Obszar 301,3 tyś. km2
Ludność 59.55 mln (2022 r.)
Gęstość zaludnienia 201 osoby na 1 km2
Stolica Rzym
Alpy
Włoski łuk alpejski ciągnie się od Alp Nadmorskich na zachodzie po Alpy Julijskie na wschodzie. Zachodnia jego część tworzy półkolisty, zwarty łańcuch górski, o dużych różnicach wysokości względnych, poprzecinany głębokimi dolinami rzek. Warunki klimatyczno-terenowe Alp sprzyjają rozwojowi licznych miejscowości wypoczynkowych, zwłaszcza ośrodków sportów zimowych. Obszarem koncentracji turystyki narciarskiej jest dolina Aosty, szczególnie masyw Mont Blanc, Matterhorn, czyli włoskie Cervino, Monte Rosa i Grand Paradiso. Dogodne warunki do uprawiania narciarstwa występują także w górnej części doliny Dygi, Dolomitach, masywie Dolomiti di Renta i Alpach Kotyjskich. Szczególnymi walorami wypoczynkowymi odznaczają się obszary wokół wielkich jezior alpejskich. Do najbardziej znanych miejscowości wypoczynkowych nad jeziorem Garda należą: Riva, Sirmione, Gardone, Riviera; nad jeziorem Maggiore: Arona, Stresa, Baveno, Verbania; zaś jezioro Como: Como, Tremezzo, Torno, Varenna. W Alpach występują liczne zdrojowiska. Do najbardziej znanych należą m.in. Terme diVinadio, San Pellegrino, Bogini di Masino, Lewico Terme. Na obszarze Alp Włoskich znajdują się dwa parki narodowe: Grand Paradiso oraz Stelvio. Do miast o walorach historycznych należy zaliczyć zwłaszcza Turyn i Trydent.
Nizina Padańska
Nizina Padańska stanowi zapadliwą równinę u podnóży Alp, pokrytą aluwiami trzecio- i czwartorzędowymi, łagodnie pochyloną w kierunku wschodnim. Jej osią hydrograficzną jest Pad, którego lustro wody położone jest miejscami powyżej poziomu terenu. Uchodzi on do Morza Adriatyckiego tworząc wspólnie z Adygą i Reno rozległą deltę narastającą ok. 70-80 m rocznie. Znaczenie turystyczne w tym regionie mają głównie miasta o walorach historycznych, do których zaliczyć należy m.in. Wenecję, Bolonię, Rawennę, Padwę, Mediolan i Weronę.
Wenecja składa się z dwóch części: starszej, położonej w Lagunie Weneckiej na 118 wyspach rozdzielonych ok. 150 kanałami, przez które przerzucono ok. 400 mostów, oraz młodszej położonej na lądzie stałym. Komunikację wewnątrz miasta, zwłaszcza w Wenecji właściwej, zapewniają łodzie, barki, tramwaje wodne oraz gondole. Wenecja ma zespoły zabytków uważane za najcenniejsze we Włoszech. Należy do nich plac Św. Marka-zwany „najpiękniejszym salonem świata”- wraz z Bazyliką Św. Marka, Pałacem Dożów, Wieżą Zegarową, gmachami prokuratur Starych i Nowych. Do zabytkowych budowli należą ponadto kościoły: Św. Jana i Pawła, Santa Maria Gloriosa dei Frari, San Georgio Maggiore oraz San Zaccaria, a także liczne pałace, które pełnią często rolę muzeów muzeów galerii sztuki.
Bolonia położona nad rzeką Reno, stolica regionu Emilia-Romania. Jej rozwojowi gospodarczemu oraz kulturalnemu sprzyjało głównie korzystne położenie na ważnym szlaku komunikacyjnym via Emilia, biegnącym u podnóża Apeninów. Charakterystycznym elementem w architekturze miasta są wysokie wieże, wzniesione w okresie średniowiecza obok pałaców bogatych mieszczan. Wśród pozostałych obiektów zabytkowych na uwagę zasługują m.in. uniwersytet założony w 1119 r. , a także liczne kościoły oraz pałace.
