Południowej i utworzeniu zjednoczonej komunistycznej Korei. Stalin nie chciał się mieszać w tę sprawę – dlatego postarał się o poparcie Chin dla Korei Północnej. 25 czerwca 1950 roku wojska Korei Płn. dokonują agresji na Koree Płd. przekraczając 38 równoleżnik. W odpowiedzi Rada Bezpieczeństwa ONZ uchwala 27 czerwca wysłanie do Korei sił międzynarodowych.

Do końca września wojska komunistycznej Korei opanowały prawie cały półwysep.

Lecz udany desant zjednoczonej armii ONZ dowodzonej przez gen. Douglasa MacArthura doprowadziły do uwolnienia Korei Płd. W październiku działania przeniosły się na teren Korei Płn., która w końcu tego miesiąca znalazła się pod okupacją ONZ, a de facto USA. Stalin wycofał na tym etapie wojny swoich doradców by nie zostali pojmani, w ten sposób zachowując pozory neutralnej postawy. Jednak wydaje dyspozycje Chińskiemu władcy by zaangażował już swoje siły.

25 października Mao Zedong wprowadza kilkusettysięczną armię "ochotników". Ofensywa była nieudana, w maju 1951 roku front zatrzymuje się w okolicach granicy obu państw. Po bardzo ciężkich walkach, armia chińsko-koreańska podejmuje negocjacje, które są grą na czas. Czas na przygotowanie nowej ofensywy – który kończy się wraz ze śmiercią Stalina, w marcu 1953 roku. Wydarzenie to pozwoliło zakończyć rokowania pokojowe pod koniec lipca tego samego roku. Podpisano umowę o strefie demarkacyjnej dzielącej półwysep na wysokości 38 równoleżnika.

Wojna koreańska miała daleko idące konsekwencje w polityce światowej. Wytworzyła przede wszystkim powszechny strach przed wojną światową w której użycie bomb atomowych było bardzo prawdopodobne. Kryzys koreański prowadził do wzrostu sił w Europie. USA potroiły wydatki na obronność i uściśliły współpracę z sojusznikami w ramach NATO. Stany Zjednoczone przyjęły rolę naczelnego dowódcy w bloku państw zachodnich kreując model dwubiegunowości w stosunkach międzynarodowych, na prawie pięćdziesiąt lat. Te czynniki sprawiły że antagonizm pomiędzy wschodem i zachodem zamienił się w wojnę zimną.

Wojny w Wietnamie

Nazywane Wojnami Indochińskim.

Wietnam włączony został do Indochin Francuskich w drugiej połowie XIX wieku.

Gdy w 1945 roku Japonia chyliła się ku upadkowi, Wietnamczycy uznali, że jest to sprzyjająca okazja do zdobycia niepodległości. Zaraz po zrzuceniu bomb atomowych na Hiroszimę i Nagasaki – rozpoczęło się powstanie. A już 2 września 1945 roku przy poparciu USA – ogłoszono powstanie Demokratycznej Republiki Wietnamu.

Ale Wietnamczycy wciąż nie potrafili dogadać się z Francuzami i Chińczykami. Było to główną przyczyną Pierwszej Wojny Indiochińśkiej. Rozpoczęła się 20 listopada 1946 roku, obaleniem przez Francuzów rządu Wietnamskiego. Rozpoczęły się długotrwałe walki. Francja za wszelką cenę nie chciała stracić swoich kolonii, a Wietnam chciał utrzymać dopiero co zdobytą niepodległość. Krwawa, zacięta i bezwzględna wojna trwała 8 lat.

Wietnamczykom sprzyjała pogoda – ich naturalne środowisko – monsunowe deszcze nie przeszkadzały tak jak francuzom. Ostatecznie po szturmie Wietnamczyków – wojska francuskie poddały się 7 maja 1954.

