Problemy współczesnego świata i ich rozwiązania

Problemy współczesnego świata, odgrywają ważną rolę w życiu wszystkich współczesnych społeczeństw,decydując o szansach i zagrożeniach ich rozwoju.

Problemy na skalę ogólnoświatową dotyczą bezpośrednio lub pośrednio całej ludzkości, a problemy olbrzymiej wagi stanowią zagrożenie dla bytu całej ludzkości. Problemy globalne wymagają współpracy całej społeczności międzynarodowej. Wśród problemów współczesnego świata należy wyodrębnić problemy polityczne, społeczno-ekonomiczne i cywilizacyjno-kulturowe.

Problemy polityczne

Integracja a dezintegracja w stosunkach międzynarodowych

Po zakończeniu zimnej wojny dezintegracji ulegają stare i charakterystyczne dla zimnej wojny struktury życia międzynarodowego, a rozwija się integracja państw na nowych zasadach. Procesy integracji we współczesnym świecie wiążą się z poszukiwaniem nowego ładu w stosunkach międzynarodowych.

Ważną rolę w rozwiązaniu tego problemu odgrywają rozwijające się regionalne ugrupowania integracyjne, takie jak: Unia Europejska, Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu (NAFTA), Stowarzyszenie Narodów Azji Poludniowo-Wschodniej (ASEAN), Unia Afrykańska,a przede wszystkim Światowa Organizacja Handlu, odpowiedzialna za usuwanie barier utrudniających handel międzynarodowy.

Konflikty lokalne

Do konfliktów lokalnych zaliczamy wojny domowe, wojny, konflikty zbrojne. Wśród najczęstszych przyczyn wojen i zbrojnych konfliktów występujących w ostatnich latach wymienia się: nierozwiązane problemy narodowościowe i etniczne, spory religijne, spory terytorialne, a także zagrożenia ekologiczne. Konflikty lokalne powodują destabilizację polityczną w poszczególnych regionach i niosą ze sobą ogromne cierpienia ludzi, głód i epidemie. Ponadto istnieje niebezpieczeństwo wykorzystania w tych konfliktach broni atomowej.
Rozwiązaniem tego problemu jest kształtująca się nowa strategia likwidacji konfliktów lokalnych. Obok tradycyjnych środków, takich jak mediacje i sankcje ekonomiczne, możliwa jest interwencja zbrojna.

Stabilność ustrojów politycznych

Po upadku systemów niedemokratycznych w latach osiemdziesiątych XX wieku w Ameryce Łacińskiej oraz w Europie Środkowei i Wschodniej, zaistniała możliwość umacniania instytucji związanych z wolnością. Nowo powstałe demokracje są często w pierwszych latach swego istnienia niestabilne i podatne na wstrząsy. Poza niestabilnością najpoważniejsze zagrożenie związane jest z brakiem ukształtowanego społeczeństwa obywatelskiego i demokratycznej kultury politycznej.
Rozwiązaniem tego problemu byłoby zmniejszenie rozpiętości w położeniu materialnym różnych grup społecznych i zmniejszenie marginesu biedy,a także likwidacja korupcji aparatu państwowego i klasy politycznej,co często się wiąże z zorganizowaną przestępczością i atmosferą zastraszenia.

Problemy społeczno-ekonomiczne

Dysproporcje w rozwoju gospodarczy

Pozycję gospodarczą poszczególnych krajów określa istnienie przemysłu opartego na najnowszych technologiach, rozbudowanego sektora usług i nowoczesnego rolnictwa. Miernikiem pozycji gospodarczej państwa jest poziom produktu krajowego brutto (PKB) na jednego mieszkańca. Rozpiętości między krajami są na przełomie XX i XXI wieku bardzo duże i wahają się. Wśród państw na świecie można wyodrębnić kraje wysoko rozwinięte,około trzydziestu,które należą do Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju(OECD) i słabo rozwinięte, określane jako kraje trzeciego świata,do których zaliczamy państwa Azji, Afryki i Ameryki Łacińskiej.
Szansą na odrobienie zapóźnień rozwojowych państw trzeciego świata wzrosła by wraz z rozszerzeniem wymiany handlowej między państwami wysoko i słabo rozwiniętymi. Dużą rolę w rozwiązaniu tego problemu miałoby wyszkolenie odpowiednio wykwalifikowanej kadry, zdolnej właściwie stosować nowoczesne technologie. Niezbędna jest także pomoc zewnętrzną, która z zostałaby odpowiednio wykorzystana.

Bezrobocie

W krajach wysoko rozwiniętych bezrobocie jest klasycznym problemem globalnym, powstałym w wyniku zmian technologicznych w produkcji. Nowym technologiom towarzyszyła automatyzacja i komputeryzacja produkcji, co dawało w następstwie znaczne redukcje zatrudnienia. Przyczyny bezrobocia w krajach słabo rozwiniętych tkwią głównie w wysokim przyroście naturalnym i niskich kwalifikacjach. Sytuacja bezrobotnych w krajach bogatych i biednych różni się znacznie. W tych ostatnich bowiem często nie istnieją dostateczne zabezpieczenia socjalne tej kategorii osób.

Wielu ekspertów widzi rozwiązanie tego problemu w zasadniczym skróceniu czasu pracy oraz w rozwoju zatrudnienia w usługach związanych z opieką społeczną, kulturą, oświatą i ochroną środowiska.