Rawenna położona w regionie Emilia-Romania, w pobliżu wybrzeża Morza Adriatyckiego. Wśród obiektów zabytkowych szczególnie cenne pod względem architektonicznym są kultowe budowle starochrześcijańskie i bizantyńskie o wnętrzach zdobionych mozaikami. Należą do nich m.in. mauzolea galli Placydii i Teodoryka, baptysteria Ortodoksów i Arian oraz bazyliki Sant` Apollinare Nuovo. Do licznie odwiedzanych przez turystów obiektów należy także grobowiec Dantego, Galeria Malarstwa oraz Museo dell1 Arcivescovado.
Padwa położona w regionie Wenecja Euganejska nad rzeką Bacchiglione. Główną budowlą sakralną miasta jest bazylika Św. Antoniego. Cennym zabytkiem jest także kaplica degli Scrovegni z XIV w. oraz pałace: casa di Ezzelino, Della Ranione i Logia del Consiglio. Atrakcję turystyczną stanowi również ogród botaniczny- jeden z najstarszych tego typu obiektów na świecie.
Mediolan stolica regionu Lombardia. Obiektem budzącym szczególnie duże zainteresowanie wśród turystów jest katedra, która należy do największych budowli sakralnych na świecie oraz teatr operowy La Scala. Do licznie odwiedzanych obiektów należą również: kościół Santa Maria delle Grazie a malowidłem ściennym Leonarda da Vinci Ostatnia wieczerza, bazylika Św. Ambrożego i kościół Sant1 Eustorgio, a także pałac sforzów. Miejscowość ta znana jest także z organizowanych w niej międzynarodowych wyścigów samochodowych formuły pierwszej.
Werona położona w regionie Wenecja Euganejska nad rzeką Adygą. Z czasów rzymskich zachowały się do dziś: amfiteatr, łuk triumfalny oraz tzw. Brama Lwów. Liczną frekwencją turystów cieszy się również grobowiec rodziny Scaligerów oraz grobowiec Julii-bohaterki sztuki Szekspira Romeo i Julia.
Do zabytkowych miast Niziny Padańskiej należą również: Brescia, Mantua, Ferrara, Vicenza, Parma, Cremona, Modena, Bergamo i Chioggia.
W omawianym regionie występują też liczne źródła wód leczniczych, powszechne zwłaszcza na obszarze Wzgórz Euganejskich oraz u podnóża Apeninów Północnych.
Półwysep Apeniński
Większą część regionu zajmują Apeniny ciągnące się wzdłuż całego półwyspu od Ligurii do Kalabrii na długości ok. 1000 km. Łańcuch Apeninów tworzą w środkowej części rozległe stoliwa górskie o łagodnych powierzchniach wierzchowinowych i stromych stokach. Największym ośrodkiem ruchu turystycznego omawianego regionu, a zarazem całego kraju jest Rzym-stolica kraju i główne jego centrum kulturalne, naukowe, polityczne i komunikacyjne. Rozwój ruchu turystycznego, w znacznej części mającego charakter pielgrzymkowy, związany jest tu m.in. z istnieniem na terenie miasta niezależnego państwa watykańskiego-siedziby papieża, głowy kościoła rzymskokatolickiego. Wśród licznie występujących zabytków antycznych Rzymu na szczególną uwagę zasługują: Forum Romanum-centum handlowe, polityczne i religijne starożytnego Rzymu, Koloseum, Łuk Konstantyna, Panteon, ruiny Domu L:iii i Złotego Domu Nerona, Kolumna Krajana, Więzienie Mamertyńskie. Licznie reprezentowane są zabytki architektury świeckiej, do których należą rzymskie zamki, pałace i zespoły willowo-ogrodowe. Do atrakcyjnych obiektów stolicy należą ponadto rzymskie fontanny, m.in. di Trevi oraz Czterech rzek, a także Schody Hiszpańskie. Do miast o wysokich walorach historycznych należą także: Florencja, Neapol i Asyż.
Florencja stolica Toskanii, leży nad rzeką Arno, u podnóża Apeninów. Stanowi jedno z najcenniejszych na świecie skupisk dzieł architektury, malarstwa i rzeźby. Należą do nich m.in. kościoły Santa Maria del Fiore, Santa Croce, San Lorenzo, a także pałace: delBargello, Pitti i degli Uffizi. Wśród obiektów zabytkowych wyróżnic należy również Plazmo Vecchio, Palazzo Medici-Riccardi, most Vecchio oraz fragmenty średniowiecznych murów obronnych.