Klęska wojsk kolonialnych przesądziła o losach zmagań o panowanie nad Wietnamem. Społeczeństwo francuskie nie chciało więcej rozlewu krwi i dalszych ofiar. Nowy premier, po przeprowadzonych w Genewie rokowaniach, musiał podpisać układy, które podzieliły Wietnam na dwie części według 17. równoleżnika: północną Demokratyczną Republikę Wietnamu (w istocie komunistyczną) oraz Republikę Wietnamu (znaną jako Wietnam Południowy), a Laosowi i Kambodży przyznały niepodległość.

Wojną wietnamską (drugą wojną indochińską) określa się działania militarne na Półwyspie Indochińskim w latach 1957-1975. Głównymi stronami konfliktu były z jednej strony Demokratyczna Republika Wietnamu (wspierana przez inne kraje komunistyczne).

Z drugiej strony Republika Wietnamu i wspierająca ją międzynarodową koalicja obejmująca: Stany Zjednoczone, Koreę południową, Tajlandię, Australię, Nową Zelandię i Filipiny.

Przyczyną konfliktu była zimna wojna. Państwa komunistyczne jak ZSRR i Chiny starały się wprowadzać rządy socjalistyczne w krajach trzeciego świata i lokować w nich swoje jednostki wojskowe. Jednym z takich krajów był Wietnam.

Pod koniec lat 50. stało się jednak jasne, że wietnamscy komuniści nie zamierzają rezygnować z opanowania całego terytorium dawnych Indochin Francuskich. Porozumienia genewskie z 1954 r. pozwoliły im na zdobycie trwałej bazy terytorialnej i zaplecza ludzkiego. Po ustabilizowaniu swojej władzy w Wietnamie Północnym, komuniści ponownie rozpoczęli przygotowania do ekspansji na południe. A Stany Zjednoczone nie mogły na to pozwolić. Rozpoczęła się Druga Wojna Indochińska – w 1957 były to raczej sporadyczne zamachy komunistów, ale to miało się niedługo zmienić. W lipcu 1964 r. amerykański prezydent Lyndon B. Johnson wydał rozkaz zwiększenia obecności militarnej w Wietnamie Południowym. Wysłano tam doradców wojskowych zwiększając łączną liczbę wojsk USA w tym kraju do 21 tys. USA rozpoczęło działania zbrojne. Podczas nalotów dywanowych na masową skalę stosowano napalm i defolianty, aby zniszczyć dżunglę, która była oparciem partyzantki wietnamskiej. Na gęsto zaludnione tereny Amerykanie zrzucali specjalne bomby rozrywające tzw. bomby kulkowe i ananasowe.

Toczono krwawe walki, masakrowano miasta i wioski cywilów. Był to pierwszy konflikt tak nagłaśniany przez media – opinia publiczna mogła śledzić każdy dzień tej okropnej wojny. A wieści nie były optymistyczne. Mimo trzech lat pobytu – wojska amerykańskie nie potrafiły jednoznacznie pokonać partyzantów z Vietcongu (Co znaczy dosłownie = wietnamski komunista). Spadło zaufanie i poparcie ludności oraz samego prezydenta USA. Władzę przejął Nixon – zagorzały antykomunista – która nadal starał się wygrać wojnę wietnamską.

Wojska amerykańskie mordowały ludność cywilną i paliły wioski – były tak samo brutalne i bezwzględne jak partyzanci Vietcongu. W 1969 rozpoczęły się rozmowy pokojowe w Paryżu. Amerykanie nie wzmacniali się – w przeciwności do komunistów którzy chcąc wykorzystać okazję – rozpoczęli intensywne przygotowania do ostatecznego ataku, który rozpoczął się w 1975 roku. Nixon stracił władzę w związku z aferą Watergate – więc tym samym – nie przysłał wsparcia, gdyż nowe władze, już nie zgodziły się na to. 30 kwietnia 1970 Republika Wietnamu przestała istnieć, a władzę przejęli komuniści. W efekcie polityki nowego reżimu, w ciągu następnych 14 lat życie straciło ok. 300 tysięcy osób. Drugie tyle uciekło do Tajlandii.