Głód i niedożywienie

Głód i niedożywienie to problemy, z którymi boryka się ludność państw o niskim poziomie ekonomicznym. Zacofanie cywilizacyjne, problemy demograficzne i dodatkowo klęski suszy sprawiły, że wzrost produkcji żywności był niższy od przyrostu naturalnego. Problemem jest nie tyle brak żywności, ile nierównomierny jej rozdział. Zdaniem niektórych ekspertów, światowa produkcja żywności może obecnie pokryć potrzeby mieszkańców Ziemii. W rzeczywistości w niektórych krajach (np. kraje UE) nadwyżki żywności są często niszczone z uwagi na zbyt wysokie koszty magazynowania. W innych natomiast nie można wytworzyć takiej ilości produktów rolnych, która zaspokoiłaby potrzeby ich mieszkańców. Jednocześnie krajów tych nie stać na import żywności.

Rozwiązaniem tego problemu jest wyhodowanie odmian wydajnych zbóż, które mogą być uprawiane w tych krajach. Przydatna jest także pomoc ze strony krajów wysoko rozwiniętych, w postaci kredytów, które przy pomocy BankuŚwiatowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego, mają być wykorzystane racjonalnie.

Problemy cywilizacyjno-kulturowe

Zagrożenia środowiska naturalnego

Jednym z najwcześniej podjętych i najszerzej opracowanych problemów globalnych jest zagadnienie ochrony środowiska naturalnego. Głównymi źródłami zanieczyszczenia powietrza jest przemysł energetyczny i metalurgiczny. Skutki zanieczyszczania powietrza są odczuwalne w skali całego globu,w postaci efektu cieplarnianego, dziury ozonowej i kwaśnych deszczów. Źródłem zanieczyszczenia wód jest głównie przemysł, a także ścieki komunalne oraz stosowane w rolnictwie środki chemiczne uprawy roślin. Skutkiem zanieczyszczenia wód jest obniżenie ich jakości i przydatności do celów konsumpcyjnych, przemysłowych i rekreacyjnych. Przyczyną degradacji gleb jest zanieczyszczenie powietrza i wód, a także wycinanie lasów, przemysł wydobywczy i górnictwo. Skutkiem tego jest erozja gleb i zmiany w ukształtowaniu terenu.

Panuje prawie powszechna zgoda co do tego, ze jedynie wspólne działania wszystkich państw są w stanie zapobiec degradacji środowiska. Do rozwiązania tego problemu dużo wnosi program międzynarodowych działań na rzecz ochrony środowiska, określający Deklarację Konferencji ONZ w sprawie ochrony środowiska,uchwaloną w 1972r. w Sztokholmie.

Problemy demograficzne

Od XVII wieku można zaobserwować stałe i coraz szybsze zwiększanie się liczby ludności świata. Największe tempo wzrostu liczby ludności charakteryzuje kraje słabo rozwinięte,ten fakt uznano za jedną z istotnych przyczyn ich trudności ekonomicznych. Problemem jest również nierównomierne rozmieszczenie ludności,co jest przyczyną gwałtownego napływu ludności wiejskiej do miast i wzrostu liczby mieszkańców slumsów.

Aby rozwiązać ten problem, niektóre kraje (np. Indie i Chiny) w dużym stopniu przy pomocy ekspertów zachodnich opracowały i zaczęły realizować programy kontroli urodzeń.

W sprawie rozwiązania problemu ludnościowego zarysowały się dwie opcje. Pierwsza - na rzecz ograniczenia przyrostu naturalnego, druga - wskazująca, że przyrost ludności nie powinien być ograniczony z wielu powodów, np. takich, jak religia czy niebezpieczeństwo starzenia się ludności świata. Widoczne w ostatnich latach i przewidywane w przyszłości wydłużenie się długości życia oraz spadek liczby urodzeń powoduje, że wzrasta udział ludzi starych w ogólnej liczbie ludności świata.

Analfabetyzm

Kraje trzeciego świata nie są w stanie same zniwelować dystansu, dzielącego ich od krajów wysokorozwiniętych, a w efekcie pogłębiają się różnice cywilizacyjne. Szansą mógłby być rozwój oświaty. Niestety, jednym z istotnych problemów tych państw jest wysoki poziom analfabetyzmu. Najwięcej analfabetów jest w krajach afrykańskich (54%) i azjatyckich (36%).

Przyczyną wysokiego poziomu analfabetyzmu jest brak pieniędzy na oświatę, niedostatek odpowiednich systemów szkolnictwa oraz inne przeszkody uniemożliwiające zdobycie nowoczesnego wykształcenia.

Aby rozwiązać ten problem, ONZ wystąpiła z programem „Dekady na rzecz alfabetyzacji 2003-2012. Przewiduje się, że jego realizacja spowoduje, iż ok. 2015r. wskaźnik alfabetyzacji w świecie osiągnie 85%. Program „Dekady” zakłada wprowadzenie elastycznych,dostosowanych do warunków lokalnych programów kształcenia.

Problemy związane z terroryzmem

Zjawiskiem zagrażającym zarówno państwom,jak i ludności cywilnej jest terroryzm. Akty terrorystyczne to zamachy na obiekty publiczne, ambasady, porwania samolotów, uprowadzenia i zabójstwa polityków.

Realistyczna ocena prowadzi do wniosku, że nie ma rozwiązania na ten problem,gdyż nie istnieją szanse nawiązania dialogu między reprezentantami Zachodu a fundamentalistami. Ci ostatni nie tylko są fanatykami religijnymi, ale także wyrażają interesy polityczne, których nie można negocjować, stosując zasady przyjęte powszechnie w stosunkach międzynarodowych.