Wielkie znaczenie dla romantyzmu miały ruchy narodowe, znamienne dla umysłowości europejskiej ubiegłego stulecia. W muzyce, a zwłaszcza w operze i poemacie symfonicznym, ruch narodowy znalazł odbicie w powstających w epoce romantyzmu tzw. Szkołach narodowych. Najbardziej znaną i najliczniejszą podówczas „szkołą narodową” była rosyjska tzw. Potężna Gromadka, skupiona wokół Michała Glinki, ojca narodowej opery rosyjskiej. Do tej sławnej grupy należeli: Milij Bałakiriew, Aleksander Borodin, Cezary Cui oraz Mikołaj Rimski-Korsakow. Dążyli oni do stworzenia narodowego stylu w muzyce rosyjskiej przez nawiązanie do tradycji Glinki i Darmomyżskiego, i połączenie najnowszych zdobyczy muzyki zachodnio-europejskiej z elementami ludowymi. Wykorzystywali właściwości melodyczno-tonalne ludowych pieśni rosyjskich, podejmowali historyczną i legendarną tematykę narodową-także orientalną. Potężna Gromadka odegrała ważną rolą w rozwoju muzyki europejskiej.
RIMSKI-KORSAKOW (1844-1908)- w wieku 33 lat został profesorem konserwatorium w Petersburgu. Był wychowawcą wielu wybitnych kompozytorów (m.in. Ladowa, Głazunowa). Twórczości nawiązywał do rosyjskiego folkloru muzycznego, wprowadzał elementy muzyki orientalnej. Jego muzyka symfoniczna ma charakter programowy, jest błyskotliwie instrumentowana. Korsakow uznany za mistrza instrumentacji, rozwijał w tym zakresie osiągnięcia Berlioza i Wagnera.
OPERY- Sadko, Bajka o carze Sałtanie, Lot Trzmiela, Złoty kogucik
SYMFONIE- Kaprys hiszpański
SUITA- Szeherezada
KANTATY- Świtezianka wg tekstu Mickiewicza
BORODIN (1833-1887)- kompozytor rosyjski, ale z zawodu chemik. W twórczości nawiązywał do neoromantyzmu i tradycji muzyki rosyjskiej.
2 SYMFONIE- Es-dur, h-moll zw. Bohaterską
OBRAZ SYMFONICZNY- W stepach Azji Środkowej
OPERA- Kniaź Igor (dokończona przez Korsakowa i Głazunowa)
MUSORGSKI (1839-1881)- czołowy przedstawiciel rosyjskiej szkoły w muzyce. Tworzył dzieła o oryginalnych pomysłach harmonicznych, wyprzedzających zdobycze impresjonizmu francuskiego., nawiązujące do folkloru rosyjskiego.
DRAMATY MUZYCZNE-Borys Godunow, Chowańszczyzna(dokończony przez Korsakowa)
OPERA KOMICZNA- Jarmark Soroczyński ( nie dokończona)
PIEŚNI- Z izby dziecięcej, Pieśni i tańce śmierci
MINIATURY FORTEPIANOWE- Obrazki z wystawy
POEMAT SYMFONICZNY- Noc na Łysej Górze
BAŁAKIRIEW (1837-1910)- kompozytor, dyrygent, działacz muzyczny. Współzałożyciel i ideolog Potężnej Gromadki. Zbieracz folkloru
POEMAT SYMFONICZNY- Tamara, Ruś,
FANTAZJA FORTEPIANOWA- Islamej
SUITA ORKIESTROWA- Chopiniana
UTWORY FORTEPIANOWE- 2 koncerty
CUI (1835-1918)- uczeń i przyjaciel Moniuszki, w twórczości pod wpływem Schumanna, Chopina i Liszta. Przyłączył się do Potężnej Gromadki, później odszedł od jej założeń ideowych. Tworzył utwory fortepianowe, pieśni, opery.