Wojna iracko-irańska

Wojna między Irakiem i Iranem w okresie od 22 września 1980 r. do 20 sierpnia 1988 r.

Wojnę rozpoczął Irak atakiem w rejonie podzielonego w 1975 wspólnego ujścia Tygrysu i Eufratu. Wojska irackie wdarły się w głąb Iranu, ale szybko zostały wyparte i Irańczycy przeszli do ataku. W wyniku równowagi sił ustaliła się 480-kilometrowa linia frontu, a działania miały charakter wojny pozycyjnej. Irakijczycy stosowali na masową skalę broń chemiczną, również przeciwko buntującym się Kurdom. W 1988 wojnę przerwano podpisując w sierpniu zawieszenie broni w oparciu o zasadę status quo ante. (stanu przed wojną).

W czasie wojny zginęło ponad milion ludzi, a straty materialne ocenia się na ponad 400 mld dolarów. Wojna ta spowodowała gwałtowne wzmocnienie Iraku popieranego głównie przez państwa zachodnie, Związek Radziecki i kraje arabskie, które obawiały się rozprzestrzenienie się irańskiej rewolucji islamskiej.

Wojna w Zatoce Perskiej

Wojna o Kuwejt, wojna w Zatoce Perskiej, 2 sierpnia1990 Irak po uprzednim zgromadzeniu sił zbrojnych przy granicy z Kuwejtem, rozpoczął szturm na Kuwejt City, zajął najważniejsze budynki urzędowe, a następnie ogłosił aneksję państwa. Emir i rząd Kuwejtu schronili się w Arabii Saudyjskiej, gdzie również miała próbować dostać się kuwejcka armia. W czasie inwazji zniszczona została cała marynarka wojenna Kuwejtu oraz kilkanaście wyrzutni rakietowych. 8 sierpnia parlament iracki ogłosił Kuwejt swą dziewiętnastą prowincją.

Agresja ta była uzasadniana przekraczaniem przez Kuwejt limitów wydobycia ropy oraz bezprawnym korzystaniem z przygranicznego pola naftowego. Spotkała się niemal z jednoznacznym potępieniem ze strony społeczności międzynarodowej (poparcia udzieliły Irakowi tylko Jordania, Jemen i OWP), czego wyrazem były rezolucje Rady Bezpieczeństwa nakładające embargo na handel z Irakiem, wprowadzające zakaz importu irackiej ropy. Powstała też koalicja 28 państw (w tym ZSRR) pod przewodnictwem USA, która z upoważnienia Rady Bezpieczeństwa podjęła się realizacji operacji wojskowej Pustynna Burza, gdy Irak nie wycofał się z Kuwejtu do wyznaczonego terminu - 15 I 1991. Działania zbrojne trwały od 17 I do 28 II, polegały na bombardowaniach Iraku oraz w ostatniej fazie - ataku lądowym powstrzymanym poprzez akceptację przez Irak rezolucji ONZ. Koalicja antyiracka zastosowała w walce najnowocześniejsze rodzaje broni "inteligentnej", Irak próbował wywołać konflikt o większym zasięgu atakując rakietami terytorium Izraela, użył także broni ekologicznej zapalając kilkaset szybów naftowych. Irak spotkały dotkliwe sankcje ONZ - wypłacenie reparacji wojennych, ograniczenie wydobycia ropy, poddanie się ścisłej kontroli w zakresie produkcji i posiadania broni masowego rażenia. Wszystkie te elementy wraz z wciąż nierozwiązanym kurdyjskim problemem oraz agresywną polityką S. Husajna ważą na utrzymywaniu się napięcia w Zatoce Perskiej. Na przełomie 1997 i 1998 groziło ono przekształceniem się w kolejny międzynarodowy konflikt, z udziałem USA i Wielkiej Brytanii gotowych do ataku na Irak, jeśliby nie umożliwił komisji zbadania stanu posiadania zakazanej broni biologicznej.