Neapol stolica Kampanii, leży nad Zatoką Neapolitańską u podnóża Wezuwiusza. Do szczególnie cennych budowli zabytkowych zalicza się m.in. zamki Cartel Nuovo i Pastel Capuano, katedra San Gennaro ze znajdujacą się w jej obrębie bazyliką Santa Restitute i kaplicą Św. Januarego oraz kościoły: San Domenico maggiore, Santa Maria Incoranata. Bogate zbiory sztuki znajdują się w muzeach, zwłaszcza Archeologicznym, Certosa di San Martino i Galeria di Capodimonte.
Asyż położony w Umbrii, na wschód od Perugii, u stóp Apeninu Umbryjsko-Marchijskiego. Asyż jest rodzinną miejscowością Św. Franciszka-patrona włoskiego kościoła katolickiego, a także Św. Klary. Ich groby stanowią cel licznych pielgrzymek z całego świata.Do najcenniejszych zabytków należą bazyliki: Św. Franciszka, oraz Św. Klary.
Sycylia
Sycylia oddzielona od lądu wąską Cieśniną Mesyńską, stanowi przedłużenie Apeninów. Jej powierzchnia jest w większości wyżynna i górzysta. Głównymi ośrodkami ruchu turystycznego są Palermo i Syrakuzy.
Palermo stolica regionu, leży nad zatoką Palermo u podnóża góry Pellegrino. Uwagę turystów przyciąga w Palermo zwłaszcza Palazzo di Normani i znajdująca się w niej kaplica Cappellana Palatyna. Do cennych zabytków zalicza się także pozostałości murów rzymskich rzymskich punickij nekropolii, katedra , kościoły: La Martorana, San Castaldo, oraz pałace: abbatelis-mieści się w nim Sycylijska Galeria Narodowa. Popularnością ciesza się też:Muzeum Archeologiczne i Ogród Botaniczny.
Syrakuzy położone są w południowo-wschodniej części Sycylii, nad Morzem Jońskim. Najstarsza część miasta leży na przybrzeżnej wysepce Ortygia, połączonej mostem z lądem stałym. Do najstarszych zabytków należą tu: ruiny doryckich świątyń Zeusa, Apollona i Ateny, greckiego teatru, murów obronnych i twierdzy Eurialos oraz rzymskiego amfiteatru. Uwagę turystów zwracają również kościoły, zwłaszcza Św. Łucji, Św. Piotra, Św. Mikołaja i Św. Tomasza. Szczególną atrakcję stanowi także sztuczna grota, tzw. Ucho Dionizosa, dająca niezwykłe efekty akustyczne. Cenne zabytki architektury, zwłaszcza z czasów greckich i rzymskich, znajdują się również w Agrigento, Taorminie, Katanii, Selinuncie i Segeście. Wśród kąpielisk sycylijskichliczną frekwencja odznaczają się m.in. Erice, Gela, Aci Trezza, Sciacca i Taormina. Walorami wypoczynkowymi charakteryzują się pobliskie Wyspy Liberyjskie, Egady oraz wyspa Ustica. Atrakcję stanowią także wycieczki na Etną-najwyższy czynny wulkan w Europie.
Sardynia
Większą część Sardynii zajmują góry i płaskowyże rozdzielone na południo-zachodzie niziną Campidano. Najstarszymi zabytkami na Sardynii są budowle megalityczne zwane, nauragami, których ogólna liczba na wyspie dochodzi do ok. 6 000. Liczne są także pozostałości z okresu panowania Fenicjan, Kartagińczyków, Rzymian, Bizantyńczyków i Arabów. Do atrakcji turystycznych nalezą wycieczki na szczyt La Marmara, Marmara także do skalnej Groty Neptuna, położonej w pobliżu Porto Monte, w północno-zachodniej części wyspy. Zainteresowanie przyjezdnych budzi oryginalny folklor mieszkańców Sardynii, prezentowany podczas festiwali organizowanych corocznie w Sassari, Cagliari i Nuoro.