Wojna w Afganistanie

W październiku wojska USA rozpoczęły ataki (głównie lotnicze) na oddziały Talibów w Afganistanie.

Talibowie pojawili się już w 1994, byli to wspierani przez Pakistan fundamentalistyczni islamiści, którzy bardzo szybko stali się znaczącą siłą w kraju. ONZ starał się ich osłabić (Np. zakazem sprzedaży broni do Afganistanu) lecz to nie pomagało. Najbardziej znaczącymi zamachami Talibów przed 11 września są:

Wysadzenie ambasady amerykańskiej w Kenii oraz zniszczenie starożytnych posągów Buddy na terenie ich kraju.

Atak USA był spowodowany odmową wydania Osamy Bin Ladena i jego współpracowników dobrowolnie (po tym jak pośrednio dokonali zamachów na wieże Word Trade Centre).
Korzystając z hojnej amerykańskiej i rosyjskiej pomocy Sojusz Północny złożony głównie z ludności Afgańskiej przeciwstawiającej się Talibom ruszył na wroga. Wielu lokalnych dowódców szybko przeszło na stronę USA, zaś siły Talibów poszły w rozsypkę. Kilka tysięcy amerykańskich żołnierzy rozpoczęło polowanie na Bin Ladena i mułłę Muhammada Omara, jednak obaj zdołali umknąć. Do stycznia 2002 siły Talibów i Al Kaidy zostały praktycznie całkowicie rozbite.

Władzę w Afganistanie objął Pasztun Hamid Karzai, wybrany przez Afgańczyków w czerwcu 2002 roku na prezydenta, a do kraju przybyło kilka tysięcy żołnierzy sił pokojowych (stacjonują prawie wyłącznie w Kabulu i okolicach pod dowództwem NATO). Wielu z ponad trzech milionów afgańskich uchodźców, którzy żyli – czasami od ponad 10 lat – głównie w Iranie i Pakistanie zaczęło wracać do kraju. Członkowie zwycięskiej koalicji zajęli się odbudową kraju zniszczonego ponad 20-letnią wojną.

Wojna w Iraku

Po ataku terrorystycznym 11 września i sukcesie inwazji na Afganistan w 2001 r., administracja Busha doszła do wniosku, że istnieje wystarczająco silne poparcie społeczne w USA, aby podjąć kolejne operacje militarne na Bliskim Wschodzie

Konflikt, jakkolwiek przygotowywany już wcześniej od kilku miesięcy, rozpoczął się formalnie od odezwy prezydenta USA George W. Busha, który domagał się od prezydenta Iraku Saddama Husajna i jego dwóch synów Udaja Husajna i Kusaja Husajna, aby opuścili oni swój kraj w przeciągu 48 godzin. Saddam Husajn kilka godzin później odmówił opuszczenia Iraku. Następnego dnia Ari Fleischer, rzecznik prasowy prezydenta USA, ogłosił, że Stany Zjednoczone zaatakują Irak niezależnie od tego czy Saddam Husajn opuści swój kraj, czy też nie i że ostatecznym celem ataku będzie całkowite oczyszczenie tego kraju z sił wiernych Saddamowi Husajnowi i partii Baas.

Druga wojna w Zatoce Perskiej to konflikt zbrojny, który rozpoczął się 20 marca 2003, między koalicją sił międzynarodowych (głównie USA i Wielkiej Brytanii) i armią Iraku. Po ok. trzech tygodniach walk, siły międzynarodowe objęły kontrolę nad większością terytorium Irak obalając rząd sprawowany przez Partię Baas i Saddama Husajna i rozpoczynając okupację tego kraju, trwającą formalnie do 2005 r. Siły międzynarodowe liczyły ok. 250 000 żołnierzy amerykańskich, 45 000 brytyjskich i po kilkaset polskich i australijskich. Oprócz tego siły te były wspierane od północy przez ok. 50 000 partyzantów Kurdyjskich. Siły międzynarodowe wkroczyły do Iraku od południa, przekraczając granicę od strony Kuwejtu i Zatoki Perskiej. Przeciwstawiły się im znacznie liczniejsze, lecz słabo uzbrojone i źle przygotowane siły irackie.

Trwała intensywna wojna pozycyjno-wyniszczająca. Wielu cywilów straciło i wciąż traci życie.

Wojska amerykańskie w ciągu miesiąca, prawie całkowicie opanowały teren Iraku.

Zakończenie "głównych działań wojskowych" w istocie nie oznaczało, że do Iraku powrócił pokój. Od 1 maja 2003 aż do dziś toczą się, bowiem mniejsze i większe boje. Początkowo koncentrowały się one na terenach zamieszkałych przez sunnitów, z których wywodzili się niemal wszyscy członkowie reżymu Husajna. Później jednak, wraz ze wzrostem stopnia zorganizowania podziemnych oddziałów irackich, walczących z okupantami walki partyzanckie, akty sabotażu i terroryzmu rozlały się praktycznie po całym kraju. Z ponad 1600 dotychczasowych strat amerykańskich, ponad 1300 wydarzyło się już po 1 maja 2003.

Konflikt Tybetańsko-Chiński

W 1950 Chiny rozpoczęły inwazję na Tybet w celu włączenia tych ziem do terytorium Chińskiej Republiki Ludowej.

Tybetańczycy postanowili jednak nie poddać się. Z kraju uciekł Dalajlama XIV, który jest przedstawicielem rządu Tybetańskiego na wygnaniu.

Ciągle apeluje do ludności świata o zauważenie sprawy jego kraju i przeciwstawienie się komunistycznym Chinom, które regularnie stosują aresztowania i tortury wobec Tybetańczyków-za pokojowe wyrażanie swoich przekonań.

Od chińskiej inwazji na Tybet w 1950 roku ponad 1.2 miliona Tybetańczyków – czyli jedna-piąta część narodu - zginęła z głodu, na skutek uwięzienia, tortur bądź egzekucji.
W dzisiejszym Tybecie nie istnieje wolność prasy, wypowiadania się, zgromadzeń i religii. Tybetańczycy są obecnie świadkami najpoważniejszego od lat uderzenia w ich prawa religijne.

Konflikt Izraelsko-Palestyński

Inaczej - konflikt arabsko-izraelski

Jest to konflikt o charakterze etnicznym, religijnym i terytorialnym między ludnością żydowską a ludnością palestyńską na terytorium państwa Izrael (tereny historycznej Palestyny).

Podstawowymi problemami o które spierają się obie strony od ponad 40 lat jest:
- sam fakt istnienia państwa Izrael oraz jego okupacja Zachodniego Brzegu Jordanu, Strefy Gazy i Wzgórz Golan.
- powstanie niezależnego państwa palestyńskiego, oraz osadnictwo żydowskie na okupowanych terenach
- miasto Jerozolima - jako stolica obu państw – oba uznają ją jako stolicę religijną, więc polityczną tym bardziej.
- kwestia powstrzymania palestyńskich działań terrorystycznych i izraelskich akcji odwetowych.

Podejmowano już wiele prób rozwiązanie tego konfliktu. Najważniejsze z nich to m. innymi
- Porozumienie z Oslo z 1993, nie udane ze względu na wybuch wojny w Kuwejcie i poparcia Iraku przez Palestynę
- plan pokojowy dla Bliskiego Wschodu z 2003 roku, nazywany "mapą drogową", opracowany przez USA, ONZ, UE i Rosję, polega na podziale państwa w bezpieczny i bezkonfliktowy sposób.

Niestety – jest niemożliwy do wykonania. Tak samo jak każdy inny plan. Nawet śmierć głównego przywódcy Palestyńskiego Jasera Arafata nie wiele zmieniła. Dopóki obie strony nie będą w pełni chciały dojść do kompromisu – pokoju na bliskim wschodzie nie będzie.